Giá heo hơi chạm đáy: Vì sao người tiêu dùng vẫn phải mua thịt heo giá cao ngất?

Số liệu cập nhật đến ngày 28/3 của Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam cho thấy, giá heo hơi tại chuồng trại dao động từ 47.000 - 51.000 đồng/kg. Trong đó, thấp nhất là khu vực miền Tây với mức giá từ 47.000 đồng/kg, thậm chí có nơi xuống 45.000 đồng/kg đối với heo hơi loại hai. Đây là mức giá thấp nhất trong vòng 5 năm trở lại đây (kể từ tháng 7/2019).

Thịt heo vẫn đắt đỏ

Tuy giá heo hơi liên tục giảm từ sau Tết Nguyên đán đến nay nhưng như thường lệ, thị trường lại chứng kiến nghịch lý là giá thịt heo bán lẻ vẫn cao, hoặc nếu có giảm thì chỉ nhỏ giọt, cục bộ. Điều này khiến người tiêu dùng vẫn phải mua thịt heo giá đắt, trong khi người chăn nuôi thì thua lỗ, không dám tái đàn.

Tại khu vực miền Bắc, giá heo hơi thấp nhất dao động quanh mốc 48.000 đồng/kg, nhưng giá thịt bán lẻ vẫn neo cao một cách khó hiểu.

Cụ thể, theo khảo sát của PV VTC News sáng 4/4, giá thịt heo tại các chợ truyền thống ở Hà Nội dao động từ 90.000 - 130.000 đồng/kg. Trong đó đắt nhất là thịt ba chỉ 110.000 - 130.000 đồng/kg tùy loại và tùy từng chợ.

Đáng nói, mức giá này cao hơn nhiều so với thời điểm Tết Nguyên đán vừa qua. Lúc đó, giá thịt ba chỉ dao động từ 90.000 - 100.000 đồng/kg, với giá heo hơi tương ứng khoảng 51.000 đồng/kg. 

Đắt hơn cả giá thịt heo ở chợ là giá thịt heo trong siêu thị với mức phổ biến khoảng 170.000 - 182.000 đồng/kg, thậm chí có loại còn gần 240.000 đồng/kg, đắt tương đương thịt bò ngoài chợ. 

Khảo sát thêm nhiều chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch tại Hà Nội, có thể thấy giá thịt heo bán lẻ cũng rất “chát". Chẳng hạn thịt heo ba chỉ, nạc vai, thịt chân giò tại một hệ thống cửa hàng thực phẩm sạch nổi tiếng vẫn được bán với giá 205.000 đồng/kg. Riêng sườn thăn thì có giá 230.000 đồng/kg.

Nhiều người tiêu dùng tỏ ra băn khoăn, bức xúc trước thực trạng này. Chị Minh Ánh ở Vĩnh Tuy, Hà Nội than: "Cứ nghe thông tin giá heo hơi giảm nhưng trên thực tế chúng tôi vẫn phải mua thịt heo giá cao, có chăng là giảm không đáng kể và cũng rất tùy hứng, tức là thích thì người bán giảm, không thích thì giữ nguyên giá hoặc hôm nay giảm, ngày mai đã tăng trở lại. Mỗi khi chúng tôi hỏi, họ chỉ trả lời rằng do giá nhập vào thế. Tuy nhiên, cụ thể giá nhập như thế nào thì người mua làm sao biết được".

Vì sao giá thịt heo cố thủ?

Thắc mắc về giá thịt heo quá cao và không chịu giảm so với giá heo hơi, PV được anh Trần H., một tiểu thương ở chợ Nam Trung Yên (Cầu Giấy, Hà Nội) trả lời: “Không có ai quy định giá bán thịt heo ngoài chợ cả, tất cả là do chúng tôi tự cân đối, điều chỉnh và nhìn nhau mà bán. Giá nhập heo mảnh cao thì chúng tôi bán giá cao, giá thịt heo mảnh thấp thì chúng tôi bán thấp. Hiện chúng tôi vẫn phải nhập ở mức cao nên nếu bán ra mức thấp thì chúng tôi lỗ to hoặc chỉ hòa vốn, tức là đi làm không công.

Theo anh H., giá heo mảnh hiện chưa xuống cùng nhịp với giá heo hơi và thường có độ trễ nhất định do thịt heo hơi từ chuồng phải qua tay một, hai thương lái, rồi qua lò mổ, mới đến khâu phân phối bán lẻ là những người bán thịt ngoài chợ như anh H. “Kinh nghiệm của tôi cho thấy, trong trường hợp thịt heo giảm đáy, giữ nguyên mức thấp đó trong khoảng nửa tháng thì may ra thịt heo bán lẻ ngoài chợ mới giảm tương ứng", anh H. dự báo.

