(VTC News) - 'Ký ức Điện Biên' - bộ phim ra đời dịp kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ lấy cảm hứng từ chính cuộc đời Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
 |
| Đạo diễn Đỗ Minh Tuấn |
Phim đã đoạt giải Cánh diều Vàng đạo diễn xuất sắc năm 2005, được mời tham dự các LHP Quốc tế lớn như Locarno, Singapore và được 5 nước châu Á trong đó có Trung Quốc và Nhật Bản mua bản quyền từ 4 đến 15 năm để chiếu rạp, phát hành DVD và chiếu ở các nơi công cộng.
Có được thành công như vậy nhờ quá trình sáng tác chúng tôi đã có được cảm hứng sáng tạo từ cuộc đời Đại tướng Võ Nguyên Giáp, mặt khác, được Đại tướng quan tâm ủng hộ và hỗ trợ về tinh thần cho ekip làm phim.
Cảm hứng lịch sử từ hồi ký của Đại tướng
Chuyện làm phim Ký ức Điện Biên với tôi ập đến bất ngờ như một sự kiện mang tính định mệnh.
Tháng 5/2003, khi tôi từ Hoa Kỳ về sau 7 tháng nghiên cứu về Văn hoá Việt Nam trong cộng đồng người Việt hải ngoại tại trường Đại học Massachusette, tôi đã ấp ủ một dự án lớn để tiếp cận với Hollywood theo sự gợi ý của một số đòng nghiệp Hoa Kỳ.
Nhưng về đến nhà được chị Nguyễn Thị Hồng Ngát đưa kịch bản Người hàng binh chị ấy viết dựa theo truyện ngắn của Chu Phác đề nghị tôi làm phim kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện Biên.
Câu chuyện kể về một chiến sỹ tên Bạo được giao nhiệm vụ cùng cô y tá Mây đưa người hàng binh Pháp Becna về hậu tuyến. Dọc đường đi đã xảy ra chuyện tình tay ba giữa họ.
Chứng kiến khí thế của quân dân ta, anh hàng binh đã xin quay trở lại để đứng giúp cho quân ta làm công tác địch vận.
 |
| Một cảnh trong phim |
Lúc ấy lãnh đạo và các nghệ sỹ trong Hãng Phim truyện Việt Nam cho rằng thời gian ngắn thế chỉ kịp làm phim xinh xinh, với vài tỷ tiền tài trợ, không thể làm phim đặt hàng quy mô lớn.
Thời gian chỉ còn hơn 10 tháng, viết lại kịch bản, rồi làm thủ tục đặt hàng cũng mất hai ba tháng. Nhiều phim đặt hàng trước đây làm thủ tục mất hàng năm. Liệu có kịp không? Nhiều bạn bè khuyên đừng dính vào phim ‘cúng cụ’.
Khi đã có cảm hứng và chất liệu, tôi hình dung ngay được mạch chuyện của cuộc chiến đấu giữ đất với những sự kiện tiêu biểu của chiến dịch.
Việc kể lại chiến dịch, tái hiện những cảnh chiến đấu ở thung lũng Điện Biên thì các phim trước đã làm. Ký ức Điện Biên cũng phải tái hiện theo cách riêng những dấu mốc lịch sử của chiến dịch.
Nhưng khác các phim trước, Ký ức Điện Biên tái hiện các sự kiện quan trọng của chiến dịch, không khí hào hùng sôi động của chiến sỹ, dân công, những gian khổ, khó khăn và hy sinh trong các trận giáp mặt khốc liệt... được thể hiện nhiều qua góc nhìn của các nhân vật, hoặc tương tác với hành vi và tâm trạng của họ để làm tăng kịch tính và xung đột của chuyện phim.
Chẳng hạn, những cảnh đầu phim (ta pháo kích dữ dội, đồng đội Bernard bị cưa chân, bị điên vì căng thẳng...) tạo ấn tượng ghê rợn cho Bernard, khiên Bernard phải chạy sang bên ta đầu hàng. Bernard chứng kiến cảnh sinh hoạt rất gian khổ và của bộ đội ta, bắt gặp những ánh nhìn căm giận.
Đến khi được anh lính Bạo và cô y tá Mây dẫn về hậu cứ, được hai người chăm sóc, dù chỉ là nghĩa vụ hay thậm chí Bạo vừa chăm sóc vừa bộc lộ sự khó chịu, căm ghét, thấy Bernard đi chậm Bạo sốt suột hầm hầm bắt anh ta leo lên lưng cho mình cõng...
