Nhiều năm nay cái tên Cù Lao Xanh (xã đảo Nhơn Châu, TP Quy Nhơn) đã được coi là “xã cô đơn” khi những người con của mảnh đất này đã lũ lượt rủ nhau tha phương cầu thực. Cuộc sống phụ thuộc vào biển vốn lắm nỗi nhọc nhằn mỗi năm lại càng thêm bấp bênh khiến thế hệ trẻ quay lưng với đất mẹ quê cha. Cù lao giữa bốn bề sóng nước bây giờ là mảnh đất của những người già và trẻ em.
Đảo của người già
Cù Lao Xanh cách thành phố Quy Nhơn 24 km về phía Đông nam. Không xa đất liền là mấy nhưng cuộc sống nơi này lại là một thế giới hoàn toàn khác với TP Quy Nhơn phồn hoa nhộn nhịp.
Chẳng những nghèo nàn, mảnh đất cù lao ngày một chìm vào nỗi buồn vì thưa thớt người trẻ tuổi. Mỗi năm, hàng trăm người rời bỏ xã đảo vào đất liền mưu sinh lập nghiệp để lại sự vắng vẻ, hiu quạnh và những mảnh đời lay lắt giữa bốn bề sóng nước. Có lẽ vậy mà người dân trên đảo hay đùa rằng Cù Lao Xanh là đảo của người già.
Trong ánh chiều yếu ớt, làng chài bình yên trong vắng lặng. Ven xóm nhà là vài người phụ nữ họp chợ, những cụ già ngồi lặng lẽ hướng ra biển. Đúng như cái tên người dân đặt, con đường nối liền ba thôn chưa đến 1km nhưng đã có hàng chục cụ già ngồi đợi với bao tâm trạng buồn vui lẫn lộn. Những con người gần đất xa trời này không ít thì nhiều đều có con cái còn lang bạt kiếm sống nơi đất khách.
Trong cảnh nhàn rỗi bất đắc dĩ, mỗi khi chiều về họ lại lang thang ra bờ kè nhìn hướng về biển cả mênh mông. Những ánh mắt mờ đục kia ẩn chứa bao nỗi chờ mong, thấp thỏm và bao nỗi buồn không nói nên lời.
Mang cái tên Cù Lao Xanh nhưng chưa bao giờ người ta thấy hòn đảo này nhiều người già đến thế. Người già ở đây nhiều là bởi bao lớp trai gái đã đi lao động, bươn chải bên ngoài. Từ dân số khoảng 4.000 người, nay chỉ còn dưới 2.000 người bám trụ, chủ yếu là người già và trẻ em.
Ông Trần Văn Mọn, Chủ tịch Hội người cao tuổi xã đảo Nhơn Châu cho biết: Xã đảo chỉ có 3 thôn nhưng Hội người cao tuổi có đến 240 hội viên. Họ đều là những người không còn khả năng lao động và sống phụ thuộc vào nguồn trợ cấp và con cháu. Kinh tế biển đảo quá bấp bênh, nay đói mai no khiến con cháu họ đua nhau rời đảo để đi làm thuê làm mướn, kiếm kế sinh nhai trong đất liền.
Chẳng nói đâu xa, ngay như ông Mọn cũng có một người con đang sinh sống tại Gia Lai. Trước đây các con ông đều làm biển nhưng vì công việc thất bát nên nản chí ra đi rồi trôi dạt lên Cao nguyên đất đỏ.
Được biết đến như một người thuộc thế hệ đầu tiên sinh sống trên đảo, cụ Lê Xuân Tòng (86 tuổi) chia sẻ: Cù Lao Xanh của thuở xưa nay chỉ còn dĩ vãng. Bây giờ tôm cá không còn nhiều, nghề chài lưới gian nan mà thu nhập chẳng bao nhiêu khiến con cháu chán nản bỏ xứ mưu sinh khắp nơi.
