Nước Đức: Vay nợ tràn lan và hệ lụy kéo dài vì COVID-19

Đại dịch COVID-19 đã gây ra những ảnh hưởng nặng nề cho nền tài chính bền vững lâu năm của các tiểu bang tại Đức. Thay vì làm theo kế hoạch ban đầu là từ chối tất cả các khoản vay mới nhằm hãm phanh nợ xấu, quốc hội Đức đã thông qua một khoản nợ mới lên tới 128 tỷ euro dành riêng cho năm 2020, trong đó có một số bang muốn gia hạn nợ đến vài năm.

Mỗi bang tại Đức có một khoản nợ khác nhau. Hai bang đông dân nhất nước Đức, Bavaria và North Rhine-Westphalia, đã phê duyệt các khoản nợ mới lên tới 65 tỷ euro, nhiều hơn mức nợ của 14 bang còn lại cộng vào (theo kết quả khảo sát các Bộ trưởng tài chính tiểu bang do Thông tấn xã Đức thực hiện).

Bang Bavaria hiện đang dẫn đầu cả nước với khoản nợ 40 tỷ euro – gần 1/3 tổng số nợ mới được quốc hội thông qua. Theo sau là bang North Rhine-Westphalia với 25 tỷ euro và bang Baden-Württemberg với gần 11 tỷ euro.

Các khoản vay mới

Tổng các khoản vay thực chất trong năm nay thấp hơn nhiều vì một số bang lên kế hoạch vay trong vài năm liền. Ngoài các bang Brandenburg, Hesse, Rhineland-Palatinate và Sachsen-Anhalt không đệ trình báo cáo tình hình vay, khoản vay thực chất của 12 bang còn lại cho đến nay chỉ tầm 40 tỷ euro.

Nhiều bang dự định dành một phần lớn khoản vay trong năm nay để chi cho năm sau, riêng bang Bavaria là 10,7 tỷ euro. Bang Sachsen đã lên kế hoạch vay tổng cộng 6 tỷ euro cho tới năm 2022. Mặc dù vậy, hầu hết các bang cũng đã lên kế hoạch vay bổ sung vào năm 2021 với tổng trị giá lên tới 17 tỷ euro.

Đại dịch COVID-19 sẽ gây ra hệ lụy về tài chính cho các thế hệ về sau. "Chúng ta không thể tránh khỏi kết cục thảm khốc", một quan chức dự đoán. Ở một số bang, khoản nợ đã tăng đáng kể trong vòng một năm nay, ví dụ như bang Sachsen đang nợ khoảng 12,3 tỷ euro – cao hơn 13% so với cuối năm 2019.

Bang dẫn đầu cả nước là Bavaria với khoản nợ mới lên đến hơn 7 tỷ euro vào đầu tháng 12, tăng thêm 25% so với đầu kỳ nghỉ Giáng sinh năm trước. Ngay cả những bang có diện tích nhỏ cũng đã vay những khoản nợ lớn, ví dụ như bang Schleswig-Holstein vay 5.5 tỷ euro, bang Mecklenburg-Vorpommern vay 2,8 tỷ euro.

3 bang/thành phố của Đức có mức vay đáng báo động là Berlin với 7.3 tỷ euro, Hamburg 6 tỷ euro và Bremen 1.2 tỷ euro. Các bang sẽ phải mất hàng thập kỷ để có thể trả hết các khoản vay dùng ứng phó với những tác động do dịch COVID-19 gây ra, ví dụ như bang North Rhine-Westphalia sẽ mất tối đa 50 năm để trả nợ. Chỉ có bang Thuringia là chưa vay một đồng nào, bởi vì quốc hội bang cho tới thứ Hai tuần này mới thông qua ngân sách bổ sung cần thiết để đối phó với đại dịch.

Nhưng vì trong Luật Cơ Bản quy định phải hãm phanh nợ xấu nên chính quyền các bang sẽ phải chi ngân sách ít hơn cho các khoản đầu tư trong tương lai.

Bang Bavaria "không giữ lời hứa"

Bang Bavaria gây ngạc nhiên khi Thủ hiến bang Markus Söder và người tiền nhiệm Horst Seehofer (cả hai đều thuộc Liên minh Xã hội Kitô giáo Bayern) đã không thực hiện mục tiêu hoàn trả nợ và cũng tăng chi ngân sách đáng kể trong vài năm gần đây.

Năm 2019, chính quyền bang Munich đã không hoàn trả các khoản vay và đồng thời làm ngơ trước mục tiêu trả hết nợ vào năm 2030 mà Bộ trưởng Bộ Nội vụ Seehofer từng tuyên bố bằng những ngôn từ "đao to búa lớn“.

Trong khi các bang Hesse, Hamburg, Sachsen-Anhalt, Bremen và các bang khác dự định trả hết nợ vào năm 2020, bang Bavaria lại không hề có ý định trả nợ trước cả khi xảy ra đại dịch COVID-19.