Tên lửa Starstreak của Anh không tốt như quảng cáo khi hoạt động ở Ukraine

Vương quốc Anh đang khôi phục sản xuất tên lửa Starstreak để chuyển giao loại "vũ khí kỳ diệu" này cho Ukraine. Sau hơn 1 năm xung đột, Starstreaks đã thể hiện được những gì trên chiến trường?

Starstreak còn được gọi là tên lửa tốc độ cao (HVM), Lực lượng Vũ trang Ukraine sử dụng loại tên lửa này kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, báo chí phương Tây ca ngợi đây là loại "vũ khí kỳ diệu". Tuy nhiên, các nhà quan sát quân sự Nga cho rằng, hệ thống tên lửa này đã được đánh giá quá cao so với khả năng thực sự của nó.

Tiến sĩ Andrei Koshkin, một học giả kỳ cựu của Nga chuyên về các vấn đề quân sự và quốc tế nói với Sputnik rằng, "Startreak còn lâu mới trở thành một vũ khí kỳ diệu để có thể giải quyết mọi vấn đề và lấp đầy khoảng trống của Lực lượng Vũ trang Ukraine”.

Hệ thống tên lửa Starstreak là gì và nó hoạt động như thế nào?

Starstreak là tổ hợp tên lửa phòng không di động của Anh được thiết kế để chống lại các mối đe doạ trên không thông thường như trực thăng và máy bay bay thấp, được sản xuất bởi Thales Air Defense (trước đây là Shorts Missile Systems) ở Belfast, Bắc Ireland.

Starstreak là một tên lửa rất đa năng có thể được sử dụng như một hệ thống phòng không cơ động (MANPADS), hoặc được tích hợp trong các bệ phóng hạng nhẹ (LML) được phóng từ các bệ phóng trên đất liền, trên biển và trên không. Nghĩa là, tên lửa có thể được phóng từ vai, từ bệ phóng hạng nhẹ hoặc từ xe bọc thép Stormer. Phạm vi tấn công lên tới 7 km, tốc độ Mach 3 và có thể đạt độ cao 1 km.

Tên lửa Starstreak gồm có động cơ phóng (có nhiệm vụ phóng tên lửa ra khỏi ống phóng), động cơ tăng áp sử dụng nhiên liệu rắn, ba phi tiêu (đầu đạn) vonfram, mỗi đầu nặng 900 gam và một thiết bị phóng chạy bằng động cơ tên lửa. Sau khi được phóng, đầu đạn tăng tốc lên hơn Mach 3. Với vận tốc trên, đầu đạn có thể xuyên thủng qua các mục tiêu được bọc thép dày.   

Theo nhà sản xuất, chùm tia laze của hệ thống điều khiển hỏa lực sẽ dẫn đường cho tên lửa để đảm bảo độ chính xác vượt trội mà không bị gây nhiễu.

 Tại sao quá trình sản xuất của Starstreak bị tạm dừng?

Từ năm 1997 Quân đội Anh đã sử dụng Starstreak, đến năm 2012 Thales đã ngừng sản xuất các hệ thống tên lửa này để chuyển sang sản xuất tên lửa đa năng hạng nhẹ (LMM) cho trực thăng chiến đấu Wildcat Lynx của Hải quân Hoàng gia Anh.

Theo Koshkin: “Hệ thống phòng không di động phải đảm bảo được các thông số như độ cao, phạm vi và hiệu quả tấn công mục tiêu. Ưu điểm của Starstreak là có tốc độ cực cao, trên Mach 3. Điểm quan trọng tiếp theo khiến nó vượt trội so với các tên lửa khác là Starstreak có thể phóng 3 đầu đạn vào một mục tiêu cùng lúc, giúp làm tăng khả năng bắn trúng mục tiêu”.

Các kỹ sư của Thaes cho rằng, trắc thủ điều khiển tên lửa có thể theo dõi và lái tên lửa vào mục tiêu bằng cách liên tục chiếu chùm tia laze, ưu điểm của phương pháp dẫn đường này là tên lửa bay chính xác kể cả khi đối phương gây nhiễu.