Cũng như cụ Tòng, những bậc cao niên trên đảo từng một thời chứng kiến hòn đảo ấm no, sinh xôi nảy nở giờ đây càng thêm xót xa. Đối với họ, được sống và gắn bó với quê hương là trên hết. Ai cũng thấm nhuần cái nếp sống ấy thế nhưng nay chính các cụ lại phải bất lực nhìn con cái sống tứ tán khắp mọi nơi.
Rời bỏ quê nhà vì đói nghèo
Sở dĩ bao lớp thanh niên trai tráng đều bỏ đảo vào đất liền kiếm sống là do cuộc sống của họ quá đói khổ. Cá tôm cạn kiệt, nguồn thu nhập từ biển không còn, nếu không ra đi làm thuê làm mướn thì cuộc sống còn đói kém hơn.
Ông Nguyễn Xuân Quý, Chủ tịch UBND xã Nhơn Châu cho biết: “Người dân ở đây chủ yếu sống bằng nghề đánh bắt gần bờ, nhưng toàn xã hiện có 66 chiếc tàu, giảm 72 chiếc so với năm 2010. Nói là tàu cho oai, thực ra là thuyền nhỏ chưa tới 30 sức ngựa. Đánh bắt nhiều biển cũng cạn kiệt, tiền đầu tư, đóng tàu mới không có, cuộc sống bấp bênh nên dân bỏ nghề biển vào đất liền làm đủ thứ nghề. Từ làm công nhân, phụ hồ, bồi bàn đến bán vé số, ô sin, … thiên hạ có việc gì họ làm tất.”
Trong kí ức ngư dân vẫn còn hình ảnh ghe xuồng mỗi ngày cập bến đầy ắp cá, tôm. Thu nhập cao khiến thanh niên trai tráng hồ hởi đi biển. Nhưng dần sau này việc đánh bắt bấp bênh, thiên tai gió bão thất thường khiến việc chài lưới càng nguy hiểm, từ đó cù lao không còn giữ chân được lớp trẻ.
Ông Phạm Mực (78 tuổi) được biết đến là người có nhiều con đi lập nghiệp phương xa. Ông có 7 người con thì có đến 5 người phải tha phương cầu thực tận các nơi như đảo Lý Sơn, Quy Nhơn, Phú Yên, Cà Ná, Sài Gòn. Trong nỗi buồn và nhớ con, vợ chồng ông cụ này vẫn đành chấp nhận cảnh ly biệt.
Cuộc sống khốn khó, thêm việc học hành của con em trên đảo cũng lắm thiệt thòi. Đảo chỉ có trường cấp 1 và cấp 2 nên con em muốn học hết phổ thông phải lặn lội vào thành phố Quy Nhơn trọ học.
Kinh tế khó khăn và chi phí học cấp 3 chẳng khác gì học đại học khiến nhiều gia đình từ bỏ giấc mơ cho con ăn học thành tài. Hằng năm số học sinh đậu đại học chỉ đếm trên đầu ngón tay. Phần lớn thanh thiếu niên còn lại phải nghỉ học đi làm lụng nuôi thân rồi cũng dắt nhau rời đảo. Khi việc làm bên ngoài dễ dàng tìm được, những người trẻ tuổi không còn mặn mà về lại biển đảo.
Một lý do khiến người trẻ ra đi nữa là vì hạnh phúc lứa đôi và mái ấm gia đình. Từ một vài dòng họ sinh sống trên đảo, mọi người gắn bó lập gia đình với nhau sinh xôi nảy nở các thế hệ sau này. Điều này khiến lớp trẻ sinh sau đẻ muộn khó đến được với nhau bởi các mối quan hệ họ hàng gần xa. Đã có không ít trường hợp đôi trẻ có tình cảm yêu thương nhau nhưng chẳng thể nào nên vợ nên chồng.
Cụ thể như trường hợp anh Võ Xuân Hải, Trưởng công an xã, trước đây anh đã từng quen biết và để mắt tới một cô gái trong xã. Thế nhưng khi giới thiệu với gia đình thì anh mới té ngửa rằng người mà anh thương lại có quan hệ chị em xa với mình. Không lấy được vợ trên đảo, sau này anh Hải phải tìm người yêu ở trong đất liền. Hiện anh đã lập gia đình và vợ anh là người quê ở huyện Phù Mỹ.
