Chuyên gia kinh tế đề xuất bỏ thuế môi trường với xăng dầu

Trả lời VTC News ngày 2/12, chuyên gia kinh tế, TS Bùi Trinh cho rằng nên bỏ thuế môi trường với xăng dầu vì xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, là đầu vào của các ngành sản xuất trong nền kinh tế và trực tiếp ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Xăng dầu dù có tăng giá thế nào thì người dân và doanh nghiệp vẫn phải sử dụng.

Nhưng vấn đề đặt ra là khi xăng dầu tăng giá sẽ không chỉ trực tiếp ảnh hưởng đến đời sống người dân mà còn làm tăng chi phí sản xuất, đẩy giá hàng hoá lên cao, từ đó ảnh hưởng đến chỉ số giá tiêu dùng. Khi giá các mặt hàng quá cao khiến người dân thắt chặt chi tiêu, doanh nghiệp không bán được hàng cũng không có động lực để phát triển sản xuất. Cuối cùng sẽ dẫn đến những tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh, làm giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và làm giảm tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế.

Thứ nữa, cần làm rõ việc đánh thuế cao hơn nữa với xăng dầu thì có giảm việc sử dụng xăng dầu trong giao thông không? Việc giảm ô nhiễm môi trường trong giao thông vận tải phải có những giải pháp khác khả thi hơn như phát triển giao thông công cộng, phương tiện giao thông ít phát thải… Trong khi đó, theo tính toán, ngành vận tải không phải là ngành thải ra khí nhà kính lớn nhất. Ngành này thậm chí còn thải ra chất thải thấp hơn bình quân chung của nền kinh tế. Ngành thải ra khí nhà kính lớn nhất chính là công nghiệp chế biến, chế tạo (thải ra mức thải cao hơn bình quân chung của nền kinh tế hơn 3 lần). Bên cạnh đó là đứng về phía tổng cầu cuối cùng  sản xuất hàng xuất khẩu thải ra khí nhà kính chiếm 51% tổng phát thải. Trong đó, sản xuất hàng xuất khẩu của khu vực FDI, chiếm 73% tổng xuất khẩu hàng hóa.

"Việc đánh thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu cơ bản chỉ làm tăng giá xăng dầu, không có lợi cho cả người dân và nền kinh tế. Theo tôi nên bỏ hẳn thuế môi trường với xăng dầu để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong lúc người dân và nền kinh tế rất khó khăn. Nếu vẫn muốn thu sắc thuế này, các bộ ngành phải có nghiên cứu và chứng minh bằng cơ sở khoa học rõ rang minh bạch”, TS Bùi Trinh nói.

Về 4 kịch bản áp thuế bảo vệ môi trường theo biến động giá nhiên liệu thế giới trong năm 2023 mà Bộ Tài chính mới đề xuất, chuyên gia kinh tế Bùi Trinh cho rằng cơ quan này cần chứng minh được tính logic của vấn đề trong việc tính thuế chứ không phải tính thuế theo biến động giá xăng cao thì đánh thuế ít, thấp thì đánh nhiều.

Đồng thời cần công khai minh bạch việc sử dụng nguồn thu từ thuế môi trường với xăng dầu bởi đây là nguồn thu lớn. Tiền thu từ thuế bảo vệ môi trường với xăng đưa vào ngân sách phải chi trở lại để bảo vệ môi trường, giúp cho người dân có môi trường sống trong lành, không bị ô nhiễm.

"Những năm qua, nguồn thu từ thuế bảo vệ môi trường rất lớn, nhưng không rõ đã được sử dụng để thực hiện các dự án liên quan tới công tác bảo vệ môi trường thế nào, phải thật minh bạch, rõ ràng thì người dân mới ủng hộ", ông Trinh nói.

Đồng quan điểm, PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cũng cho rằng cần làm rõ việc sử dụng nguồn thu từ thuế môi trường với xăng dầu. Theo quy định, việc thu thuế bảo vệ môi trường phải chi cho bảo vệ môi trường, nhưng hiện nay chưa được công khai minh bạch. 

