Chiêm ngưỡng những nét kiến trúc độc đáo của chùa Bút Tháp, Bắc Ninh

Chùa Bút Tháp còn có tên là Ninh Phúc Tự, nằm ở phía Tây thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành (tỉnh Bắc Ninh), cách trung tâm Hà Nội khoảng 25km về hướng Đông.

Bút Tháp là một trong những ngôi chùa cổ, có kiến trúc độc đáo cùng lịch sử gần 800 năm, là điểm đến thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Tọa lạc trong một khuôn viên rộng, chùa Bút Tháp có kiến trúc thành nhiều tòa nhưng được ngăn cách bởi những khoảng trống lộ thiên. Dù đã trải qua 5 lần trùng tu, bắt đầu từ thế kỷ 17 và lần gần đây nhất là năm 1992 – 1996, nhưng về cơ bản, kiến trúc của chùa vẫn gần như nguyên vẹn và được giới chuyên môn đánh giá là ngôi chùa có kiến trúc quy mô hoàn chỉnh nhất còn lại ở Việt Nam.

Cũng như như nhiều ngôi chùa cổ khác ở miền Bắc, toàn bộ kiến trúc chính của Chùa Bút Tháp quay theo hướng Nam, mà theo đạo Phật đây là hướng của trí tuệ. Khu trung tâm bao gồm 8 nếp nhà đều nằm ngang, chạy song hành, được bố trí trên một trục dọc.

Đại Đức Thích Thanh Sơn, trụ trì chùa Bút Tháp cho biết, ngôi chùa có kiến trúc nội Công và ngoại Quốc. Tiền đường cũng như 2 dãy hành lang và hậu Tổ đã tạo thành chữ Quốc. Từ tòa Tiền đường đến Chính điện thì tạo thành những chữ Công, từ Chính điện qua cây cầu đá và tòa Cửu phẩm liên hoa thì tạo thành những chữ Công tiếp.

“Lối vào chùa hầu như không đi bằng cửa chính mà chỉ đi bằng 2 cổng phụ khiến không gian thoáng đãng, đặc biệt những mái đao cong của chùa thể hiện tính hướng Thượng của Phật giáo nguyên thủy", Đại Đức Thích Thanh Sơn chia sẻ.

Điều đặc biệt, độc đáo của chùa Bút Tháp là ngọn bảo tháp bằng đá, có tên là tháp Báo Nghiêm, nổi bật hẳn giữa vùng đồng bằng rộng lớn.

Tháp Báo Nghiêm giống như cây bút khổng lồ, có 5 tầng với một phần đỉnh xây bằng đá xanh, xung quanh tháp được trang trí hoa văn sinh động và độc đáo. Tầng dưới cùng của tháp có 13 bức chạm đá, chủ yếu là hình các con thú. Tháp là sự kết hợp điêu luyện của tài nghệ ghép đá với nghệ thuật điêu khắc tuyệt vời của người nghệ nhân xưa.

Trong chùa có hệ thống tượng Phật phong phú như các vị Bồ Tát, Hộ Pháp, La Hán... Ngoài ra, còn có hơn 70 pho tượng gỗ với biểu cảm sinh động. Nơi đây được đánh giá là khuôn mẫu Phật giáo ở Việt Nam.

Nhưng tâm điểm của chùa Bút Tháp lại chính là tượng Quan Âm nghìn tay, nghìn mắt đẹp nhất Việt Nam. Đây được xem là tuyệt tác độc nhất vô nhị trong các di sản nghệ thuật văn hóa cổ xưa.

Nhà nghiên cứu di sản văn hóa Trần Lâm Biền cho biết: "Tượng có 42 tay lớn và 904 tay nhỏ, nên từ xưa đến nay người dân quen gọi là tượng Phật nghìn mắt nghìn tay. Trong quan niệm của đạo Phật, hình tượng Phật Quan Âm nghìn tay nghìn mắt chứa đựng rất nhiều phép thuật để cứu độ chúng sinh muôn loài".

Điểm nhấn nữa ở chùa Bút Tháp là cây Cửu Phẩm liên hoa, một tác phẩm được chạm khắc tinh xảo. Cửu Phẩm liên hoa là tháp làm bằng gỗ hình bát giác, xếp 9 tầng theo kiểu tòa sen, thể hiện 9 kiếp tu của Đức Thích Ca Mâu Ni.

Tháp có thể xoay được mà không phát ra âm thanh. Hiện nay, Việt Nam chỉ còn 3 cây Cửu phẩm liên hoa ở 3 ngôi chùa là Bút Tháp (Bắc Ninh), chùa Phẩm và chùa Giám (ở Hải Dương). Tuy nhiên tác phẩm ở chủa Bút Tháp là đẹp nhất.

"Chùa Bút Tháp hội tụ đầy đủ những giá trị văn hóa, lịch sử tồn tại gần nghìn năm nay, chúng tôi cảm thấy rất tự hào về ngôi chùa này. Trên đất nước Việt Nam, còn nhiều ngôi chùa cũng rất đẹp, nhưng tôi cảm thấy Chùa Bút Tháp quê tôi là đẹp nhất", ông Nguyễn Văn Đông, người dân ở huyện Thuận Thành (Bắc Ninh) cho biết. 

Nhiều thế kỷ đã trôi qua, song chùa Bút Tháp vẫn còn giữ được nguyên vẹn khối kiến trúc, đồ thờ, tượng cổ của người Việt xưa. Nơi đây luôn là một trong những trung tâm Phật giáo có ảnh hưởng lớn tại vùng quê Bắc Ninh - Kinh Bắc và là điểm đến hấp dẫn của du lịch tâm linh đối với nhiều du khách trên khắp mọi miền đất nước cũng như nước ngoài khi tới Việt Nam..