Canada lắp đặt thiết bị giám sát gần căn cứ tàu ngầm hạt nhân Mỹ

Theo SCMP, các thiết bị sử dụng cảm biến công nghệ cao để giám sát môi trường dưới nước, được kết nối với Mạng lưới đại dương Canada (ONC) – một mạng lưới các đài quan sát biển trải dài từ Đông Bắc Thái Bình Dương đến Bắc Cực. Tuy mạng lưới do Đại học Victoria, British Columbia, Canada vận hành, nhưng 4 thiết bị mới đều là sản phẩm của Viện khoa học biển xa và kỹ thuật Sanya, một đơn vị của Học viện khoa học Trung Quốc xây dựng và phát triển.

Các thiết bị được đặt ở khu vực Endeavour, Juan de Fuca Ridge (bờ biển phía Tây nước Mỹ) bằng tàu chìm điều khiển từ xa của lực lượng tuần duyên Canada ngày 27/6. Khi đã hoàn thành, thiết bị có thể được sử dụng để cung cấp dữ liệu trên thời gian thực cho trung tâm điều khiển của viện nghiên cứu Trung Quốc ở Sanya, thành phố trên đảo Hải Nam và những nơi khác.

ONC xác nhận đã đặt các thiết bị Trung Quốc vào mạng lưới nhưng từ chối cung cấp thông tin về các thiết bị này và cách chúng sẽ được sử dụng. Viện nghiên cứu Trung Quốc cũng khá kín đáo, theo SCMP, trong khi Bộ Ngoại giao Canada chưa trả lời yêu cầu bình luận.

Bộ Ngoại giao Mỹ nói họ “không có gì để nói” về vấn đề này.

Theo SCMP, những thông tin do các thiết bị thu thập được có thể giúp các nhà khoa học biển Trung Quốc hiểu về môi trường của một vùng biển chiến lược nằm gần Mỹ. Dù vậy chưa có bằng chứng nào cho thấy quân đội Trung Quốc có liên quan đến dự án hay thiết bị có thể được sử dụng để truy dấu tàu ngầm hoặc các tàu khác. Các dữ liệu môi trường biển có giá trị như nhau với các nhà nghiên cứu dân sự và phi dân sự, theo SCMP.

ONC về cơ bản là một cơ sở nghiên cứu, nhưng cơ quan này cũng có thỏa thuận quốc phòng để giúp quân đội Canada quan sát các vùng biển Bắc Cực với sự trợ giúp của hệ thống giám sát sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo, CBC News đưa tin năm 2017.

Một số trang nghiên cứu về chính phủ Trung Quốc cho rằng việc đặt các thiết bị ở khu vực có thể là tiền đề cho việc Trung Quốc xây dựng mạng lưới riêng. Dù vậy, lý do tại sao Ottawa lại chuẩn bị cho Trung Quốc tiếp cận khu vực này, trong thời điểm căng thẳng Mỹ - Trung leo thang vẫn còn là một câu hỏi cần tranh luận.

Theo SCMP, eo biển Juan de Fuca là một trong những vùng biển náo nhiệt nhất thế giới. Dọc eo biển này về phía Nam, cách không xa thành phố Seattle, Mỹ là một trong hai cơ sở vũ khí hạt nhân chiến lược của Mỹ - căn cứ hải quân Kitsap – nơi có xưởng đóng tàu ngầm hạt nhân và xưởng cạn duy nhất tại bờ Tây của Mỹ có khả năng hỗ trợ cho tàu sân bay lớp Nimitz.

Dù các thiết bị được sử dụng vào mục đích gì thì cũng không thể phủ nhận sự nhạy cảm của vấn đề, theo nhà nghiên cứu Chen Hongqiao từ Trung tâm nghiên cứu Canada tại Đại học nghiên cứu quốc tế Guangdong. “Các mạng lưới quan sát khu vực ngoài biển xa bờ là vô cùng nhạy cảm, có liên hệ chặt chẽ với an ninh quốc gia. Các nước không mở cửa những mạng lưới này với bên thứ ba trừ khi có sự tin tưởng và tự tin lớn.” – ông nói.

Quyết định cho Trung Quốc sự tiếp cận như vậy chỉ có thể đến từ một thỏa thuận cấp cao giữa Ottawa và Bắc Kinh, chuyên gia nhận định. Theo SCMP, Trung Quốc và Canada ký một văn bản ghi nhớ năm 2013 về hợp tác quan sát trên biển, nhưng cho đến nay vẫn chưa có nhiều dự án thực sự được khởi động.