"Thuế môi trường với xăng dầu là một nguồn thu không nhỏ, nên phải chi đúng mục đích, có hiệu quả tránh thất thoát, lãng phí. Bộ Tài chính nên minh bạch hiệu quả sử dụng trong việc thu chi hàng trăm nghìn tỷ đồng từ nguồn thuế này", ông Long cho hay.

Liên quan đến đề xuất thu thuế môi trường xăng dầu linh hoạt theo diễn biến giá dầu thế giới của Bộ Tài chính, ông Long cho hay cần làm rõ các căn cứ để đưa ra các kịch bản trên.

"Bộ Tài chính kiến nghị áp dụng 4 mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu trong năm 2023 nhưng không lý giải vì sao lại có các con số đó. Tôi cho rằng nên làm rõ căn cứ để đưa ra các mức thu thuế môi trường với xăng dầu vì xăng dầu vừa là mặt hàng chiến lược quan trọng, vừa là mặt hàng thiết yếu nên biến động giá dù nhỏ cũng tác động đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống người dân. Người dân cần biết rõ những căn cứ đó", ông Long nói.

Vẫn theo chuyên gia, thu thuế bảo vệ môi trường là một trong những công cụ tài chính để bù đắp, khắc phục tổn hại về môi trường, nhưng trong bối cảnh hiện nay, vẫn chỉ nên thu thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu ở mức thấp nhất có thể để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

"Về nguyên tắc, muốn có nguồn thu thì phải nuôi dưỡng nguồn thu. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu khó khăn, Nhà nước nên có chính sách khoan thai sức dân, tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp hồi phục", chuyên gia Ngô Trí Long nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Hà Nội, ông Đỗ Văn Bằng, cũng cho biết ba năm gần đây doanh nghiệp vận tải quá khó khăn. Đầu tiên là dịch bệnh, kinh doanh đình trệ, xe cộ đắp chiếu. Tiếp đó là giá xăng dầu tăng cao bất thường, đa số nhà xe gánh lỗ. Nay hoạt động vận tải bắt đầu hồi phục thì lo giá nhiên liệu tăng, nguồn cung đứt gãy... Nhà nước nên tiếp tục giảm thuế môi trường với xăng dầu ở mức thấp nhất để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

"Ngành vận tải đang quá khổ, lúc nào cũng trong tâm trạng lo âu. Điều doanh nghiệp cần nhất lúc này là sự ổn định để có thể hoạch định chiến lược kinh doanh lâu dài. Tôi cho rằng nên tiếp tục duy trì chính sách giảm thuế môi trường với xăng dầu như hiện nay đến hết năm 2023 để giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp", ông Bằng chia sẻ.

4 mức thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu trong năm 2023 tương ứng với giá dầu thô thế giới

-Trường hợp giá dầu thô thế giới từ 70 USD/thùng trở xuống, thuế bảo vệ môi trường áp mức trần 4.000 đồng/lít xăng, 3.000 đồng/lít nhiên liệu bay, 2.000 đồng/lít dầu diesel…

- Trường hợp giá dầu thô thế giới trên 70 USD/thùng đến dưới 80 USD/thùng thì mức thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng, dầu và mỡ nhờn giảm 25% so với mức trần của khung thuế. Cụ thể, thuế đối với xăng là 3.000 đồng/lít, nhiên liệu bay 2.250 đồng/lít, dầu diesel 1.500 đồng/lít

- Trường hợp giá dầu thô thế giới từ 80 USD/thùng đến dưới 100 USD/thùng thì mức thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng, dầu và mỡ nhờn còn một nửa so với quy định khung thuế. Theo đó, thuế đối với xăng là 2.000 đồng/lít, nhiên liệu bay là 1.500 đồng/lít, dầu diesel là 1.000 đồng/lít

- Trường hợp giá dầu thô vượt ngưỡng 100 USD/thùng, thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng, dầu bằng mức sàn của khung thuế. Đó là thuế đối với xăng là 1.000 đồng/lít, nhiên liệu bay là 1.000 đồng/lít, dầu diesel là 500 đồng/lít…