Năm Chủ tịch ASEAN 2020: Việt Nam cần chuẩn bị gì?

Nhân kỷ niệm 52 năm ngày thành lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á - ASEAN (8/8/1967-8/8/2019), Lễ thượng cờ ASEAN dự kiến sẽ diễn ra tại trụ sở Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm nay. Đây là một hoạt động thường niên nhằm thể hiện sự tôn vinh các giá trị chung và cam kết thúc đẩy đoàn kết hữu nghị hợp tác của ASEAN.

Việt Nam gia nhập ASEAN vào ngày 28/7/1995. Trong 24 năm qua, với tinh thần trách nhiệm cao, Việt Nam cùng với các thành viên của ASEAN luôn đoàn kết, đẩy mạnh hợp tác và cùng chung tay xây dựng một khu vực hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở Đông Nam Á.

Việt Nam sẽ bắt đầu đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN từ ngày 1/1/2020. Tuy nhiên, công tác chuẩn bị đã được thực hiện từ cách đây hơn nửa năm. Nhằm chuẩn bị và đạt được kết quả toàn diện trong vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020 của Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc quyết định thành lập một Ủy ban Quốc gia đặc trách vấn đề này ngay từ tháng 12/2018.

Ủy ban này có tên gọi đầy đủ là Ủy ban Quốc gia chuẩn bị và thực hiện vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020 của Việt Nam, do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh làm Chủ tịch. Nhiệm vụ của Ủy ban này là giúp Thủ tướng chỉ đạo, đôn đốc, điều phối, hướng dẫn các bộ, cơ quan, địa phương về các lĩnh vực công tác có liên quan đến việc chuẩn bị và thực hiện vai trò Chủ tịch ASEAN của Việt Nam năm 2020.

Khi thành lập Ủy ban Quốc gia ASEAN 2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc xác định rõ việc ra đời Ủy ban thể hiện trách nhiệm và sự chủ động của Việt Nam với cương vị là Chủ tịch ASEAN năm 2020.

Đến năm 2020, ASEAN sẽ đi được nửa chặng đường triển khai các kế hoạch tổng thể về xây dựng Cộng đồng ASEAN (2025). Do đó, việc tổ chức thành công năm Chủ tịch ASEAN 2020 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc nhìn lại, đánh giá những gì đã làm được theo kế hoạch và định hướng chính xác những gì cần phải làm trong thời gian tới để thực hiện thành công mục tiêu xây dựng Công đồng ASEAN vào năm 2025.

Giao nhiệm vụ cho Ủy ban Quốc gia ASEAN 2020, Thủ tướng yêu cầu Ủy ban phải nỗ lực đóng góp để năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam đạt được kết quả toàn diện với 3 thành công lớn: Một là thành công về nội dung; Hai là thành công trong bảo đảm an ninh, an toàn, trọng thị về lễ tân; Ba là thành công trong quảng bá hình ảnh, bản sắc, đất nước, con người Việt Nam trong Cộng đồng ASEAN phát triển  và thịnh vượng.

Về mặt nội dung, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng cho biết Việt Nam đã chuẩn bị từ rất sớm và đang trong quá trình trao đổi, tham khảo ý kiến nội bộ, cũng như tham khảo các nước. Bản thân ông Dũng cho rằng, chủ đề, ưu tiên trong nội dung của Việt Nam phải đáp ứng nhiều tiêu chí, trong đó có sự kế thừa chủ đề và ưu tiên các năm trước đây, nhất là của Philippines, Singapore và Thái Lan, đồng thời vừa phải hài hòa với quan tâm chung của các nước thành viên, cũng như các đối tác ASEAN, vừa đáp ứng và phù hợp với lợi ích của Việt Nam.

Chủ đề nên ngắn gọn, có tính tổng quát cao, đáp ứng tính xây dựng Cộng đồng, tính đến quan hệ, vị thế của ASEAN, sự thích ứng của ASEAN trong một khu vực, quốc tế đang thay đổi - Thứ trưởng Dũng cho biết.

Trong bối cảnh hiện nay, ASEAN vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự can thiệp của các nước lớn vào khu vực, những vấn đề riêng của từng nước thành viên khiến ASEAN đôi khi chưa đạt được sự đồng thuận trong một số vấn đề và những mối quan tâm chung bị hạn chế.

“Để giữ vai trò trung tâm và là một cơ chế phù hợp không chỉ cho khu vực mà còn trên toàn cầu, ASEAN cần phát triển sâu hơn nữa mối quan hệ hợp tác về an ninh, chính trị bằng cách xây dựng hệ thống các nguyên tắc chỉ dẫn cho những phản ứng chung của ASEAN trước những diễn biến trên thế giới. Ngoài ra, cần tiếp tục cập nhật Hiến chương ASEAN để cơ chế ra quyết định của ASEAN trở nên linh hoạt hơn, thích hợp hơn và đạt được sự đồng thuận cao trong khối” - Nguyên Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh nhận định.

Bên cạnh đó, ông Minh cũng cho rằng ASEAN cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa sự hợp tác trong nội khối để có sức mạnh chống lại những tác động tiêu cực từ bên ngoài.

Đảm nhận cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam vừa có trách nhiệm vừa có cơ hội. Trách nhiệm ở đây trước hết là phải làm sao duy trì được đà phát triển của ASEAN. Những gì ASEAN đã đạt được  Việt Nam cần phát huy, thúc đẩy xây dựng Cộng đồng vững mạnh hơn. Đồng thời Việt Nam phải dẫn dắt để ASEAN không những vững mạnh về mặt nội bộ, mà còn phải tăng thêm uy tín, vai trò ở khu vực cũng như đóng góp vào tiến trình, sự quan tâm của toàn cầu.

Bên cạnh đó, đây cũng là cơ hội để Việt Nam thể hiện vai trò chủ nhà, là phép thử cho sự trưởng thành, là cơ hội tốt để phát huy khả năng của Việt Nam trong việc dẫn dắt Cộng đồng ASEAN, quảng bá đất nước để khu vực và thế giới hiểu hơn về Việt Nam - Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng khẳng định.

Kể từ khi trở thành thành viên ASEAN, Việt Nam đã đóng vai trò là thành viên tích cực, có trách nhiệm và tới nay đã là một thành viên chủ chốt. Thời gian gần đây, cộng đồng quốc tế đã chứng kiến sự chuyển đổi đáng kể trong sự phát triển của ASEAN. Việc xây dựng cộng đồng ASEAN, xây dựng vị thế của ASEAN trong khu vực và toàn cầu cũng luôn có sự đóng góp đáng kể và quan trọng của Việt Nam.

Đối với Việt Nam, vấn đề không đơn thuần chỉ là đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN trong năm 2020, mà còn là vai trò lãnh đạo, bởi sự tin tưởng và kỳ vọng đối với Việt Nam cũng cao hơn so với một số nước thành viên khác trong khối. Việt Nam đã khuyến khích các nước thành viên trong khối thực hiện các thỏa thuận chung, điều đó đã góp phần làm tăng thêm sức mạnh của ASEAN.