Làm gì khi trẻ bị hóc hạt hướng dương, thạch ngày Tết?

Theo thống kê, hàng năm có nhiều tai nạn đáng tiếc xảy ra do dị vật đường thở. Có trường hợp gây tắc nghẽn đường thở còn dẫn đến tử vong.

Bên cạnh đó, không ít các trường hợp dù được các bác sĩ cứu sống nhưng do dị vật hóc quá lâu gây ra tình trạng thiếu oxy rất lâu dẫn đến những biến chứng tinh thần, vận động sau này. Tình trạng hóc hạt hướng ở trẻ dễ tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Diệu Thuý, Trưởng Bộ môn Nhi, Trường Đại học Y Hà Nội, xử lý sơ cứu đầu tiên là không nên để dị vật rơi vào đường thở, đó là biện pháp tốt nhất. Tuy nhiên, nếu bố mẹ càng móc tay vào miệng trẻ, thì làm cho dị vật càng sâu, phù nề hơn.

“Cha mẹ có thể áp dụng cách để trẻ thốc đầu hướng xuống đất, vỗ lưng đứa trẻ để dị vật rơi ra rồi đưa cấp cứu. Có vài khả năng xảy ra như: 1. Trẻ ho và dị vật rơi ra. 2. Dị vật tắc ngay tại đó, gây khó thở, tím tái. 3. Dị vật xuống dưới phổi, không có cách nào gỡ ra được, trường hợp này phải nhờ đến nhân viên y tế nội soi phế quản, gây mê mới làm được”- PGS. Thuý cho biết.

Tuyệt đối không “vuốt xuôi”

Theo PGS.TS. Nguyễn Tiến Dũng, Nguyên Trưởng khoa Nhi, BV Bạch Mai, hóc thạch là hóc dị vật đáng sợ và nguy hiểm nhất, bởi miếng thạch mềm nên khi trôi xuống đường thở nó dễ dàng thay đổi hình dáng, ôm khít lấy đường thở khiến trẻ ngạt thở nhanh chóng, thiếu oxy lên não.

Khi đến viện, việc gắp dị vật khỏi đường thở cũng rất khó khăn bởi thạch trơn, dễ nát ra vụn. Đó là lý do hầu hết các ca hóc thạch đều tử vong.

PGS. Dũng khuyến cáo, rất nhiều bệnh nhi tử vong vì hóc dị vật mà không được người nhà sơ cứu đúng cách trước khi đưa đến viện. Do đó, với trẻ nhỏ bị sặc bột, cháo hay hóc, nghẹn hoa quả, hạt, cần cho trẻ nằm sấp, đầu dốc xuống dưới, úp lòng bàn tay vỗ mạnh vào giữa lưng bé.

Với trẻ lớn, người thân cần đứng sau ôm bụng sốc mạnh người trẻ lên. Tuyệt đối không vuốt xuôi, vì làm thế vô tình khiến dị vật chui sâu vào phổi khiến tình trạng trở nên nguy hiểm hơn. Sau khi làm thao tác như trên mà dị vật không bắn ra được, phải nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế.

Đối với người lớn, dị vật đường thở xảy ra do ăn uống bị sặc, nghẹn, chất nôn trào ngược vào đường thở. Ngoài ra cũng có thể do tai nạn làm cho máu, chất dịch, răng, bùn, đất rơi vào đường thở... Nếu không được cấp cứu kịp thời, nạn nhân có thể bị bất tỉnh, ngừng tim và dẫn đến tử vong.

Việc xử trí dị vật đường thở phải thực hiện thật khẩn trương nếu không sẽ nguy hiểm tính mạng, do vậy lập tức thực hiện các biện pháp vỗ lưng, ép ngực hay ép bụng tùy độ tuổi.

Biện pháp vỗ lưng và ép ngực: Áp dụng đối với trẻ nhỏ dưới 1 tuổi.

Biện pháp vỗ lưng: Người sơ cứu ngồi hoặc đứng, chân đưa ra phía trước. Đặt trẻ nằm sấp dọc theo mặt trước cẳng tay của người sơ cứu trong tư thế cổ ngửa, đầu thấp rồi vỗ 5 lần (lực vừa phải) vào lưng của trẻ ở vị trí giữa hai xương bả vai. Nếu dị vật chưa thoát ra thì lập tức dùng biện pháp ép ngực.

Biện pháp ép ngực: Lật trẻ nằm ngửa dọc theo cẳng tay trong tư thế cổ ngửa, đầu thấp, dùng 2 ngón trỏ và giữa của bàn tay kia ấn vào điểm giao nhau giữa xương ức và đường nối hai núm vú 5 lần (lực ấn vừa phải). Nên làm luân phiên 2 biện pháp vỗ lưng và ép ngực cho đến khi dị vật đường thở được tống ra ngoài.

Biện pháp vỗ lưng và ép bụng: Áp dụng đối với trẻ trên 8 tuổi và người lớn.

Biện pháp vỗ lưng: Cho nạn nhân đứng, cúi đầu thấp, miệng há ra. Người sơ cứu đứng ở một bên nạn nhân, 1 tay đỡ ngực nạn nhân, 1 tay vỗ mạnh vào lưng 5 lần ở vị trí giữa hai xương bả vai của nạn nhân. Nếu dị vật chưa được tống ra ngoài thì dùng biện pháp ép bụng.

Nếu chính bạn bị hóc, hãy đặt một nắm tay lên trên rốn. Xòe tay kia nắm lấy nắm đấm của tay bên này và cúi người qua một bề mặt cứng - như mặt quầy hàng hoặc ghế. Thúc nắm đấm theo hướng vào trong và lên trên.

Nếu người bị hóc dị vật đã bất tỉnh, hãy đặt người bệnh nằm ngửa, quỳ xuống dạng 2 chân cạnh đùi người bị nạn. Đặt gót lòng bàn tay lên vùng thượng vị, dưới chóp xương ức, bàn tay thứ hai chồng lên bàn tay thứ nhất rồi ấn mạnh và nhanh vào bụng theo hướng từ dưới lên trên. Có thể lặp lại 6 - 10 lần ấn bụng cho tới khi dị vật được tống ra khỏi đường thở.

Sau đó gọi xe cấp cứu đưa nạn nhân đến bệnh viện trong thời gian sớm nhất.

Video: Sơ cứu đúng cách khi bị vật nhọn đâm vào mắt