Ngày 11/11/2004, Việt Nam phê chuẩn Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới, đánh dấu bước ngoặt trong nỗ lực bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước những hệ lụy do nicotine gây ra. Sau 20 năm triển khai, Việt Nam được đánh giá đạt nhiều tiến bộ trong xây dựng chính sách và giảm tỷ lệ người hút thuốc.
FCTC – văn kiện y tế công cộng đầu tiên có tính ràng buộc pháp lý quốc tế – yêu cầu các quốc gia tách bạch hoàn toàn chính sách kiểm soát thuốc lá khỏi ảnh hưởng của ngành công nghiệp thuốc lá.
Điều 5.3 nêu rõ các bên không được thiết lập hay chấp nhận bất kỳ hình thức đối tác, thỏa thuận tự nguyện hay đề xuất chính sách nào có sự tham gia hoặc tác động từ doanh nghiệp thuốc lá.
Việt Nam nằm trong 15 quốc gia có tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao trên thế giới.
Theo Thạc sĩ Phan Công Hiếu, Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), Việt Nam cụ thể hóa cam kết này bằng hệ thống pháp luật tương đối đầy đủ, trong đó Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012 và Nghị định 117/2020 tạo khung xử phạt rõ ràng.
Nhờ đó, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới giảm từ 47,4% năm 2010 xuống 38,9% năm 2023; tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong học sinh 13-15 tuổi cũng giảm đáng kể.
Tuy nhiên, thuốc lá điện tử và các sản phẩm nicotine thế hệ mới đang gia tăng nhanh, đặc biệt trong giới trẻ. Năm 2022, 3,5% học sinh 13-15 tuổi đã sử dụng thuốc lá điện tử. Trước xu hướng này, Bộ Y tế báo cáo Chính phủ, đề xuất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đồng thời yêu cầu các cơ quan không tham mưu văn bản mang lợi ích nhóm hay tạo “đối tác” với ngành thuốc lá.
Thạc sĩ Lê Thị Thu (Chiến dịch vì trẻ em không thuốc lá) cho rằng để thực thi Điều 5.3 hiệu quả, Việt Nam cần kiên quyết ngăn chặn mọi hình thức can thiệp của doanh nghiệp thuốc lá vào quá trình hoạch định chính sách, đồng thời sớm tham gia Nghị định thư chống buôn lậu sản phẩm thuốc lá nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát theo chuẩn quốc tế.
Bình luận