Hé lộ danh tính một người Việt góp công lớn thiết kế Tử Cấm Thành

Với nhiều người Trung Quốc, Tử Cấm Thành tại thủ đô Bắc Kinh là công trình mang nhiều ý nghĩa lịch sử, văn hóa quan trọng, trở thành một trong những biểu tượng của đất nước tỷ dân này.

Trong một bộ phim tài liệu về Tử Cấm Thành do đài truyền hình của Đức sản xuất, họ từng đề cập tới việc một kiến sư người Việt tham gia đóng góp công sức xây dựng nên công trình vĩ đại này.

Ngoài ra, một bài báo trên tờ “Ích thế báo” do nhà sử học Trương Tú Dân viết cũng nhắc tới tên của vị kiến trúc sư này. Đó là ai?

Người này là thái giám Nguyễn An. Nguyễn An từng được nhà bác học Lê Quý Đôn nhắc tới trong cuốn “Kiến Văn tiểu lục”. Nguyễn An (1381-1453), quê ở Hà Đông, (nay là Hà Đông, Hà Nội).

Ông nổi tiếng là thần đồng từ nhỏ và là thiên tài về kiến trúc. Từ năm 16 tuổi, ông đã tham gia xây dựng nhiều cung điện nguy nga ở kinh thành Thăng Long thời vua Trần Thuận Tông. Khi sống ở Trung Quốc, ông có tên là A Lưu.

Năm 1407, nhà Minh mang quân sang xâm lược nước ta với danh nghĩa "phù Trần diệt Hồ", đánh bại nhà Hồ. Họ bắt nhiều người tài giỏi, ưu tú của nước ta mang về Trung Hoa, trong đó có Nguyễn An. Sau đó, Nguyễn An được chọn làm thái giám phục vụ trong cung nhà Minh.

Thời điểm đó nhà Minh đang chuẩn bị xây dựng kinh thành ở Bắc Kinh. Tài năng của Nguyễn An thu hút sự chú ý của vua Minh và ông được giao nhiệm vụ phụ trách việc xây dựng Tử Cấm Thành.

Theo các tài liệu ghi chép, Nguyễn An tham gia vào công trình này với vai trò kiến trúc sư, kiêm luôn nhà quy hoạch, quản lý dự án (theo như cách gọi của ngày nay). Công việc kéo dài từ năm 1406 đến năm 1424 thì cơ bản hoàn thành.

Nguyễn An còn là tổng công trình sư phụ trách việc mở mang, trùng tu thành Bắc Kinh dưới thời Minh Anh Tông (trị vì 1435-1449 và 1457-1464).

Không phụ sự ủy thác của nhà vua, Nguyễn An hoàn thành quần thể cung điện với hai cung, ba điện, nha môn của 5 phủ 6 bộ, 9 cửa đã được tu bổ và tạo dựng.

Nội thành xây dựng hai cung (Càn Thanh, Khôn Ninh), ba điện (Phụng Thiên, Hoa Cái và Cẩn Thân), năm phủ, sáu bộ và các công thự các ty. Ba điện là tiền thân của các điện Thái Hoà, Bảo Hoà và Trung Hoà ngày nay tại Cố cung Bắc Kinh (tức Tử Cấm Thành).

Ngoại thành có cửa Chính Dương, cửa Sùng Văn, cửa Tuyên Vũ, cửa Triệu Dương, cửa Phụ Thành, cửa Đồng Trực, Tây Trực và cửa Đức Thắng. Cửa Chính Dương có toà chính lâu và hai toà tả, hữu lâu. Các cửa khác đều có một chính lâu và một nguyệt thành lâu (lầu thành phụ).

Cùng với các công trình xây dựng ấy còn phải đào một hệ thống hào xây gạch thoát nước, làm chín chiếc cầu đá qua hào dẫn vào thành. Các tường thành trước kia mới chỉ được xây gạch ở mặt ngoài, bên trong vẫn đắp bằng đất, thì đến nay được xây gạch cả mặt trong. Với thành quả đạt được, Nguyễn An được vua Minh đặc biệt coi trọng, tán dương và ban thưởng hậu hĩnh.

Về tài năng của Nguyễn An, nhiều giai thoại từng kể lại rằng ông đã nghĩ ra cách vận chuyển khối cẩm thạch nặng 600 tấn từ nơi cách xa hàng nghìn kilomet về Bắc Kinh mà không tốn sức người sức của, hay câu chuyện khởi nguồn ông vẽ đồ họa từ chiếc lồng ve sầu. 

Qua đây có thể thấy, Nguyễn An dù trải qua gian khổ phải xa quê nhưng nhờ tài năng thiên phú và tính cách tận tụy với những nhiệm vụ được giao đã khiến trí tuệ của người Việt được rạng danh xứ người.