Thôn Ninh Xá (Kinh Môn, Hải Dương) hình thành khá sớm bên bờ hữu ngạn sông Kinh Thầy, nơi đây có đình Ninh Xá được sắc phong sớm nhất ghi nhận vào năm Quang Thiệu thứ 7 (năm 1522).
Đình Ninh Xá có kiến trúc theo kiểu chữ nhị gồm 5 gian đại bái và 3 gian hậu cung. Từ cổng đình vào là tam quan. Ở chính giữa là 2 cột đồng trụ lồng đèn, bên trên có đôi nghê chầu.
Hai bên tả, hữu là cửa vòm cuốn xây chồng diêm cổ, tạo dáng 2 lớp mái. Toàn bộ hệ thống 8 cột cái, 16 cột quân, vì, kèo đều giữ được chất gỗ nguyên bản từ khi mới xây dựng. Tại hậu cung có đặt khám cổ để thờ tượng của 2 vị thành hoàng làng.
Ngoài ra, đình Ninh Xá còn lưu giữ một số cổ vật có giá trị khác như long đình, mâm tế, ngai thờ, nhang áng, bảng độc văn tế, kiệu song hành, lệnh đồng, bát bửu…
Người dân xã Lê Linh nô lức rước kiệu hội đình Ninh Xá.
Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, toàn bộ xã Lê Ninh bị quân địch chiếm đóng. Quân giặc tháo dỡ tam quan, giải vũ nghè vua, yến thờ để lấy vật liệu xây bốt canh.
Sau năm 1954, nhân dân địa phương phát động công đức tu sửa lại di tích. Trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, đình Ninh Xá là nơi tiếp nhận các cơ quan quân đội, xí nghiệp từ Quảng Ninh, Hải Phòng về sơ tán.
Trải qua thời gian đình Ninh Xá vẫn được người dân bảo tồn và tiếp tục được tu sửa một số hạng mục với tổng kinh phí hơn 1 tỷ đồng từ nguồn ngân sách của huyện và người dân đóng góp.
Hằng năm, vào dịp từ 14-17/2 Âm lịch, người dân Ninh Xá lại nô nức tổ chức lễ hội truyền thống tưởng nhớ Bố Cái Đại vương Phùng Hưng và Ngô vương Ngô Quyền.
Theo sử sách ghi lại, Đình Ninh Xá thờ 2 vị thành hoàng làng và cũng là 2 danh nhân nổi tiếng trong lịch sử dân tộc là Phùng Hưng và Ngô Quyền.
Trong đó, nơi đây gắn liền với chiến thắng trên sông Bạch Đằng của Ngô Vương Ngô Quyền năm 938.
Trong chiến thắng này, người dân xã Lê Ninh đóng góp không nhỏ, tại đây vẫn còn những địa danh liên quan đến việc cất giấu quân lương, vũ khí của Ngô Quyền như “Vườn Vông” là nơi cất giấu quân lương, “Đồng Quan” là nơi điểm quân và “Bãi giầm thuyền” là nơi cất giấu thuyền chiến và đội quân hậu bị phục vụ trận chiến Bạch Đằng.
Những “ông lợn” được tuyển chọn để làm lễ vật dâng lên thành hoàng làng.
Bên cạnh đình Ninh Xá là chùa Ninh Xá hay còn được người dân gọi là Yên Quang Tự. Đây là ngôi chùa cổ, được xây dựng vào thế kỷ XVI còn lưu giữ được những địa danh gắn với hoạt động của nghĩa quân Ngô Quyền trên đường đánh đuổi quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng như Nghè Vua - nơi cất giấu quân lương; Nghè Yến - nơi điểm quân, bãi Giầm thuyền (Đầm thuyền) - nơi cất giấu thuyền chiến…
Chùa Ninh Xá bị tàn phá trong cuộc chiến chống thực dân Pháp và được người dân quyên góp để tôn tạo và hoàn thiện vào năm 2011.
Đại diện người dân phát tâm công đức để trùng tu, tôn tạo đình và chùa Ninh Xá.
Theo ông Nguyễn Văn Thập, Chủ tịch UBND xã Lê Ninh (Kinh Môn, Hải Dương), hằng năm, vào dịp từ 14-17/2 Âm lịch, nhân dân Ninh Xá lại nô nức tổ chức lễ hội truyền thống tưởng nhớ Bố Cái Đại vương Phùng Hưng và Ngô vương Ngô Quyền.
Trước ngày tổ chức lễ hội, dân làng tập trung từ sớm để bao sái tượng, dựng cờ đình, dọn dẹp tại yến thờ, quét dọn đường nghinh thỉnh… Lễ chính được tổ chức vào ngày 15/2 Âm lịch.
Chùa Lê Ninh đón nhận bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh.
Người dân khiêng kiệu Bố Cái Đại vương và Ngô vương Ngô Quyền đi theo hướng đông nam tới nghè vua, yến thờ để làm lễ, sau đó rước tượng trở về đình theo hướng tây nam.
Trong các ngày 16-17/2, người dân lần lượt tế lễ theo nghi thức truyền thống và tổ chức các trò chơi dân gian. Lễ hội thu hút hàng nghìn người dân địa phương và khách thập phương đến dâng hương dịp đầu năm.
Bình luận