Bám trụ biển đảo cho con cháu tìm về
Công việc đi biển lẽ ra của trai tráng nhưng ngư dân trên đảo lại toàn là người già, phụ nữ. Đàn ông thì thả lưới mành, câu mực, lặn ốc, đàn bà và người già cặm cụi đan, vá lưới.
Vì các con lập nghiệp phương xa nên vợ chồng ông Ngô Hòa (63 tuổi), thôn Tây ở lại bám biển mưu sinh. Hai vợ chồng ông phải chèo thúng ra khơi từ lúc 3 giờ sáng để đánh cá. Đến 5 giờ chiều hai vợ chồng lại nhọc nhằn thu lưới về nhặt nhạnh cá bán cho thương lái. Vất vả là thế nhưng mỗi ngày vợ chồng già này chỉ kiếm được hơn 30 nghìn đi chợ.
Ông Hòa tâm sự: “Người già đi biển gặp nhiều nguy hiểm lắm. Mùa đánh bắt cũng là mùa biển động, nhưng mà không đi làm thì lại đói. Đi lưới thả câu được vài con cá con mực dư ăn thì đem bán”.
Bà Nguyễn Thị Không (59 tuổi), chồng mất từ 15 năm trước vì căn bệnh ưng thư gan. Một mình nuôi 4 người con nhưng giờ đây bà lại phải thui thủi một mình nuôi đứa cháu nội để 3 người con đi làm ăn ở xa.
Bà Không rưng rưng: “Vì hoàn cảnh khó khăn, lớn lên các con tôi đi tứ xứ làm thuê làm mướn. Đứa vào Quy Nhơn làm thợ hồ rồi lấy vợ ở huyện Tuy Phước, thằng trôi dạt sang tận Lào kiếm kế sinh nhai. Tôi ở nhà chăm nuôi đứa cháu và sống nhờ vào số tiền ít ỏi các con gửi về. Chẳng mấy khi nhà được xum họp đông đủ nên mong tết này gia đình được đoàn tụ”.
Một cái tết đang đến gần, cũng như bà Không, niềm mong mỏi của vợ chồng ông Mực là được sớm đoàn tụ với con cháu. Nhưng xem ra đó vẫn là ao ước bởi 5 người con của ông đều sống trong cảnh khó khăn thiếu thốn. Ngăn sông cách biển khiến việc về quê ăn tết khá tốn kém lại mất khá nhiều thời gian, nguy hiểm. Nhớ con nhớ cháu, ở tuổi xế chiều hai vợ chồng ông vẫn khóc như hai đứa trẻ.
Cũng như bao con người còn bám trụ trên đảo, vợ chồng ông Mực mang ý nguyện giữ lại mái nhà và chốn tìm về cho con cháu sau này. Ông Mực tâm sự: “Mình còn ở đây thì còn giữ được mái nhà, nơi chôn nhau cắt rốn của các con. Mình mà cũng bỏ xứ ra đi thì sau này con cháu muốn tìm quê hương, cội nguồn cũng khó”.
Nói về những chính sách phát triển kinh tế và chăm lo đời sống nhân dân trên đảo, ông Nguyễn Xuân Quý, Chủ tịch xã chia sẻ: “Dù không được hưởng những chính sách ưu đãi đặc thù của một địa bàn xã đảo, nhưng Nhơn Châu vẫn luôn được đất liền quan tâm hỗ trợ về mọi mặt.
Tỉnh đã trình trung ương xin đầu tư nguồn điện lưới cho đảo. Khi được chấp thuận và đầu tư sẽ kéo điện lưới quốc gia từ đất liền ra đảo. Dự án xây bể chứa nước ngọt để cho tất cả gia đình trên xã đảo có nước sinh hoạt cũng đã được phê duyệt. Y tế được đầu tư, một bác sĩ giỏi được tăng cường ra đảo để chăm sóc sức khỏe, khám bệnh cho người dân. Mong rằng với những quan tâm đó, người dân sẽ yên tâm bám biển, các thế hệ cùng nhau xây dựng lại cuộc sống mới.
