Nga, Litva và Na Uy trao trả gián điệp

Nga, Na Uy và Litva lần đầu tiên trao đổi công dân bị kết tội gián điệp. Ngày 15/11, Tổng thống Litva Gitanas Nauseda tuyên bố ân xá 2 công dân Nga bị kết án tại nước này - Nikolai Filipchenko và Sergei Moiseenko. Sau đó, giám đốc Cơ quan Tình báo đối ngoại Nga Sergei Naryshkin hứa rằng, Nga sẽ đưa ra câu trả lời tương tự.

Hai công dân Nga, được phía Litva ân xá ngày 15/11 theo sắc lệnh của Tổng thống Gitanas Nauseda, là những người bị kết tội gián điệp vào năm 2017. Nikolai Filipchenko bị bắt vào năm 2015 khi qua lãnh thổ Litva trên chuyến tàu quá cảnh đến Belarus. Ông bị buộc tội cố gắng theo dõi Tổng thống Litva khi đó là Dalia Grybauskaite.

Trong khi đó, Sergei Moiseenko bị bắt giữ cuối năm 2014. Trước đó, ông thường bay tới Litva, có 2 quốc tịch, và theo hãng tin BNS, là một sĩ quan của Tình báo Quân đội Nga (GRU). Theo các nhà điều tra, Moiseenko chuyển cho phía Nga thông tin bí mật về Không quân Litva, vũ khí, các hoạt động quân sự và tập trận, cũng như về nhiệm vụ của cảnh sát không quân NATO.

Filipchenko và Moiseenko bị kết án lần lượt là 10 năm và 10,5 năm. Tổng thống Nauseda đưa ra quyết định về số phận 2 công dân Nga này theo khuyến nghị của Ủy ban Ân xá.

Ngay sau khi thông tin về sự ân xá đối với các công dân Nga xuất hiện, người đứng đầu Cơ quan Tình báo đối ngoại của Nga, ông Sergei Naryshkin, nói: “Theo thông tin tôi nắm được, câu trả lời tương xứng sẽ được đưa ra”, tuy nhiên không đi sâu vào chi tiết, Trong khi đó, các phương tiện truyền thống trước đó đưa tin: Matxcơva đã đồng ý dẫn độ các công dân Litva, gồm Evgheni Mataitis và Arstidas Tamosaitisk.

Tòa án xác định rằng, Evgheni Mataitis “thu thập thông tin quân sự, bao gồm cả những bí mật nhà nước, tại khu vực Kaliningrad và chuyển chúng ra nước ngoài”. Ông ta bị kết án 13 năm tù giam ở chế độ nghiêm khắc nhất, phạt 200 nghìn ruble và tước cấp bậc quân sự (trước đó là Thiếu tá hậu bị).

Arstidas Tamosaitisk bị bắt giữ vào tháng 5/2015 khi nhận tài liệu bí mật được chuyển bởi một công dân Nga. Vào mùa xuân năm 2016, ông bị kết án 12 năm tù. Văn phòng Tổng thống Litva chiều 15/11 xác nhận, Evgheni Mataitis và Arstidas Tamosaitisk “đã có mặt tại Litva và đang trên đường trở về nhà”.

Đáng chú ý, đây không phải là thỏa thuận song phương, mà là thỏa thuận 3 bên giữa Nga, Litva và Na Uy. Phương án này trước đó đã được báo chí Litva và Na Uy đưa tin.

Công dân Na Uy Frode Berg, bị bắt giữ tại Matxcơva vào tháng 12/2017 với tội danh gián điệp, cũng được đưa vào kế hoạch trao đổi. Câu hỏi về số phận của anh ta trong những tháng gần đây luôn được đặt ra tại các cuộc họp cấp cao Nga-Na Uy.

Theo tờ Kommersant, kế hoạch như vậy sẽ giúp tránh khỏi những tác nhân ảnh hưởng tới mối quan hệ Nga-Na Uy.

Trường hợp của Frode Berg từng được thảo luận đặc biệt vào tháng 4 tại Diễn đàn quốc tế Bắc Cực ở St. Petersburg, nơi Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Na Uy Erna Solberg cùng đến tham dự. Đến tháng 10, chủ đề này được nêu ra trong chuyến thăm tới Kirkenes của Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov. “Ông Berg bị khép tội gián điệp. Ông ấy đã đệ đơn xin ân xá và nó đang được xem xét”, - người đứng đầu Bộ Ngoại giao Nga khi đó nói. “Chúng tôi thực sự muốn Frode Berg trở về nhà”, - người đồng cấp phía Na Uy, bà Ine Marie Eriksen Soreide, xác nhận.

Vấn đề là không có công dân Nga nào bị kết án gián điệp trong các nhà tù Na Uy cả. Tức là, không có ai để trao đổi với Frode Berg. Giải pháp cho tình huống này chính là sự kết nối với kế hoạch của Litva.

Theo hãng tin BNS của Litva, các cuộc đàm phán về trao đổi giữa 3 nước đã được tiến hành trong hơn 1 năm. Nhưng vụ việc này chỉ thực sự tiến triển vào tháng 10, khi Quốc hội Litva thông qua một sửa đổi Bộ luật hình sự của nước này, cho phép Tổng thống được ân xá cho những người bị kết tội gián điệp.

Theo Văn phòng Thủ tướng Na Uy, ông Berg đã được bàn giao vào sáng 15/11 cho đại diện nước này trên lãnh thổ Litva. “Chúng tôi đã liên tục làm việc để đưa Frode Berg về nhà kể từ khi ông ấy bị bắt. Và chúng tôi rất vui vì ông ấy đang trở về nhà, về Na Uy, với tư cách là một người tự do”, Thủ tướng Na Uy Erna Solberg nói về cuộc trao đổi, đồng thời không quên cảm ơn chính quyền Litva vì sự hợp tác của họ.