Xác nhận thực trạng này, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho biết, thịt heo phải qua quá nhiều khâu trung gian từ chuồng trại đến thương lái, bán buôn cấp 1, cấp 2, lò mổ, bán buôn lợn mảnh, cuối cùng mới đến chợ truyền thống.

“Chỉ tạm tính mỗi khâu trung gian hưởng 8-10% thì giá thịt heo đến tay người tiêu dùng sẽ cao đến mức nào. Còn một khâu nữa cũng đẩy giá lên đó chính là khâu bán lẻ. Ví dụ trong siêu thị, nếu áp dụng mức chiết khấu từ 20% trở lên với thịt heo thì sẽ vô hình chung đẩy giá lên rất cao”, ông Phú nói.

“Chúng ta công nhận một cách khách quan là ở siêu thị, TTTM các chi phí để bảo quản, bày bán thịt heo có cao hơn ở chợ, ngoài ra còn thuế VAT 10% nữa. Ví dụ 1kg thịt hiện nay siêu thị đang bán trên thị trường là 180.000 đồng/kg thì trong đó VAT là 18.000 đồng, người tiêu dùng phải chịu thuế này. Ngoài ra chưa kể thịt heo ở siêu thị phần lớn được nhập từ doanh nghiệp, với quy trình nuôi khác và cũng đã được doanh nghiệp ký thỏa thuận nguồn hàng, mức giá trong thời gian dài nên không dễ điều chỉnh như ở chợ. Tuy nhiên, việc chênh lệch đến 60.000 - 70.000 đồng/kg, thậm chí là còn cao hơn như hiện tại thì thật sự là hơi quá”, ông Phú nói thêm.

Cũng theo chuyên gia, một nguyên nhân nữa khiến giá thịt heo trên thị trường không tăng, giảm theo quy luật đó là do hệ thống chợ đầu mối và sàn giao dịch hàng hóa chưa được hình thành hoàn chỉnh. Chính vì vậy vẫn diễn ra việc ép giá, gây thiệt hại cho người chăn nuôi nhỏ lẻ nhưng lại đem lại lợi nhuận cao vô lý cho các khâu trung gian.

Trong khi đó, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cũng nhận định, việc giá thịt heo bán lẻ neo cao, không giảm theo giá heo hơi nghĩa là lợi nhuận chủ yếu về tay các tiểu thương bán buôn.

TS. Cấn Văn Lực từng chỉ ra những “điểm nghẽn” trong câu chuyện này chính là chi phí ở khâu trung gian. Điểm thứ hai cũng rất quan trọng đó là văn hóa kinh doanh.

“Nông dân luôn là người yếu thế, nhiều khi bị các lái buôn ép giá. Câu chuyện này tôi nghĩ đạo đức kinh doanh là vô cùng quan trọng và rõ ràng là cần phải có biện pháp chế tài xử lý tình trạng thật nghiêm”, vị chuyên gia nói.

Các chuyên gia khẳng định, để kéo giá thịt heo về đúng giá thị trường, giúp người tiêu dùng mua được thịt heo đúng giá cũng như để người chăn nuôi không bị thua thiệt thì cơ quan chức năng nhất định phải có cơ chế “dẹp loạn" các khâu trung gian, bằng biện pháp hành chính nghiêm khắc. Ngoài ra, phải sử dụng sức mạnh của cả hệ thống, phát huy vai trò của các hiệp hội bán lẻ, hiệp hội doanh nghiệp vừa và nhỏ, hiệp hội chăn nuôi, hội phụ nữ ở các chợ…để người bán nhận thức, chia sẻ khó khăn chung với xã hội.

"Cần tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm mọi trường hợp có dấu hiệu trục lợi", chuyên gia Đinh Trọng Thịnh nói.

Còn chuyên gia Vũ Vinh Phú nhấn mạnh: "Chỉ khi các khâu trung gian hạn chế "ăn dày" thì mới có thể cải thiện được thực trạng giá thịt heo luôn đắt hơn rất nhiều so với giá heo hơi".

Trả lời VTC News về nguyên nhân giá heo hơi giảm, ông Dương Tất Thắng, Cục trưởng Cục chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết, giá heo hơi xuống thấp không phải do lượng cung thừa mà nguyên nhân chính là do suy thoái kinh tế toàn cầu kéo theo nhu cầu thiêu thụ thịt heo giảm mạnh. Cùng với đó lượng công nhân, người lao động mất việc làm, giảm thu nhập dẫn đến các bếp ăn tập thể cũng bị hạn chế nên lượng tiêu thụ thịt heo giảm đáng kể.

“Ở Việt Nam hiện có khoảng 27- 28 triệu con heo/100 triệu dân thì không thừa so với nhu cầu tiêu thụ. Nhưng thời gian qua sức mua giảm do suy thoái kinh tế, người dân tiết giảm chi tiêu không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới nên đã tác động tiêu cực tới việc thiêu thụ thịt heo”, ông Thắng nói.