Mùa giăng lưới cá đồng

Hương vị món cá đồng không chỉ là nỗi nhớ khắc khoải của những người con xa quê mà ngay những người ở xứ này vẫn mê mẩn món ăn chế biến từ cá đồng.

Thú vui bắt cá

Những ngày đầu tháng 9, mưa trắng trời, cánh đồng xã Vượng Lộc (huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) sũng nước. Khi ngoài trời vẫn một màu đen kịt, anh Lê Văn Tuấn (33 tuổi, xã Vượng Lộc) và anh Trần Đình Đàn (trú cùng xã) lọ mọ dậy lấy đồ nghề gồm lưới, vợt bắt cá và xô đã chuẩn bị sẵn từ tối hôm trước. Không phải đi đâu xa, đối diện nhà anh Tuấn là một cánh đồng bạt ngàn.

Cánh đồng mấy hôm nay nước đã ngập quá đầu gối. Khi chọn được nơi ưng ý, anh Tuấn dùng tay dạt cỏ, gốc rạ, tạo thành một khoảng trống để giăng lưới. Anh Tuấn cho biết, lưới giăng không quá căng, không quá chùng, chân lưới chìm dưới đáy ruộng vừa đủ cho cá mắc vào, vùng vẫy rồi dính chặt vào lưới. 2 đầu lưới được cố định bằng 2 cây nhỏ cắm chặt xuống đất ruộng, hoặc có thể cột vào bụi cỏ, giữ lưới không trôi đi. Muốn bội thu thì phải biết lựa chọn chỗ thả lưới. Thời điểm giăng lưới lý tưởng là gần sáng hoặc cuối chiều. Người dân ở đây thường giăng lưới vào 4 giờ sáng, đến 7 giờ sáng thăm lưới. Hoặc chiều từ 3 giờ đến 5 giờ.

Cánh đồng trước nhà anh Tuấn được xem là “ngư trường” nhộn nhịp nhất xã vào mùa nước tràn đồng. Thời điểm này nước vào đồng ruộng còn thấp nên cá không nhiều. Kể về những mùa lũ trước, anh Tuấn chia sẻ, mỗi năm đến tháng 8-9 nước đã tràn đồng, mỗi đêm trên những cánh đồng lúa sau mùa gặt lấp lánh đèn của người dân thả lưới.

Khi mặt trời nhô cao, tia nắng lấp lánh chiếu xuống mặt nước, anh Tuấn tất tả ra thăm lưới, thi thoảng người đi ngang trên đường dừng xe hỏi: “Cá nhiều không?”. Từ dưới bờ ruộng, anh nói vọng lên: “Cũng vừa đủ chế biến món nướng và kho nghệ”. Những con cá rô, chép, lóc to cỡ 3-4 ngón tay đã dính lưới lúc nào. Anh Tuấn từ từ tháo các mắt lưới mắc ở mang cá ra. “Cá dính nhiều thì vui, nhưng cá rô dính lưới gỡ cũng không phải chuyện dễ, bởi rô đồng có nhiều vảy cứng. Nếu vội vàng gỡ mạnh, lưới dễ bị rách, còn xước cả tay. Ở đây, nhiều dân chuyên nghiệp nghề cá mà bàn tay vẫn chi chít những vết xước”, anh Tuấn bộc bạch.

Bê chậu cá trên tay, anh Trần Đình Đàn cho biết, ngày mưa, anh em trong xóm không biết làm gì nên rủ nhau đi thả lưới. Mưa lớn, nhiều loài cá bơi theo dòng nước từ các sông hồ, về những điểm ngập lụt trên địa bàn. Cá đồng được xem là đặc sản, thịt thơm, béo ngậy.

Theo anh Đàn, mỗi mùa lũ về người dân ở đây bắt cá vì thú vui, có người thì kiếm thêm thu nhập trang trải cuộc sống. Bao năm qua, lượng cá bắt được không chỉ góp phần giúp người dân cải thiện bữa ăn trong gia đình, mà còn mang lại nguồn thu nhập đáng kể. Với anh Đàn, anh Tuấn, bắt cá chỉ để đa dạng bữa ăn. Mỗi ngày anh Tuấn bắt được khoảng 4-5kg với nhiều loại cá như rô đồng, rô phi, lóc, chép..., mỗi con nặng vài ba lạng. Nhiều khi may mắn bắt được những con cá chép, lóc nặng hơn 1 kg. “Lưới thả cá mua từ 250 -300 nghìn đồng/cái, lưới khổ 1,8 m và lưới 1,5 m (lưới mắt to, lưới mắt nhỏ). Bắt cá rô đồng thì thả lưới 1,5m còn các loại cá khác thì lưới 1,8m. Lưới có thể dùng trong một năm rồi thay mới, giữ gìn cẩn thận có thể dùng hai, ba năm”, anh Tuấn nói.

Lộc trời

Chiều chiều, trong không gian yên bình của làng quê, người dân vác lưới ra đồng bắt cá. “Bữa ni ít người giăng lưới, mấy bữa trước nước ngập đồng bà con đi đông lắm. Mưa to, cá rô tràn ra ruộng. Chỉ cần giăng lưới vài giờ trên cánh đồng cũng bắt được vài ba ký cá. Về Hà Tĩnh mùa này, không thể bỏ qua đi giăng lưới cá đồng, và thưởng thức những món ăn chế biến từ những loại cá này”, người đàn ông gương mặt đen sạm, với nụ cười thân thiện giăng lưới gần đó nói với tôi.

Dưới đám ruộng ngập nước, những đám cỏ lững lờ trôi vô định, anh Tuấn và anh Đàn lội dọc bờ ruộng, tìm vị trí thuận lợi để thả lưới bắt cá. 5 năm gắn bó với nghề giăng lưới, anh Tuấn chia sẻ, ở đây người dân chỉ giăng lưới bắt cá hoặc câu, họ không bắt cá kiểu tận diệt.

Tháng 8- 9 hằng năm, mùa lũ về cá tràn đồng được người dân ví như lộc trời cho. Cả xóm đi bắt cá vui như hội. Người dân thường tranh thủ thời gian ngớt mưa mới đi. Những hôm bắt được nhiều thì họ bán bớt, ít thì về cải thiện bữa ăn hàng ngày.

Dưới bếp than hồng, những con cá rô, cá lóc đồng béo núc ních bắt lửa dậy mùi thơm phức. Cái hương đồng quê xộc vào mũi. Hương vị ấy là nỗi nhớ khắc khoải của những người con xa quê. Trong căn bếp nhỏ, bữa cơm ngày lũ lụt có thêm đĩa cá rô, cá lóc đồng nướng than, thơm nức mũi.