Trước kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, cử tri TP Hà Nội phản ánh thực trạng ngày càng nhiều người trẻ ngại kết hôn, sinh con do kinh tế khó khăn, việc làm cạnh tranh, chi phí nuôi con cao và giá nhà đất leo thang.
Theo cử tri, xu hướng này diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang bước nhanh vào giai đoạn già hóa dân số, đòi hỏi Chính phủ sớm có giải pháp tháo gỡ.
Trả lời kiến nghị gửi qua Văn phòng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan thừa nhận kết hôn muộn, sinh ít con, thậm chí không sinh con đang gia tăng ở nhiều đô thị lớn. Hệ quả là mức sinh giảm xuống dưới mức sinh thay thế, kéo theo nguy cơ già hóa dân số diễn ra nhanh hơn dự báo.
Theo Bộ Y tế, thực trạng này không xuất phát từ một nguyên nhân đơn lẻ mà là tổng hòa của nhiều áp lực. Đó là nỗi lo việc làm, thu nhập chưa ổn định, chi phí sinh hoạt và nuôi dạy con ngày càng lớn, khó tiếp cận nhà ở, cùng yêu cầu phát triển sự nghiệp cá nhân, đặc biệt với lao động trẻ và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
Sản phụ sinh con tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương. (Ảnh: Na Lê)
Nhận diện rõ thách thức này, Quốc hội đã thông qua Luật Dân số tại kỳ họp thứ 10 vào ngày 10/12/2025. Đây được coi là nền tảng pháp lý quan trọng, tạo khung chính sách thống nhất và lâu dài cho công tác dân số trong giai đoạn mới.
Theo Bộ Y tế, Luật Dân số xác định mục tiêu trọng tâm là duy trì mức sinh thay thế, đồng thời chủ động thích ứng với quá trình già hóa dân số, gắn với nâng cao chất lượng dân số và phát triển bền vững. Thay vì chỉ tập trung vào kế hoạch hóa gia đình, luật mở rộng sang các chính sách hỗ trợ toàn diện cho người dân trong quyết định kết hôn và sinh con.
Cụ thể, Nhà nước sẽ triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp về giáo dục, chăm sóc sức khỏe, nhà ở và an sinh xã hội. Trong đó, một số định hướng đáng chú ý là nghiên cứu điều chỉnh thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai, hỗ trợ tài chính cho một số nhóm đối tượng và địa phương có mức sinh thấp, cũng như ưu tiên tiếp cận nhà ở xã hội đối với các gia đình sinh đủ hai con theo quy định.
Bộ Y tế cho rằng các chính sách này nhằm giảm bớt gánh nặng kinh tế, tạo môi trường thuận lợi hơn để người trẻ yên tâm lập gia đình, sinh và nuôi dạy con, qua đó từng bước đảo chiều xu hướng mức sinh đang xuống thấp ở Việt Nam.
Tại Hội nghị tổng kết công tác dân số năm 2025, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Dân số (Bộ Y tế) cho biết, tỷ suất sinh năm 2024 của Việt Nam phục hồi nhẹ lên 1,93 con/phụ nữ nhưng vẫn thấp hơn mức thay thế 2,1. Mức sinh giữa các địa phương chênh lệch lớn: 20 tỉnh tăng, 13 tỉnh giảm; TP.HCM thuộc nhóm thấp nhất (1,51), trong khi Điện Biên cao nhất (2,91). Cả nước có 11 tỉnh mức sinh dưới 2,0 và 19 tỉnh trên 2,2 con, khiến ngành dân số không đạt 5/11 chỉ tiêu năm nay.
Theo ông Dũng, mức sinh nhích lên nhờ các chính sách hỗ trợ từ năm 2024 như thưởng tiền, ưu đãi dịch vụ công cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi, hỗ trợ chi phí sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Các biện pháp này bước đầu phát huy hiệu quả tại nhiều địa phương, song cần mở rộng hỗ trợ về nhà ở và chăm sóc con cái để duy trì xu hướng phục hồi.
Từ năm 2026, ngành dân số xác định trọng tâm vận động mỗi cặp vợ chồng sinh đủ hai con; Bộ Y tế đang xây dựng chính sách ưu tiên mua nhà ở xã hội cho các gia đình này khi Luật Dân số có hiệu lực. Lãnh đạo Bộ Y tế cũng yêu cầu xử lý tình trạng chênh lệch mức sinh giữa đô thị và miền núi, tăng cường tư vấn tiền hôn nhân và sàng lọc trước sinh nhằm nâng cao chất lượng dân số.
Bình luận