‘Giờ vàng’ trong cấp cứu bệnh nhân đột quỵ

Khung giờ vàng trong đột quỵ thường được hiểu là thời gian để thực hiện tái thông cho các trường hợp nhồi máu não kể từ khi bệnh nhân khởi phát đột quỵ.

Theo các khuyến cáo ở Việt Nam cũng như trên thế giới, thời gian vàng cho cấp cứu điều trị là nằm trong khoảng từ 3 - 4,5 tiếng kể từ khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện. Người nhà cần ghi nhớ thời điểm này để thông tin lại cho bác sĩ. Các dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ bao gồm yếu liệt chi, nói đớ, nói ngọng, khó nói, méo miệng, lệch một bên mặt, đau đầu, choáng váng…

BS.CKII Kiều Mạnh Hà, Chủ nhiệm Khoa Thần kinh Bệnh viện Quân y 7A, TP.HCM cho biết: “Khi đột quỵ xảy ra, việc can thiệp cấp cứu cần phải tận dụng sớm từng phút giây. Tuy nhiên, hiện nay có đến khoảng 70% trường hợp bị đột quỵ không được cấp cứu kịp thời trong khung "giờ vàng". Trong đó, gần một nửa tử vong và số còn lại phải chịu nhiều di chứng nghiêm trọng”.

BS Mạnh Hà chia sẻ về trường hợp bệnh nhân Nguyễn Văn Anh, 35 tuổi (ngụ quận 8) đã hồi phục gần như hoàn toàn sau 7 ngày điều trị tại bệnh viện.

Bệnh nhân có thể trạng béo phì, cao huyết áp, rối loạn lipid máu không điều trị thường xuyên, được các bác sĩ Bệnh viện Quân y 7A, TP.HCM thăm khám và chụp CT sọ não chẩn đoán xuất huyết khối não đồi thị phải.

"Lúc 22h bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, tê và yếu nửa người trái, khoảng 22h30 bệnh nhân đã được người nhà đưa đi cấp cứu kịp thời. Tại bệnh viện, các bác sĩ tiến hành điều trị tích cực, kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết, nhiệt độ, để lại di chứng là tê bì nhẹ ở tay trái", BS Mạnh Hà nói.

Khi người bệnh được đưa đến cấp cứu đột quỵ trong "giờ vàng", tùy từng trường hợp, bác sĩ sẽ cân nhắc sử dụng các kỹ thuật hiệu quả, hiện đại, gồm: Dùng thuốc tiêu sợi huyết bằng đường tĩnh mạch (rTPA), can thiệp mạch lấy huyết khối, nút tắc mạch máu não bị vỡ, phẫu thuật…

Tuy nhiên, hiện nay có rất nhiều bệnh nhân khi có dấu hiệu đột quỵ không đến cơ sở y tế ngay mà ở nhà tự điều trị.

Trường hợp bệnh nhân Trần Thị Nhi, 43 tuổi (ngụ quận Gò Vấp, TP.HCM), không ghi nhận tiền căn bệnh, tuy nhiên sau 2 tuần điều trị và xuất viện để lại di chứng rất nặng nề. 

BS Mạnh Hà cho biết thêm, trước 1 ngày nhập viện, bệnh nhân đột ngột thấy tê và yếu nhẹ tay khoảng 15 phút nhưng đã tự phục hồi. Bệnh nhân chủ quan không thăm khám. Ngày hôm sau, lúc đang làm việc đột ngột thấy yếu nửa người phải kèm méo miệng. Bệnh nhân được người thân đưa vào nhà cho uống nước đường, chích máu đầu ngón tay… sau nửa ngày bệnh nhân mới được gia đình đưa tới bệnh viện.

Sau khi thăm khám và chụp CT, bác sĩ kết luận bệnh nhân nhồi máu não diện rộng có chuyển dạng xuất huyết giờ thứ 11 nên không còn chỉ định tái thông.

Theo BS Mạnh Hà, nếu bệnh nhân tới bệnh viện thăm khám khi có biểu hiện tê và yếu nhẹ tay phải từ ngày hôm trước, các bác sĩ đã có thể điều trị dự phòng đột quỵ cho bệnh nhân hiệu quả hơn. 

"Cấp cứu đột quỵ càng sớm càng tốt, giúp người bệnh nâng cao khả năng sống sót và phục hồi hiệu quả, sớm trở lại cuộc sống bình thường", BS Mạnh Hà nói.

Đột quỵ có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi hay đối tượng nào. Tuy nhiên, BS Mạnh Hà cho biết, 80% các ca đột quỵ có thể phòng ngừa được thông qua việc chủ động tầm soát đột quỵ từ sớm; cần xây dựng lối sống khoa học và nếu bệnh nhân được đưa tới cơ sở y tế cấp cứu trong khung giờ vàng thì tỷ lệ tử vong thấp, ít để lại di chứng sau điều trị.

“Tuyệt đối không được uống bất cứ thuốc gì, kể cả nước vì nguy cơ cao bị sặc, gây nghẹt đường thở; không thực hiện trói tay, chân hoặc sử dụng ngáng miệng bệnh nhân khi bệnh nhân bị co giật; không tự ý cho người bệnh đột quỵ sử dụng thuốc hạ huyết áp tại nhà; không cạo gió và đặc biệt không được dùng các biện pháp dân gian như chích máu, ấn nhân trung, xoa dầu, bóp cao”, BS Mạnh Hà đưa ra lời khuyên.