Thách thức bủa vây Tổng thống Trump năm 2020

Quân đội Mỹ vẫn đang tham gia vào cuộc chiến dài nhất trong lịch sử ở Afghanistan. Triều Tiên chưa từ bỏ vũ khí hạt nhân. Thêm vào đó là những căng thẳng sôi sục với Iran, quyết định rút quân khỏi Syria, vấn đề với Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, mối quan hệ thất thường với châu Âu và các đồng minh phương Tây lâu năm khác.

Với từng ấy vấn đề, và là một tổng thống bị luận tội, đồng thời đang nỗ lực cho chiến dịch tái tranh cử, Tổng thống Trump không có nhiều thời gian, sự tập trung và đầu mối chính trị cần thiết để giải quyết một loạt các thử thách cùng một lúc.

Một số cường quốc nước ngoài có thể quyết định dừng việc hoàn tất bất kỳ thỏa thuận nào với ông cho đến khi họ biết về khả năng ông tái đắc cử. Chính ông Trump cũng thừa nhận thách thức trong trạng thái Twitter ngày 26/12: "Mặc dù đất nước chúng ta có tất cả những thành công to lớn trong 3 năm qua, việc đối phó với các nhà lãnh đạo nước ngoài (và những người khác) trở nên khó khăn hơn nhiều khi tôi phải liên tục tự bảo vệ mình trước một Đảng Dân chủ không-làm-được-gì và sự lừa đảo luận tội của họ. Thật tệ cho nước Mỹ!"

Ông Ronald Neumann, chủ tịch Học viện Ngoại giao Mỹ cho biết: "Đối với ông Trump, năm 2019 là một năm có hai bước tiến, một bước lùi về những thách thức quốc tế. Mặc dù ông ấy tuyên bố rằng 'tôi hiểu về các thỏa thuận, tốt hơn bất cứ ai', ông ấy vẫn đang cố gắng để giải quyết một số thỏa thuận đó."

Dưới đây là ba thách thức đối ngoại hàng đầu "nằm trên bàn" của Tổng thống Trump khi năm 2020 bắt đầu.

Đối thoại hạt nhân Mỹ - Triều mất đà

Mỹ đang theo dõi sát sao Triều Tiên để nhận biết các dấu hiệu nếu có về một vụ phóng tên lửa hoặc thử hạt nhân nào đó. Bình Nhưỡng đe dọa sẽ gây ra "bất ngờ Giáng sinh" nếu Washington không có những động thái phù hợp trước thời hạn cuối năm để nối lại các cuộc đàm phán hạt nhân bị đình trệ.

Tuy Giáng sinh qua đi mà không có bất ngờ được biết đến nào, mọi chuyện vẫn chưa kết thúc. Triều Tiên đang tổ chức cuộc họp các quan chức cấp cao của đảng, thảo luận về "các biện pháp tấn công" để đảm bảo chủ quyền, an ninh.

Sau các cuộc thử nghiệm vũ khí "nhắc nhở" khác trong những tháng gần đây, lo ngại về các cuộc thử nghiệm vũ khí tầm xa hoặc hạt nhân ảnh hưởng đến không khí đàm phán ngoại giao ngày càng dày đặc.

Washington không chấp nhận tối hậu thư cuối năm của ông Kim, nhưng Stephen Biegun, đặc phái viên hàng đầu của Mỹ về Triều Tiên, cho biết cửa sổ đàm phán với Mỹ vẫn mở.

Tổng thống Trump coi việc Triều Tiên, cho đến nay, ngừng các vụ thử nghiệm hạt nhân là một thành tựu lớn. Để đi được đến đây là cả một quá trình dài, và ông Trump đang đứng trước thách thức ngăn không cho tình hình căng thẳng năm 2017 quay trở lại, khi lãnh đạo hai bên đưa ra các mối đe dọa hủy diệt với "hỏa lực và phẫn nộ".

Căng thẳng Mỹ - Iran leo thang

Căng thẳng với Iran gia tăng kể từ năm 2018 khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015, mà Tehran và Washington ký cùng năm quốc gia khác. Ông Trump cho rằng thỏa thuận này là một chiều và giúp Iran giảm nhẹ lệnh trừng phạt nhưng không tháo dỡ vĩnh viễn chương trình hạt nhân của nước này.