Theo Phong Lan - Phong Nguyên(GĐ&CS)
Đảo của người già
Cù Lao Xanh cách thành phố Quy Nhơn 24 km về phía Đông nam. Không xa đất liền là mấy nhưng cuộc sống nơi này lại là một thế giới hoàn toàn khác với TP Quy Nhơn phồn hoa nhộn nhịp.
Chẳng những nghèo nàn, mảnh đất cù lao ngày một chìm vào nỗi buồn vì thưa thớt người trẻ tuổi. Mỗi năm, hàng trăm người rời bỏ xã đảo vào đất liền mưu sinh lập nghiệp để lại sự vắng vẻ, hiu quạnh và những mảnh đời lay lắt giữa bốn bề sóng nước. Có lẽ vậy mà người dân trên đảo hay đùa rằng Cù Lao Xanh là đảo của người già.
Trong ánh chiều yếu ớt, làng chài bình yên trong vắng lặng. Ven xóm nhà là vài người phụ nữ họp chợ, những cụ già ngồi lặng lẽ hướng ra biển. Đúng như cái tên người dân đặt, con đường nối liền ba thôn chưa đến 1km nhưng đã có hàng chục cụ già ngồi đợi với bao tâm trạng buồn vui lẫn lộn. Những con người gần đất xa trời này không ít thì nhiều đều có con cái còn lang bạt kiếm sống nơi đất khách.
 |
| Cụ Lê Xuân Tòng kể về chuyện buồn trên đảo |
Trong cảnh nhàn rỗi bất đắc dĩ, mỗi khi chiều về họ lại lang thang ra bờ kè nhìn hướng về biển cả mênh mông. Những ánh mắt mờ đục kia ẩn chứa bao nỗi chờ mong, thấp thỏm và bao nỗi buồn không nói nên lời.
Mang cái tên Cù Lao Xanh nhưng chưa bao giờ người ta thấy hòn đảo này nhiều người già đến thế. Người già ở đây nhiều là bởi bao lớp trai gái đã đi lao động, bươn chải bên ngoài. Từ dân số khoảng 4.000 người, nay chỉ còn dưới 2.000 người bám trụ, chủ yếu là người già và trẻ em.
Ông Trần Văn Mọn, Chủ tịch Hội người cao tuổi xã đảo Nhơn Châu cho biết: Xã đảo chỉ có 3 thôn nhưng Hội người cao tuổi có đến 240 hội viên. Họ đều là những người không còn khả năng lao động và sống phụ thuộc vào nguồn trợ cấp và con cháu. Kinh tế biển đảo quá bấp bênh, nay đói mai no khiến con cháu họ đua nhau rời đảo để đi làm thuê làm mướn, kiếm kế sinh nhai trong đất liền.
Chẳng nói đâu xa, ngay như ông Mọn cũng có một người con đang sinh sống tại Gia Lai. Trước đây các con ông đều làm biển nhưng vì công việc thất bát nên nản chí ra đi rồi trôi dạt lên Cao nguyên đất đỏ.
Được biết đến như một người thuộc thế hệ đầu tiên sinh sống trên đảo, cụ Lê Xuân Tòng (86 tuổi) chia sẻ: Cù Lao Xanh của thuở xưa nay chỉ còn dĩ vãng. Bây giờ tôm cá không còn nhiều, nghề chài lưới gian nan mà thu nhập chẳng bao nhiêu khiến con cháu chán nản bỏ xứ mưu sinh khắp nơi.
Cũng như cụ Tòng, những bậc cao niên trên đảo từng một thời chứng kiến hòn đảo ấm no, sinh xôi nảy nở giờ đây càng thêm xót xa. Đối với họ, được sống và gắn bó với quê hương là trên hết. Ai cũng thấm nhuần cái nếp sống ấy thế nhưng nay chính các cụ lại phải bất lực nhìn con cái sống tứ tán khắp mọi nơi.
 |
| Vợ chồng ông Phạm Mực, người có 5 người con xa xứ |
Rời bỏ quê nhà vì đói nghèo
Sở dĩ bao lớp thanh niên trai tráng đều bỏ đảo vào đất liền kiếm sống là do cuộc sống của họ quá đói khổ. Cá tôm cạn kiệt, nguồn thu nhập từ biển không còn, nếu không ra đi làm thuê làm mướn thì cuộc sống còn đói kém hơn.
