Tại sao biến thể COVID-19 'Kraken' lại gây lo ngại?

Biến thể mới là gì?

XBB.1.5 là hậu duệ của biến thể phụ Omicron XBB, bản thân nó là lai giữa hai chủng trước đó là BA.2.75 và BA.2.10.1.

Biến thể XBB ban đầu đã gây ra làn sóng lây nhiễm ở các quốc gia, bao gồm Singapore và Ấn Độ, kể từ khi WHO lần đầu tiên đưa ra quan ngại về nó hồi tháng 10 năm ngoái. 

XBB.1.5 lan truyền nhanh như thế nào?

Mặc dù chỉ chiếm 1% trong tổng số ca mắc COVID-19 vào đầu tháng 12, nhưng ước tính từ Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ cho thấy nó đã trở thành chủng chiếm ưu thế vào cuối tháng. Ở các bang phía Đông Bắc, chủng này đã tăng vọt lên trên 70%.

Trưởng nhóm kỹ thuật COVID-19 của WHO, Tiến sĩ Maria Van Kerkhove, cho biết XBB.1.5 là “biến thể phụ dễ lây truyền nhất đã được phát hiện”. 

Mặc dù chỉ có 29 quốc gia báo cáo các trường hợp mắc bệnh do chủng mới gây ra, nhưng các cơ quan y tế đang cảnh báo rằng nó có thể lan rộng hơn và âm thầm sinh sôi nảy nở do việc giảm xét nghiệm.

Ở các quốc gia khác, tỷ lệ nhiễm XBB.1.5 vẫn thấp hơn, mặc dù bức tranh có thể thay đổi nhanh chóng.

Ước tính từ Viện Wellcome Sanger cho thấy biến thể này chiếm khoảng 4% số ca nhiễm COVID-19 ở Anh vào giữa tháng 12, trong khi Canada đã phát hiện ra một số trường hợp như vậy.

Các nhà khoa học chỉ ra rằng biến thể phụ có mạnh hơn nhiều với ACE2, một thụ thể chính của vi rút, cho phép nó liên kết dễ dàng hơn và tăng khả năng lây truyền. 

XBB.1.5 có nguy hiểm hơn các biến thể trước không?

Không có sự khác biệt đáng kể về mức độ nghiêm trọng được báo cáo giữa các trường hợp do XBB.1.5 và các biến thể trước đó gây ra.

Tuy nhiên, giống như các chủng khác mà các nhà khoa học quan tâm, XBB.1.5 đang thu hút sự chú ý vì nó đang có dấu hiệu thoát khỏi miễn dịch.

Điều này có nghĩa là nó có khả năng trốn tránh miễn dịch tự nhiên hoặc tác dụng mà vắc-xin tạo ra và tái lây nhiễm cho những người đã khỏi COVID-19. 

Về mức độ nghiêm trọng của XBB.1.5 cũng như hướng khiến bệnh nghiêm trọng hoặc gây tử vong của nó, dữ liệu vẫn còn hạn chế.

Các liệu pháp trước đây để điều trị COVID-19 – như phương pháp điều trị bằng kháng thể đơn dòng – đã bị các chủng trước đây làm cho không hiệu quả. Xu hướng này được thiết lập để tiếp tục với biến thể mới.

Các nhà khoa học trong một bài báo gần đây đăng trên tạp chí Cell đã cảnh báo rằng các biến thể phụ như XBB.1.5 gây ra “mối đe dọa nghiêm trọng” đối với vắc xin COVID-19 hiện tại.

Khả năng lây truyền cao hơn cũng có nghĩa là nhiều người có khả năng bị nhiễm bệnh hơn và do đó phải chịu hậu quả nghiêm trọng.

Không rõ liệu những gì đã trải qua ở Mỹ với biến thể XBB.1.5 có mở rộng sang các quốc gia khác hay không. Mỹ, không giống như nhiều quốc gia phát triển khác, có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Chỉ 15% dân số từ năm tuổi trở lên đã được tiêm liều nhắc lại. Tỷ lệ này tốt hơn một chút đối với nhóm người cao tuổi dễ bị tổn thương, bao gồm cả những người từ 65 tuổi trở lên, với chưa đến 4/10 người được tiêm phòng.

Tỷ lệ nhập viện vì COVID-19 đã tăng lên, trong bối cảnh các bệnh nhiễm trùng mùa đông khác như cúm gia tăng.

WHO có kế hoạch công bố bản đánh giá cập nhật về rủi ro của biến thể trong những ngày tới.