Sau khi rút khỏi thỏa thuận, ông Trump bắt đầu chiến dịch "gây áp lực tối đa", khôi phục các biện pháp trừng phạt và bổ sung thêm các lệnh trừng phạt mới làm tê liệt nền kinh tế của Iran, muốn Iran đàm phán lại một thỏa thuận có lợi hơn cho Mỹ và các quốc gia khác vẫn còn trong thỏa thuận. Đáp lại, Iran bắt đầu gia tăng trữ lượng uranium và các hoạt động vượt ra ngoài thỏa thuận: làm gián đoạn vận chuyển thương mại qua eo biển Hormuz quan trọng, bắn hạ một máy bay không người lái của Mỹ.

Đầu tháng này, đã có một bước đột phá ngoại giao hiếm hoi khi một học giả người Mỹ gốc Hoa, Xiyue Wang, người bị giữ ở Iran trong ba năm, được trả tự do để đổi lấy một nhà khoa học người Iran bị giam giữ tại Mỹ. Ông Trump cho biết việc trao đổi tù nhân có thể là "tiền đề cho những gì có thể làm được". Tuy nhiên, Iran nói rằng các giao dịch hoán đổi tù nhân khác có thể được sắp xếp, nhưng sẽ không có cuộc đàm phán nào khác giữa Tehran và chính quyền ông Trump.

Afghanistan

Việc Tổng thống Trump muốn kết thúc sự tham gia của Mỹ vào Afghanistan đã chẳng còn là gì bí mật, nhưng các nhà phê bình bày tỏ lo ngại về việc đưa ra quá nhiều nhượng bộ cho Taliban hoặc khả năng nhóm này tôn trọng bất kỳ thỏa thuận nào có thể chấm dứt cuộc chiến.

Các thủ lĩnh Taliban hàng đầu đã đồng ý ngừng bắn tạm thời trên toàn quốc, nhưng không nói khi nào sẽ bắt đầu hoặc sẽ kéo dài bao lâu quá trình này. Một lệnh ngừng bắn có thể mở ra một thỏa thuận hòa bình với Mỹ, cho phép ông Trump đưa quân đội Mỹ "về nhà", sau khi họ đã chiến đấu trong hơn 18 năm.

Mỹ muốn bất kỳ thỏa thuận nào bao gồm một lời hứa từ Taliban rằng Afghanistan sẽ không được sử dụng làm căn cứ của các nhóm khủng bố. Tuy nhiên, một phần quan trọng của hiệp ước sẽ bao gồm Taliban đồng ý tham gia các cuộc đàm phán để quyết định một Afghanistan sau chiến tranh sẽ như thế nào. Các cuộc đàm phán như vậy dự kiến sẽ gây tranh cãi và chạm đến quyền của phụ nữ, tự do ngôn luận và thay đổi hiến pháp Afghanistan.

Bên cạnh đó, số phận của hàng chục nghìn lính Taliban và các dân quân vũ trang cũng cần được quyết định.

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis, người đã rút khỏi chính quyền Trump vì phản đối quyết định loại bỏ quân đội khỏi Syria của tổng thống, nói rằng Taliban không chứng minh được sự tin cậy trong quá khứ nên thay vì "tin tưởng và xác minh", Mỹ nên "xác minh và xác minh" rồi tin tưởng. 

Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, người đã đến Kabul trong tháng này, cho biết ông Trump có thể tuyên bố rút quân Mỹ khỏi Afghanistan trước khi hết năm. Graham nói rằng bắt đầu từ năm tới, tổng thống có thể giảm 12.000 lính Mỹ xuống còn 8.600, điều mà ông cho là đủ để đảm bảo rằng Afghanistan không trở thành "bệ phóng" cho một cuộc tấn công kiểu 11/9 khác vào Mỹ. Trong khi đó, Taliban nói bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải bao gồm việc đưa tất cả quân đội Mỹ ra khỏi Afghanistan.