Ông Nguyễn Xuân Quý, Chủ tịch UBND xã Nhơn Châu cho biết: “Người dân ở đây chủ yếu sống bằng nghề đánh bắt gần bờ, nhưng toàn xã hiện có 66 chiếc tàu, giảm 72 chiếc so với năm 2010. Nói là tàu cho oai, thực ra là thuyền nhỏ chưa tới 30 sức ngựa. Đánh bắt nhiều biển cũng cạn kiệt, tiền đầu tư, đóng tàu mới không có, cuộc sống bấp bênh nên dân bỏ nghề biển vào đất liền làm đủ thứ nghề. Từ làm công nhân, phụ hồ, bồi bàn đến bán vé số, ô sin, … thiên hạ có việc gì họ làm tất.”
Trong kí ức ngư dân vẫn còn hình ảnh ghe xuồng mỗi ngày cập bến đầy ắp cá, tôm. Thu nhập cao khiến thanh niên trai tráng hồ hởi đi biển. Nhưng dần sau này việc đánh bắt bấp bênh, thiên tai gió bão thất thường khiến việc chài lưới càng nguy hiểm, từ đó cù lao không còn giữ chân được lớp trẻ.
 |
| Bà Không và đứa cháu nội khi các con đi làm ăn xa |
Ông Phạm Mực (78 tuổi) được biết đến là người có nhiều con đi lập nghiệp phương xa. Ông có 7 người con thì có đến 5 người phải tha phương cầu thực tận các nơi như đảo Lý Sơn, Quy Nhơn, Phú Yên, Cà Ná, Sài Gòn. Trong nỗi buồn và nhớ con, vợ chồng ông cụ này vẫn đành chấp nhận cảnh ly biệt.
Cuộc sống khốn khó, thêm việc học hành của con em trên đảo cũng lắm thiệt thòi. Đảo chỉ có trường cấp 1 và cấp 2 nên con em muốn học hết phổ thông phải lặn lội vào thành phố Quy Nhơn trọ học.
Kinh tế khó khăn và chi phí học cấp 3 chẳng khác gì học đại học khiến nhiều gia đình từ bỏ giấc mơ cho con ăn học thành tài. Hằng năm số học sinh đậu đại học chỉ đếm trên đầu ngón tay. Phần lớn thanh thiếu niên còn lại phải nghỉ học đi làm lụng nuôi thân rồi cũng dắt nhau rời đảo. Khi việc làm bên ngoài dễ dàng tìm được, những người trẻ tuổi không còn mặn mà về lại biển đảo.
Một lý do khiến người trẻ ra đi nữa là vì hạnh phúc lứa đôi và mái ấm gia đình. Từ một vài dòng họ sinh sống trên đảo, mọi người gắn bó lập gia đình với nhau sinh xôi nảy nở các thế hệ sau này. Điều này khiến lớp trẻ sinh sau đẻ muộn khó đến được với nhau bởi các mối quan hệ họ hàng gần xa. Đã có không ít trường hợp đôi trẻ có tình cảm yêu thương nhau nhưng chẳng thể nào nên vợ nên chồng.
Cụ thể như trường hợp anh Võ Xuân Hải, Trưởng công an xã, trước đây anh đã từng quen biết và để mắt tới một cô gái trong xã. Thế nhưng khi giới thiệu với gia đình thì anh mới té ngửa rằng người mà anh thương lại có quan hệ chị em xa với mình. Không lấy được vợ trên đảo, sau này anh Hải phải tìm người yêu ở trong đất liền. Hiện anh đã lập gia đình và vợ anh là người quê ở huyện Phù Mỹ.
 |
| Các cụ già ngồi bên bờ biển |
Bám trụ biển đảo cho con cháu tìm về
Công việc đi biển lẽ ra của trai tráng nhưng ngư dân trên đảo lại toàn là người già, phụ nữ. Đàn ông thì thả lưới mành, câu mực, lặn ốc, đàn bà và người già cặm cụi đan, vá lưới.
