Vì sao các sao hạng A ở Trung Quốc đua nhau vào biên chế?

Khi Dịch Dương Thiên Tỉ, "ông hoàng phòng vé" kiêm ca sĩ có hơn 90 triệu fan trên Weibo, quyết định ứng tuyển vào Nhà hát Kịch quốc gia Trung Quốc, anh chắc hẳn không nghĩ sẽ bị lôi vào cuộc tranh cãi khiến danh tiếng sụp đổ, sự nghiệp lao đao.

Mọi chuyện ban đầu dường như suôn sẻ. Ngày 6/7, Bộ Nhân lực và An sinh Xã hội Trung Quốc đăng danh sách những người trúng tuyển vào biên chế. Thiên Tỉ, người vừa tốt nghiệp Học viện Hí kịch Trung ương danh giá, đứng đầu bảng. Phía sau anh là hai diễn viên La Nhất Châu và Hồ Thiên Hú.

Phản ứng đầu tiên từ những người hâm mộ là vui mừng. Dù Nhà hát Quốc gia Trung Quốc được biết đến với các tác phẩm đậm màu sắc chính trị, có vẻ trái ngược với phong cách vốn có của nhóm nhạc TFBoys mà Thiên Tỉ là thành viên.

Trên nhiều diễn đàn, tên của Thiên Tỉ còn được gắn với từ khóa "bạn trai trong khu vực công". Những bình luận nói vui rằng nam chính Em của thời niên thiếu đã nộp đơn xin vào "bianzi" (biên chế) để hưởng lợi ích trọn đời và được chính phủ hậu thuẫn.

Tuy nhiên, sự hào hứng của công chúng nhanh chóng trở thành làn sóng tức giận khi có thông tin Dịch Dương Thiên Tỉ, La Nhất Châu và Hồ Thiên Hú lợi dụng đặc quyền để vào biên chế. Phần lớn phản ứng dữ dội nhắm vào Thiên Tỉ.

Giành suất vào biên chế

Theo nhà văn Xu Yuan, tác giả bài viết trên Sixth Tone, trong khi tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên Trung Quốc đang gần 20% và công việc ổn định thực sự khan hiếm, việc một "ông hoàng phòng vé" như Thiên Tỉ cảm thấy cần tìm kiếm một vị trí trong biên chế, với nhiều lợi ích đi kèm, là điều khó chấp nhận.

Có hai loại vị trí biên chế ở Trung Quốc. Đầu tiên là những công việc hành chính trong các cơ quan nhà nước mà chỉ có thể đạt được thông qua kỳ thi công chức. Với nền kinh tế đang chững lại, thi công chức trở thành cuộc cạnh tranh khắc nghiệt bậc nhất khi hàng triệu thanh niên mong mỏi tương lai ổn định. Tháng 11/2021, 1,42 triệu người đã cạnh tranh cho 32.100 vị trí.

Loại biên chế còn lại là tuyển chọn nhân viên cho các cơ quan công quyền. Đây thường là những tổ chức do các cơ quan nhà nước thành lập, hoặc sở hữu tài sản thuộc sở hữu nhà nước cho mục đích thúc đẩy phúc lợi xã hội và tập trung trong các lĩnh vực như giáo dục, khoa học, công nghệ, y học và văn hóa.

Là một đoàn nghệ thuật cấp quốc gia dưới sự kiểm soát trực tiếp của Bộ Văn hóa và Du lịch, Nhà hát Kịch Quốc gia Trung Quốc là một trong những tổ chức biên chế như vậy.

Khác với kỳ thi công chức tập trung, các cơ sở công quyền nói chung có tiêu chuẩn riêng trong tuyển dụng. Tuy nhiên, thực tế đó không làm quá trình tuyển dụng bớt tính cạnh tranh.

Trong nửa đầu năm 2022, tỷ lệ thất nghiệp thành thị được khảo sát là 5,5%, tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm tuổi 16-24 là 19,3%. Trong khi đó, kỷ lục 10,76 triệu sinh viên tham gia thị trường việc làm trong năm nay khiến truyền thông gọi đây là “mùa tốt nghiệp khó khăn nhất trong lịch sử”.

Cách đây 30 năm, mọi người đổ xô rời nhà nước để tham gia các doanh nghiệp tư nhân. Giờ đây, làn sóng đang đảo ngược. Dù mức lương ở các vị trí công chức khá thấp, đổi lại nó mang đến sự ổn định và cảm giác được trọng vọng.

Trên mạng, nhiều người nói đùa rằng "Tận cùng thế giới là biên chế", phụ nữ tuyên bố "muốn có bạn trai làm công chức". Ngay cả những chiếc áo gió hay sơ mi trắng mà giới công chức hay diện cũng trở nên "hợp thời".

Thời của công chức

Vào thời điểm mà biên chế dường như là lựa chọn an toàn duy nhất, việc những người nổi tiếng và giàu có cố gắng giành giật nó bị coi là khó chấp nhận. Đó cũng là lý do mà việc Dịch Dương Thiên Tỉ được nhận vào Nhà hát Kịch Quốc gia, theo cách không chính đáng, nhận về phản ứng dữ dội.

Thực tế, trước đây nhiều người nổi tiếng khác được nhận vào hệ thống nhà nước mà không gây ra tranh cãi. Gần đây nhất, năm 2020, nam diễn viên Lưu Hạo Nhiên gia nhập Đoàn nghệ thuật mỏ than Trung Quốc mà không có bất kỳ rắc rối nào. Thậm chí, cách đây nhiều năm, một ngôi sao vào biên chế bị coi là dấu hiệu "hết thời".

Ngày 17/7, trước áp lực dư luận, nam diễn viên sinh năm 2000 đã lên tiếng xin lỗi và thông báo không vào biên chế của Nhà hát. Trong thông báo của mình, Thiên Tỉ khẳng định anh không dùng đường tắt nào để đạt được vị trí đó, những lời đàm tiếu sai sự thật khiến anh bất an.

Nhà văn Xu Yuan nói rằng ở mức độ nào đó, có thể hiểu được quyết định của ngôi sao trẻ. Dù Thiên Tỉ có vẻ đang đứng đầu trong làng giải trí, có nhiều lý do tại sao một nghệ sĩ hạng A như anh lại muốn vào biên chế.

"Ngành công nghiệp điện ảnh và truyền hình của Trung Quốc đang gặp khó khăn, với 160.000 doanh nghiệp điện ảnh phải đóng cửa chỉ trong 3 năm qua. Nhiều diễn viên bị đóng băng sự nghiệp vì rắc rối pháp lý hoặc bê bối cá nhân. Phạm Băng Băng, từng là một trong những ngôi sao giàu có nhất Trung Quốc, cũng biến mất khỏi tầm nhìn của công chúng chỉ sau một đêm vướng bê bối trốn thuế. Đối với Thiên Tỉ, gia nhập khu vực công hứa hẹn cảm giác an toàn, ngay cả khi lương thấp và nhiệm vụ khó khăn", Xu bày tỏ.