(VTC News) - Năm 2010, vì thua lỗ khi đầu tư ngoài ngành, trong đó có chứng khoán và bất động sản, một số Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước phải sống nhờ vào vốn vay.
Sáng 18/7, Kiểm toán Nhà nước họp báo công bố báo cáo kiểm toán năm 2011 về niên độ ngân sách năm 2010. Trong đó, vấn đề hoạt động của các Doanh nghiệp nhà nước, tập đoàn, tổng công ty và các tổ chức ngân hàng - tài chính là vấn được trọng tâm.
Thua lỗ vì đầu tư ngoài ngành
Ông Đào Văn Dũng, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, Kiểm toán Nhà nước cho biết năm 2010, các Tập đoàn, Tổng công ty tiếp tục chịu ảnh hưởng bởi những yếu tố bất lợi như lãi vay ngân hàng, lạm phát, chỉ số giá tiêu dùng ở mức cao, thị trường tiêu thụ khó khăn. Tuy nhiên, vẫn có 19/21 tập đoàn, tổng công ty được kiểm toán vẫn có lãi.
Số Tập đoàn, Tổng công ty bị lỗ đã giảm so với năm 2009. Điển hình nhất là lợi nhuận trước thuế của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) lỗ 8.416 tỷ đồng, Tổng công ty Xây dựng đường thủy lỗ 73,5 tỷ đồng.
Có nhiều nguyên nhân khiến các ‘ông lớn’ này lỗ nặng nhưng hoạt động đầu tư ngành ngoài đã phần nào ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ kinh doanh chính và nhiệm vụ chính trị được Nhà nước giao. Một số đơn vị đầu tư ra ngoài công ty nhà nước vượt quá mức vốn điều lệ.
 |
| EVN có tỷ lệ đầu tư ngoài ngành rất lớn |
Cụ thể, Kiểm toán Nhà nước dẫn chứng công ty mẹ của Tổng công ty hàng hải Việt Nam đầu tư ngành ngoài 672 tỷ đồng, bằng 10,37% vốn điều lệ; Công ty mẹ - Tập đoàn TKV đầu tư ngành ngoài 1.828,8 tỷ đồng, không bao gồm điện, năng lượng, bằng tới 12,09% vốn điều lệ; Công ty mẹ - Tập đoàn EVN đầu tư ngành ngoài tới 4.551,4 tỷ đồng, bằng 4,13% vốn điều lệ; Công ty mẹ - Tổng công ty VICEM đầu tư ngành ngoài tới 634,9 tỷ đồng, bằng 5,27% vốn điều lệ.
Trong đầu tư ngoài ngành, tỷ lệ đầu tư vào chứng khoán và bất động sản ở một số đơn vị khá cao nhưng hiệu quả mang lại lại không tương xứng. Ví dụ, tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư vào tài chính, chứng khoán bất động sản ở TKV là 7,94%, ở cơ khí đóng tàu của tập đoàn này cũng chỉ đạt 4,61%. Tỷ suất này tại EVN ở lĩnh vực tài chính chứng khoán bất động sản là 7,83%, riêng viễn thông lỗ 1.057,7 tỷ đồng...
Ngoài ra, tại các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước, công tác quản lý tài chính tại các DN này vẫn có nhiều hạn chế như tỷ lệ vốn bị chiếm dụng cao, nợ quá hạn, nợ khó đòi phát sinh rất lớn. Nhiều ‘ông lớn’ còn hạn chế trong việc xác định kiểm kê sản phẩm dở dang, nguyên nhiên vật liệu xuất dùng và tồn kho.
Tình trạng hàng tồn kho dự trữ lớn, vượt nhu cầu, tài sản cổ định đã đưa vào sử dụng nhưng lại chưa quyết toán, đặc biệt là do không nghiên cứu kỹ nhu cầu nên nhiều tập đoàn, tổng công ty sử dụng tài sản cố định sau đầu tư không hiệu quả.
‘Ông lớn’ sống bằng vốn vay
Trong khi thua lỗ rất nhiều, các ông lớn lại sống nhờ bằng vốn vay. Kiểm toán nhà nước cho biết, năm 2010, 11 trên tổng số 21 tập đoàn, tổng công ty hoạt động chủ yếu dựa trên vốn chiếm dụng, vốn vay.
Trong đó, một số doanh nghiệp có hệ số nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu và lợi ích của cổ đông thiểu số cao nên dễ gặp phải nguy cơ mất an toàn, mất cân đối tài chính. Có doanh nghiệp huy động và sử dụng sai mục đích dẫn đến mất cân đối lớn về nguồn vốn.
Theo Kiểm toán nhà nước, tình trạng này diễn ra ở nhiều nơi. Tổng công ty xây dựng Trường Sơn có tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu gấp tới 9,19 lần. Con số này tại Tổng công ty xây dựng phát triển hạ tầng là 4,79 lần, tại Tổng công ty Cơ điện xây dựng Nông nghiệp và thủy lợi là 4,39 lần, tại Tập đoàn HUD là 4,01 lần, tại Tập đoàn EVN là 3,83 lần...
Nhiều ông lớn phải sống nhờ vốn vay (Ảnh minh họa)
Phải sống bằng vốn vay nhưng nhiều đơn vị lại huy động sử dụng vốn sai mục đích dẫn tới mất cân đối lớn về nguồn vốn. Một số đơn vị quản lý chi phí chưa tốt, vượt định mức, chi khuyến mã, tuyên truyền, quảng cáo, hỗ trợ vận chuyển lớn trong khi hiệu quả đạt được chưa rõ ràng, có xu hướng giảm,..
Kiểm toán nhà nước cũng chỉ ra một số hạn chế của Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước. Các Tập đoàn, Tổng công ty hiện quản lý sử dụng đất đai, tài nguyên với diện tích lớn nhưng nhiều diện tích đất vẫn chưa được các địa phương ký hợp đồng cho thuê hoặc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng. Nhiều doanh nghiệp còn sử dụng đất sai mục đích, xây dựng không đúng quy hoạch hoặc chậm, không xây dựng các công trình công công khi thực hiện các dự án khu đô thị.
Công tác cổ phần hóa các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước chưa đạt kế hoạch đề ra, một số đơn vị phải chuyển sang hình thức công ty TNHH một thành viên.
Công tác bình ổn giá của các đơn vị này cũng vẫn có nhiều sai sót. Ví dụ, EVN chưa tính hết các khoản giảm thu liên quan đến sản xuất kinh doanh vào cơ chế hạch toán giá thành điện, tỷ lệ tổn thất điện năng cao. Việc trích lập quỹ bình ổn giá xăng dầu ngay cả khi doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ đã tạo ra quỹ ảo.
Về nộp ngân sách nhà nước, Kiểm toán nhà nước cho biết, các đơn vị này đã kê khai thuế và các khoản phải nộp theo quy định nhưng đa số kê khai đều chưa đầy đủ. Số thuế và các khoản phải nộp ngân sách nhà nước tính đến hết năm 2010 được kiểm toán là 7.579 tỷ đồng, trong đó kiểm toán nhà nước kiến nghị tăng thêm 545 tỷ đồng.
Bảo Linh
Bình luận