Bỏ sổ hộ khẩu, quản lý cư trú thông qua mã số định danh cá nhân

Sáng 23/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, thừa uỷ quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, Luật Cư trú năm 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2013) là văn bản quy phạm pháp luật quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về cư trú, đáp ứng yêu cầu quản lý dân cư ở nước ta.

Tuy nhiên, trước yêu cầu nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự trong tình hình mới, yêu cầu quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm thực hiện quyền con người, quyền công dân và chủ trương đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư, ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến vào đăng ký, quản lý cư trú đã đặt ra yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện pháp luật về cư trú; trong đó, việc xây dựng, ban hành Luật Cư trú (sửa đổi) là cần thiết.

Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) trình Quốc hội tại kỳ họp lần này gồm 7 chương, 43 điều (tăng 1 chương (Chương III – Nơi cư trú) và tăng 1 điều so với Luật Cư trú hiện hành; trong đó, bổ sung 12 điều, bỏ 08 điều, chỉnh lý 24 điều).

Một trong các vấn đề đáng chú ý là dự thảo luật Cư trú sửa đổi lần này là đề xuất bãi bỏ hình thức quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú.

Theo đó, thủ tục về đăng ký thường trú, tạm trú được sửa đổi theo hướng cơ quan đăng ký, quản lý cư trú có trách nhiệm tiếp nhận, kiểm tra, cập nhật thông tin địa chỉ thường trú, tạm trú mới của người đăng ký vào Cơ sở dữ liệu về cư trú, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và thông báo bằng văn bản cho người đăng ký về việc đã cập nhật thông tin về nơi thường trú, tạm trú của họ vào các cơ sở dữ liệu này mà không cấp sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy.

Theo Bộ trưởng Tô Lâm, việc thực hiện quản lý dân cư thông qua phương thức mới bằng mã số định danh cá nhân trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú sẽ dẫn đến việc bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ 13 nhóm thủ tục hành chính liên quan đến đăng ký, quản lý thường trú, tạm trú của công dân. 

Trong đó, có 7 nhóm thủ tục được bãi bỏ toàn bộ, gồm: cấp đổi sổ hộ khẩu; cấp lại sổ hộ khẩu; cấp giấy chuyển hộ khẩu; cấp đổi sổ tạm trú; cấp lại sổ tạm trú; điều chỉnh những thay đổi trong sổ tạm trú; gia hạn tạm trú.

Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) sửa đổi, bổ sung một số quy định khác có liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú như: Các hành vi bị nghiêm cấm (thuê, cho thuê, làm giả, sửa chữa, làm sai lệch nội dung sổ hộ khẩu, sổ tạm trú); quyền được cấp, cấp lại, đổi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú; trách nhiệm xuất trình sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khi cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu…

Tán thành với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Cư trú (sửa đổi), Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật (UBPL) Hoàng Thanh Tùng cho biết, việc sửa đổi toàn diện Luật Cư trú sẽ tiếp tục thể chế hoá quan điểm, chủ trương của Đảng, Hiến pháp năm 2013 về quyền tự do cư trú của công dân, tạo hành lang pháp lý bảo đảm tốt hơn việc thực hiện quyền tự do cư trú của công dân; đồng thời, tăng cường ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ trong quản lý cư trú, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân trong việc thực hiện quyền tự do cư trú.

Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội nhất trí với việc đổi mới phương thức quản lý cư trú của công dân thông qua số định danh cá nhân được cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ có giải pháp cụ thể để khắc phục các khó khăn, bảo đảm hoàn thành việc cấp số định danh cá nhân cho gần 80 triệu công dân còn lại theo đúng tiến độ đề ra. 

Cùng với đó, UBPL đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo quyết liệt, nhất là bảo đảm việc bố trí đủ vốn cho dự án xây dựng, vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú.

Nhấn mạnh việc chuyển đổi sang phương thức quản lý cư trú thông qua số định danh cá nhân, bỏ Sổ hộ khẩu sẽ tác động, ảnh hưởng lớn tới các quy định về giấy tờ công dân trong nhiều thủ tục hành chính hiện hành, tác động tới các chính sách, quy định về hộ gia đình cũng như việc xác định quan hệ nhân thân để hưởng quyền lợi và thực hiện nghĩa vụ công dân, UBPL đề nghị xem xét, có giải pháp phù hợp thay thế để không gây xáo trộn, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức và hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước.