Nguy cơ tử vong từ một vết thương nhỏ

TS Hoàng Công Tình - Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hoà Bình cho biết, hàng năm đơn vị vẫn tiếp nhận các ca uốn ván nhập viện trong tình trạng nguy kịch, thậm chí thời điểm điều trị 3-4 người thở máy cùng lúc. Trong đó điển hình là trường hợp nam bệnh nhân 66 tuổi, nhập viện trong tình trạng tím tái, sắp ngừng thở, người cứng như gỗ, co giật toàn thân, hai hàm răng cắn chặt, không nuốt, không ho khạc được, không đặt được ống thở (nội khí quản).

Người này nhanh chóng được mở khí quản cấp cứu, thở máy, dùng thuốc an thần, giãn cơ, điều trị và chăm sóc tích cực. Hiện bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch, nhưng tiên lượng phải thở máy và phục hồi chức năng dài ngày mới có hy vọng sống sót.

Theo TS Tình, uốn ván là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn Clostridium tetani gây nên. Tỷ lệ tử vong do uốn ván có thể đến 90%, uốn ván rốn sơ sinh tử vong trên 95%. Ngoại ra, nếu bệnh nhân được cứu sống thường để lại di chứng nặng nề, quá trình điều trị khó khăn và tốn kém. Mặc dù có vaccine phòng bệnh nhưng do tiêm phòng không đầy đủ và không tiêm nhắc lại sau 10 năm nên số ca bệnh vẫn xảy ra, chủ yếu ở nam giới trong độ tuổi lao động.

Nha bào uốn ván tồn tại ở trong bụi, nước và đất bẩn, phân gia súc, gia cầm, xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương ở da và niêm mạc. Nha bào của vi khuẩn sinh ra ngoại độc tố (Tetanus exotoxin) phát triển tại vết thương trong điều kiện yếm khí. Ngoại độc tố này tác động vào sự dẫn truyền thần kinh cơ gây tình trạng cứng hàm, co cứng cơ toàn thân liên tục, co thắt thanh quản gây suy hô hấp. Người bệnh thường tử vong do co cứng các cơ lồng ngực hoặc sặc dịch hầu họng và dịch dạ dày vào phổi gây suy hô hấp.

Vaccine uốn ván đã được đưa vào Chương trình tiêm chủng quốc gia cho trẻ từ 2 tháng tuổi và phụ nữ thời kỳ sinh đẻ. Vaccine này không tạo ra miễn dịch suốt đời, nên cứ sau 10 năm phải tiêm nhắc lại 1 liều để duy trì kháng thể trong máu. Nam giới trong độ tuổi lao động đa số chưa tiêm phòng vaccine uốn ván hoặc đã tiêm nhưng không tiêm nhắc lại nên kháng thể mất dần. Hơn nữa, nam giới độ tuổi này thường làm việc, di chuyển trong môi trường dễ tiếp xúc với nha bào uốn ván (đồng ruộng, nương-rẫy, chăn nuôi, trồng chọt, công nhân trong các lâm trường- công trường-nhà máy-xí nghiệp). Các bác sĩ lưu ý, chỉ cần 1 vết thương nhỏ trên da và niêm mạc là nha bào uốn ván có thể xâm nhập và gây bệnh. 

Bác sĩ khuyên khi bị vết thương, bạn nên rửa bằng nước sạch, tốt nhất là dưới vòi nước sạch. Bên cạnh đó, bạn cần sát trùng vết thương bằng các dung dịch sát trùng, để hở vết thương, không để tạo đường hầm, không bịt kín hoặc đắp bất cứ thứ gì lên vết thương. Sau đó bạn cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế để tiêm phòng vaccine uốn ván hoặc huyết thanh trung hòa độc tố uốn ván.

Việc điều trị uốn ván hiện nay chủ yếu bằng các phương pháp như thở máy, an thần, giãn cơ, dùng huyết thanh trung hoà độc tố uốn ván, kháng sinh phòng bội nhiễm vi khuẩn, dinh dưỡng và phục hồi chức năng. Trong những năm gần đây, nhờ sự tiến bộ trong hồi sức bệnh nhân nặng, đặc biệt là kỹ thuật thở máy-lọc máu, tỷ lệ tử vong do uốn ván có giảm hơn nhưng quá trình điều trị thường cần nhiều thời gian và chi phí lớn.

Việc tiêm vaccine cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ giúp phòng bệnh uốn ván sơ sinh cho cả mẹ và con. Bên cạnh đó, cần tiêm vaccine uốn ván cho trẻ từ 2 tháng tuổi và người lớn, liệu trình cơ bản gồm 3 - 4 mũi (3 mũi cách nhau 1 tháng, mũi thứ 4 sau mũi 3 từ 16-18 tháng) và sau 10 năm lại tiêm nhắc lại 1 mũi.