Vì các con lập nghiệp phương xa nên vợ chồng ông Ngô Hòa (63 tuổi), thôn Tây ở lại bám biển mưu sinh. Hai vợ chồng ông phải chèo thúng ra khơi từ lúc 3 giờ sáng để đánh cá. Đến 5 giờ chiều hai vợ chồng lại nhọc nhằn thu lưới về nhặt nhạnh cá bán cho thương lái. Vất vả là thế nhưng mỗi ngày vợ chồng già này chỉ kiếm được hơn 30 nghìn đi chợ.
Ông Hòa tâm sự: “Người già đi biển gặp nhiều nguy hiểm lắm. Mùa đánh bắt cũng là mùa biển động, nhưng mà không đi làm thì lại đói. Đi lưới thả câu được vài con cá con mực dư ăn thì đem bán”.
Bà Nguyễn Thị Không (59 tuổi), chồng mất từ 15 năm trước vì căn bệnh ưng thư gan. Một mình nuôi 4 người con nhưng giờ đây bà lại phải thui thủi một mình nuôi đứa cháu nội để 3 người con đi làm ăn ở xa.
Bà Không rưng rưng: “Vì hoàn cảnh khó khăn, lớn lên các con tôi đi tứ xứ làm thuê làm mướn. Đứa vào Quy Nhơn làm thợ hồ rồi lấy vợ ở huyện Tuy Phước, thằng trôi dạt sang tận Lào kiếm kế sinh nhai. Tôi ở nhà chăm nuôi đứa cháu và sống nhờ vào số tiền ít ỏi các con gửi về. Chẳng mấy khi nhà được xum họp đông đủ nên mong tết này gia đình được đoàn tụ”.
Một cái tết đang đến gần, cũng như bà Không, niềm mong mỏi của vợ chồng ông Mực là được sớm đoàn tụ với con cháu. Nhưng xem ra đó vẫn là ao ước bởi 5 người con của ông đều sống trong cảnh khó khăn thiếu thốn. Ngăn sông cách biển khiến việc về quê ăn tết khá tốn kém lại mất khá nhiều thời gian, nguy hiểm. Nhớ con nhớ cháu, ở tuổi xế chiều hai vợ chồng ông vẫn khóc như hai đứa trẻ.
Cũng như bao con người còn bám trụ trên đảo, vợ chồng ông Mực mang ý nguyện giữ lại mái nhà và chốn tìm về cho con cháu sau này. Ông Mực tâm sự: “Mình còn ở đây thì còn giữ được mái nhà, nơi chôn nhau cắt rốn của các con. Mình mà cũng bỏ xứ ra đi thì sau này con cháu muốn tìm quê hương, cội nguồn cũng khó”.
 |
| Phụ nữ làng chài đợi thuyền về |
Nói về những chính sách phát triển kinh tế và chăm lo đời sống nhân dân trên đảo, ông Nguyễn Xuân Quý, Chủ tịch xã chia sẻ: “Dù không được hưởng những chính sách ưu đãi đặc thù của một địa bàn xã đảo, nhưng Nhơn Châu vẫn luôn được đất liền quan tâm hỗ trợ về mọi mặt.
Tỉnh đã trình trung ương xin đầu tư nguồn điện lưới cho đảo. Khi được chấp thuận và đầu tư sẽ kéo điện lưới quốc gia từ đất liền ra đảo. Dự án xây bể chứa nước ngọt để cho tất cả gia đình trên xã đảo có nước sinh hoạt cũng đã được phê duyệt. Y tế được đầu tư, một bác sĩ giỏi được tăng cường ra đảo để chăm sóc sức khỏe, khám bệnh cho người dân. Mong rằng với những quan tâm đó, người dân sẽ yên tâm bám biển, các thế hệ cùng nhau xây dựng lại cuộc sống mới.
Theo Phong Lan - Phong Nguyên(GĐ&CS)
Bình luận