Voi mẹ ôm xác con đã chết trong nhiều tuần

Liệu loài voi có cách đối xử với đồng loại của mình khi chết như cách con người làm hay không? Câu hỏi này chưa thể giải đáp được, nhưng một nghiên cứu mới cho thấy bằng chứng về việc loài voi cũng có cách bày tỏ tình cảm của mình với đồng loại đã chết khá sâu nặng.

Đồng tác giả nghiên cứu Sanjeeta Sharma Pokharel thuộc Viện Sinh học Bảo tồn và Vườn thú Quốc gia Smithsonian và Nachiketha Sharma thuộc Viện Nghiên cứu Nâng cao của Đại học Kyoto, Nhật Bản viết: “Hiểu được phản ứng của voi đối với cái chết có thể có một số tác động sâu rộng đến việc bảo tồn chúng. Chúng tôi đã quan sát thấy rằng, khi mọi người chứng kiến cách ​​một con voi phản ứng với họ hàng đã chết, sẽ thấy chúng bộc lộ một số cảm giác liên quan, lòng trắc ẩn và sự đồng cảm."

Nghi lễ để tang của voi

Voi bụi châu Phi (Loxodonta africana) từ lâu đã được quan sát thấy có phản ứng rất tình cảm khi một thành viên trong đàn chết. Chúng có thể đến gần thi thể đồng loại và chạm vào bằng chiếc vòi của mình hoặc đứng gần đó như thể đang canh gác. Voi châu Á có xu hướng sống trong rừng, vì vậy chúng khó quan sát trong tự nhiên hơn voi châu Phi.

Pokharel, Sharma và đồng tác giả Raman Sukumar, tất cả đều thuộc Viện Khoa học Ấn Độ đã tìm kiếm trang web với các từ khóa liên quan đến voi châu Á và cái chết, và phát hiện ra 39 video về 24 trường hợp từ năm 2010 đến năm 2021, trong đó một hoặc nhiều con voi châu Á được nhìn thấy phản ứng khi mất một người bạn cùng đàn. 80% video cho thấy voi hoang dã, 16% voi nuôi nhốt và 4% voi bán nuôi nhốt (thông thường, voi bán nuôi nhốt là động vật làm việc trong ngành công nghiệp gỗ hoặc trong các công viên du lịch ở châu Á).

Một số hành vi nổi bật nhất được thấy trong video là khi một con voi con chết. Năm trong số 12 video cho thấy một con voi con đã chết, một voi trưởng thành - có thể là mẹ - được nhìn thấy đang ôm voi con. Căn cứ vào tình trạng phân hủy của tử thi, có thể thấy hành vi này diễn ra trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần.

Kiểm lâm Ấn Độ Parveen Kaswan đã đăng tải một video như vậy vào năm 2019, cho thấy một con voi châu Á kéo xác một con voi con qua đường trong một bài đăng trên Twitter.

Các phản ứng phổ biến khác của voi được thấy trong video bao gồm bồn chồn khi ở gần xác chết; các hành động thăm dò như sờ và ngửi. Voi giao tiếp thông qua mùi hương, vì vậy việc ngửi không có gì đáng ngạc nhiên. Trong 10 trường hợp, những con voi cố gắng nâng, thúc hoặc lắc cơ thể, như để cố gắng hồi sinh đồng loại đã mất.

Hiện tượng này đã từng được chứng kiến khi sở thú giết chết những con voi lớn tuổi vì bệnh tật hoặc ốm yếu, các nhân viên sẽ cho những con cùng đàn cơ hội để nói lời tạm biệt. Những con voi sống sót thường tới ngửi con voi đã chết hoặc dùng miệng của nó liếm đồng loại.

Trong nghiên cứu được công bố hôm 18/5 trên tạp chí Royal Society Open Science, Pokharel, Sharma và Sukumar đã viết về trường hợp voi mẹ ôm xác voi con đã chết trong nhiều ngày, thậm chí vài tuần. Hành động này cũng giống như loài vượn, khỉ. Vượn mẹ và khỉ mẹ đôi khi ôm ấp những đứa con đã chết của mình trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.

Một số video trên YouTube đã cung cấp bằng chứng cho thấy rằng, một số loài vật có thể có một số cảm nhận đặc biệt về cái chết của đồng loại và bày tỏ tình cảm của chúng với đồng loại đã chết tương tự như con người.