Từ hình mẫu chống dịch, Malaysia rơi vào thảm cảnh vì COVID-19

Những cảnh tượng đau lòng tại các bệnh viện ở Malaysia những ngày qua chẳng khác gì một bộ phim thảm họa. Hệ thống chăm sóc sức khỏe quá tải, nhân viên y tế làm việc quá sức khi phải vật lộn đối phó với sự gia tăng theo cấp số nhân số người nhập viện vì COVID-19. 

Một số giường vải được bố trí trong các bãi đậu xe của bệnh viện, không ít bệnh nhân phải dùng chung một ống thở oxy, nhiều thủ thuật cứu sống người bệnh được thực hiện ngay trên sàn bệnh viện. Có những gia đình tất cả các thành viên cùng viện và rồi ra đi cùng nhau. 

Khi số người chết tăng mạnh, các thi thể được chất lên xe đẩy, đưa tới nhà xác. Theo thống kê, các tình nguyện viện phải xử lý số thi thể nhiều gấp 30 lần so với năm 2020. 

"Giờ tôi đã chai lì cảm xúc... Cái chết trở nên thường xuyên tới mức bạn trở nên tê liệt", một nhân viên y tế tuyến đầu chia sẻ. 

Ấn Độ thu nhỏ

Nỗi sợ hãi lớn nhất về COVID-19 của Malaysia là trở thành một Ấn Độ thu nhỏ và thật không may, điều đó đã trở thành sự thật.

Số ca bệnh và thiệt mạng trong ngày tính trên đầu người của nước này đã vượt qua mức cao nhất ở Ấn Độ. 

Vào cuối tháng 7, tỷ lệ người chết trong ngày/1 triệu người của Malaysia là 515,9 và số ca tử vong trong ngày/1 triệu người là 4,95. Ở thời điểm đỉnh dịch, các thông số này của Ấn Độ là 283,5 và 3,04. 

Malaysia hiện cũng là nước có tỷ lệ mắc COVID-19/1 triệu người cao nhất châu Á và là một trong những quốc gia có tỷ lệ người chết/1 triệu người cao nhất châu lục. 

Đây là điều nhiều người không ngờ tới khi Malaysia từng được coi là hình mẫu chống dịch. 

Chỉ một năm trước, Malaysia ăn mừng khi số ca cộng đồng về mức 0 trong vài ngày. Thành tích này khiến họ nhận loạt lời khen từ các chuyên gia, học giả nước ngoài và các tổ chức như Tổ chức Y tế Thế giới. Hành động nhanh chóng của chính phủ trong việc triển khai các lệnh phong tỏa, đầu tư vào các cơ sở xét nghiệm và y tế, đẩy mạnh truy vết ca bệnh giúp tình hình dịch bệnh ở nước này khởi sắc so với nhiều nước ở Đông Nam Á. 

Tổng giám đốc Cơ quan Y tế Malaysia, Tiến sĩ Noor Hisham Abdullah được vinh danh là một trong những quan chức y tế hàng đầu trong trận chiến chống lại COVID-19, cùng với Tiến sĩ Anthony Fauci của Mỹ và chuyên gia Ashley Bloomfield của New Zealand.

Nhiều người Malaysia sớm vui mừng khi cho rằng dịch bệnh đã ở sau lưng. Tự tin với thành tích chống dịch, chính phủ Malaysia quyết định tổ chức cuộc bầu cử ở bang Sabah. 

Trong thời điểm vận động tranh cử, các hãng hàng không tăng tần suất bay để đưa đón các chính trị gia cùng những người ủng hộ trong và ngoài bang. 257 cuộc mít tinh gọi phiếu bầu được tổ chức. Nhiều trong số đó không đảm bảo giãn cách xã hội cũng như các quy tắc phòng dịch như đeo khẩu trang. 

Vào ngày bầu cử, 1,1 triệu cử tri tới các điểm bỏ phiếu.

Nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Singapore chỉ ra rằng 70% ca bệnh ở Sabah và ít nhất 64% các bang còn lại có liên quan tới cuộc bầu cử này. 

Trong những tháng tiếp theo, khi số lượng ca bệnh tiếp tục tăng, chính phủ liên tục trấn an dân chúng rằng "tình hình vẫn nằm trong tầm kiểm soát". 

Người dân vẫn có thể đi lại giữa các bang. Tới tháng 12, các hạn chế được nới lỏng dù số nhiễm tăng gấp 10 lần chỉ trong 2 tháng. 

Tới tháng 1, các chuyên y tế viết một bức thư ngỏ gửi Thủ tướng Malaysia Muhyiddin Yassin về thảm họa sắp xảy ra tại các bệnh viện nếu dịch bệnh không được kiểm soát. Nhưng chính phủ Malaysia không có quá nhiều hành động. 

Tới tháng 6, lệnh phong tỏa toàn quốc được ban hành nhưng đã muộn. Nó không thể ngăn chặn số ca bệnh tăng cao kỷ lục. 

Hiện tại, quốc gia với khoảng 32 triệu dân có tới gần 1 triệu ca bệnh. 

Thiếu hành động chỉ đạo 

Theo Al Jazeera, tình hình hiện tại ở Malaysia cho thấy sự thiếu vắng của chuỗi các hành động chỉ đạo thống nhất từ chính phủ. 

Nội các của ông Yassin bao gồm các bộ trưởng tới từ những đảng khác nhau. Họ vốn là các đối thủ chính trị nên khó tìm kiếm tiếng nói chung. Các cuộc tranh cãi giữa các đảng dẫn tới các quyết định mâu thuẫn và các chính sách khó hiểu. 

Vào tháng 6, Bộ trưởng Quốc phòng Ismail Sabri từ đảng UMNO đăng bức ảnh ám chỉ các biện pháp phong tỏa mà chính quyền đưa ra không hiệu quả vì Azmin Ali, Bộ trưởng thương mại quốc tế từ Đảng BERSATU tiếp tục cho phép các ngành không thiết yếu hoạt động.

Nhiều người Malaysia tức giận sau khi các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin về việc các doanh nghiệp không thiết yếu như studio chụp ảnh, nhà máy sản xuất hàng điện tử và xưởng nội thất được cho phép tiếp tục hoạt động trong khi một số trung tâm thương mại và chợ bị đóng cửa tạm thời. 

Một số thông tin về các bộ trưởng, quan chức chính phủ vi phạm các quy định phòng dịch nhưng không bị xử phạt nghiêm càng làm dấy lên làn sóng phản đối trong dư luận. Nhiều người dân từ đó bắt đầu không tuân thủ các quy tắc chống COVID-19. 

Họ phớt lờ lệnh cấm đi lại giữa các quận và giữa các bang, rào chắn được cảnh sát dựng lên bị đốt cháy như để thách thức. 

Dịch bệnh cũng làm gia tăng số người nghèo tại Malaysia, giảm mức lương trung bình và dẫn tới tỷ lệ số ca tự tử tăng vọt. Hàng triệu người không có việc làm và bị mắc kẹt ở nhà với số tiền tiết kiệm ít ỏi.