Tuy nhiên, Starstreak vẫn có nhược điểm nghiêm trọng. Đầu tiên, hệ thống yêu cầu trắc thủ phải dẫn đường cho tên lửa trong suốt quá trình hoạt động, trong khi các tên lửa MANPAD khác chủ yếu hoạt động ở chế độ "bắn và quên". Quá trình trắc thủ sử dụng bộ ngắm chiếu hai chùm tia lazevào mục tiêu thì hệ thống cảm biến của tên lửa tính toán các vị trí cho đến khi va chạm.

Điều này làm phức tạp công việc của người điều khiển. Bởi vì sau khi tên lửa đã được được phóng ra, đối phương có thể phát hiện ra vị trí của người điều khiển. Trong khi đó, các loại tên lửa hoạt động theo nguyên lý “bắn và quên” sẽ giúp cho trắc thủ có thể tìm nơi ẩn nấp sau khi bắn để bảo đảm an toàn.

Koshkin giải thích thêm rằng, bầu trời trên chiến trường hầu như luôn mờ mịt khói bụi, điều này cũng gây nhiễu loạn tới chùm laze dẫn bắn, làm giảm cơ hội đánh trúng mục tiêu.

Thứ hai, Starstreak không rẻ. Theo các nguồn tin, nó đắt hơn tên lửa Stinger, giá tên lửa của Starstreak vào khoảng 100.000 - 130.000 bảng Anh (127.000 - 168.740 USD), trong khi tên lửa của Stinger có giá khoảng 119.000 USD. Điều đó đồng nghĩa với việc người sử dụng không thể lãng phí tên lửa này để tiêu diệt các mục tiêu rẻ tiền.

Starstreak đã được chứng minh hiệu quả ở Ukraine chưa?

Theo người đối thoại của Sputnik, mặc dù được quảng cáo là "vũ khí kỳ diệu", nhưng Starstreak vẫn chưa "phát huy tác dụng" trên chiến trường Ukraine.

Koshkin lưu ý, các chuyên gia quân sự Anh được báo chí phương Tây trích dẫn đang tuyên bố rằng, Starstreak đã được sử dụng ở Ukraine để chống lại máy bay không người lái và thậm chí cả trực thăng của Nga.

Tuy nhiên, những báo cáo này đã không đưa ra được bằng chứng cụ thể, cũng không có số liệu thống kê đáng tin cậy nào chứng minh rằng Starstreak "vượt trội" so với các hệ thống tên lửa di động khác đang được Lực lượng Vũ trang Ukraine sử dụng.

Đầu tháng 3/2022, báo chí phương Tây thông báo rằng, Bộ Quốc phòng Anh đã cung cấp cho Kiev các MANPAD Starstreak "tối tân". Đến tháng 4/2022, Ukraine và phương Tây bắt đầu đưa ra các báo cáo tuyên bố MANPAD của Anh đã bắn rơi máy bay và trực thăng của Nga. 

Để tăng thêm độ tin cậy, họ đã đính kèm các bức ảnh và đoạn phim có chất lượng cực kỳ kém, không thể xác định địa điểm hoặc vũ khí được sử dụng để bắn hạ mục tiêu trên.

Theo Koshkin, việc thổi phồng sự hiệu quả của MANPAD được cho là một thỏa thuận giữa quân đội Ukraine và Vương quốc Anh, nhằm tuyên truyền loại vũ khí này để đổi lấy sự viện trợ khí tài quân sự .

Theo các ấn phẩm chuyên phân tích quân sự của Nga, thực tế các MANPAD của Anh không ấn tượng như quảng cáo của nhà sản xuất. Trong điều kiện chiến trường, hệ thống dẫn đường đặc biệt của Starstreak đã được chứng minh là vô dụng, hiệu quả thấp trong các lần phóng.

Vũ khí phương Tây vượt trội so với vũ khí tương tự của Nga?

Koshkin nói: “Vũ khí của chúng tôi không thua kém, thậm chí ở một số khía cạnh còn vượt qua vũ khí của tất cả các lực lượng vũ trang trên toàn thế giới. Tôi đang nói về tên lửa siêu thanh và về tác chiến điện tử. Vì vậy, không thể nói rằng người Anh sở hữu “vũ khí kỳ diệu” có khả năng giải quyết vấn đề do các loại máy bay Nga tạo ra".

Theo Koshkin, Nga luôn có các phương tiện phòng thủ để "đáp trả" các đối thủ của mình và các nhà sản xuất vũ khí của Nga có đủ khả năng để cạnh tranh với tổ hợp công nghiệp - quân sự phương Tây.