Dọc đường Bernard nhìn đoàn xe kéo pháo và đoàn dân công ra mặt trận với khí thế tưng bừng như trẩy hội, còn được lôi vào múa sạp cùng các dân công, anh đã đòi quay trở lại để giúp quan ta vận động binh lính Pháp từ bỏ cuộc chiến tranh phi nghĩa.
Sự hung hãn của những sỹ quan và binh lĩnh tử thủ trong lúc Bernard gọi loa binh vận cũng được đặt trong không khí khốc liệt và dai dẳng của chiến dịch này.
Và Bạo đã vừa đào hầm trên đồi A1 để tạo nên chiến thắng cuối cùng, vừa bần thần đau khổ vì đã chứng kiến cảnh Bernard và Mây gần gũi nhau trong bếp ăn của chiến dịch khi anh quay về lấy thêm vật dụng...
Cảm hứng nhân văn từ cuộc đời của Đại tướng
Khi Ký ức Điện Biên vừa ra mắt, báo Tuổi trẻ đã có bài viết khen Ký ức Điện Biên đã bước khỏi lối mòn của loại phim kỷ niệm. Hơn hai mươi tờ báo đã có bài khen ngợi Ký ức Điện Biên chân thực, hoành tráng, ấn tượng và xúc động, khác hẳn các phim kỷ niệm trước đây, ‘chiến tranh ra chiến tranh’.
Có được những kết quả như thế nhờ chúng tôi đã trăn trở suy nghĩ với quyết tâm làm thành một bộ phim nghệ thuật, một phim tâm lý xã hội.
Nếu như phim Điện Biên Phủ của Pháp chủ yếu tái hiện dòng chảy của chiến dịch, khắc hoạ cái dữ dội, khốc liệt từ góc nhìn của người lính Pháp, Hoa ban đỏ của Việt Nam chủ yếu diễn tả cái phơi phới hào hùng của phía quân ta, bối cảnh áo quần sạch sẽ, ngược hẳn với phim của Pháp, thì Ký ức Điện Biên không chỉ dừng lại ở sự tái hiện lịch sử cuộc chiến đấu giữ đất, mà còn có tham vọng chia sẻ với cuộc chiến đấu giữ người và cuộc chiến đấu giữ gìn ý nghĩa.
 |
Và ý tưởng đó đã tạo cho tôi cảm hứng dẫn dắt câu chuyện theo cái tứ mới: Đưa các nhân vật Bạo, Mây và Bernard vào ba cuộc chiến chạy dọc suốt chiều dài 50 năm lịch sử:
Cuộc chiến đấu giữ đất đã chuyển sang cuộc chiến đấu giữ người ngay trong chiến dịch Điện Biên, và sau này, khi người làm nên trận chiến này từ hai trận tuyến đã về già, đã tìm gặp lại nhau trong một tình bạn mới, họ lại phải đối mặt với cuộc chiến đấu giữ gìn ý nghĩa cho chiến thắng này.
Và xuyên suốt ba cuộc chiến đấu đó là cái bối rối của con người Việt Nam trước hoà bình, trước sự tử tế của ngoại nhân mà lần đầu họ trải nghiệm.
Cảm hứng mới và ý tưởng mới đã khiến tôi viết lại kịch bản và phân cảnh rất nhanh. Hoạ sỹ Vũ Huy, một trong bốn thành viên chủ chốt của đoàn phim đã đến gặp Đại tướng cho ông xem hình ảnh các bối cảnh của phim.
Đại tướng đã ký vào cuốn album chụp các bối cảnh và sau đó gửi tặng chúng tôi cuốn Hồi ký Chiến đấu giữa vòng vây của ông với chữ ký trang trọng ở ngay đầu sách.
Có được cảm hứng sáng tạo từ cuộc đời của Đại tướng, chúng tôi đã làm bộ phim kỷ niệm có quy mô lớn nhất từ trước tới nay với tốc độ kỷ lục: Chỉ trong 8 tháng vừa làm các thủ tục pháp lý để nhà nước đặt hàng, vừa triển khai sản xuất ở Việt Nam, Paris và Thái Lan với sự tham gia của mấy ngàn quần chúng đóng bộ đội, dân công, lính Pháp, huy động hàng chục xe kéo pháo, làm gần ba chục phút kỹ xảo...để bộ phim kịp ra mắt trước ngày 7/5/2004.
Kỳ sau: Cuộc chiến đấu giữ người và ba tầng ký ức
Đạo diễn Đỗ Minh Tuấn
Bình luận