Giải mã sự thật về công dụng như ‘thần dược’ của mật bò tót

Mật bò tót có công dụng tráng dương, ích khí, mạnh gân cốt, tốt cho đàn ông, chữa nhiều chứng bệnh nan y... Những lời quảng cáo này cộng thêm thú sưu tầm hàng độc phục vụ “ăn chơi hưởng thụ” của các đại gia lắm tiền thừa của và cả những người bệnh thiếu hiểu biết.

Mật bò tót có công dụng tráng dương, ích khí, mạnh gân cốt, tốt cho đàn ông, chữa nhiều chứng bệnh nan y... Những lời quảng cáo này cộng thêm thú sưu tầm hàng độc phục vụ “ăn chơi hưởng thụ” của các đại gia lắm tiền thừa của và cả những người bệnh thiếu hiểu biết đã khiến loài động vật đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Sự thật, mật bò tót không phải “thần dược”. Chưa kể, những túi mật bò tót rao bán tràn lan này đều là hàng dỏm.

“Đắng" như mật rởm

Một buổi chiều, anh bạn tôi là chủ một doanh nghiệp phân bón ở quận 12 gọi điện thoại cho tôi, giọng bức xúc: “Chú giúp anh tìm hiểu đưa lên báo, vạch mặt đám lừa đảo này cái. Anh bị nó chơi một vố đau quá”.

Và khi gặp, anh kể: “Anh bị gan, máu nhiễm mỡ, nghe đồn mật bò tót không chỉ chữa dứt cả 2 chứng này mà còn hỗ trợ trong “chuyện kia” nữa, nhất là ở tuổi  như anh, nên tìm mua trên mạng. Cuối cùng mua 1 túi mật loại lớn giá giá 30 triệu đồng. Về ngâm vào bình rượu 10 lít uống dần. Nó dặn mỗi bữa uống 1 cỡ 1 chén uống trà, trong vòng 1 tháng là gan, máu sẽ sạch mỡ.

Chuyện chăn gối cũng sẽ cải thiện thấy rõ. Uống được 1 tuần thì thấy người nổi mề đay, ngứa ngáy, rồi thêm 2 lần bị tiêu chảy nữa. Mang bình rượu ra tiệm thuốc đông y gần nhà hỏi, ông chủ tiệm đó nếm thử, xong phán câu xanh rờn: “Chú mua phải mật heo rồi. Triệu chứng ngứa, nổi mề đay có thể do mật heo bơm vào túi mật chú mua bị nhiễm bẩn, hoặc heo bệnh cũng nên”.

Tôi nghe mà vừa lo vừa tức lộn gan. Tôi về việc đầu tiên là đổ bình rượu xuống cống, sau đó đi bệnh viện khám tổng quát. May là không bị gì, khi ngừng uống rượu thì hết ngứa. Sau đó tôi gọi vào số điện thoại người bán thì nghe giọng nữ, nó bảo số này nó mới mua lại. Tôi đành tự an ủi của đi thay người, coi như bài học nhớ đời chứ biết nó ở đâu mà tìm?”.

Tuy nhiên, sau khi kể xong câu chuyện của mình, anh bạn tôi lại bảo: “Anh vẫn tin là mật bò tót có công dụng thật, chẳng qua là anh mua phải đồ dỏm thôi”.

Tôi hỏi: “Sao anh biết nó công dụng thật?”, anh đáp: “Anh có ông bạn uống cái này lâu rồi, hắn ta lớn hơn anh 1 tuổi mà mặt lúc nào cũng phừng phừng như gà chọi, khỏe như vâm. Lão bảo, chưa bao giờ vợ phải phàn nàn cái chuyện kia. Ấy là nhờ một số “bảo bối”, trong đó có mật bò tót. Không tin anh gọi ổng ra đây cho chú gặp”.

Anh bạn tôi quả nói không ngoa, bạn của anh năm nay 48 tuổi, thân hình vạm vỡ, mặt phừng phừng dù chưa có giọt rượu nào, giọng nói oang oang. “Sức khỏe là thứ quý nhất trong đời người, nên anh không tiếc tiền đầu tư”, anh khoe. Tôi hỏi: “Anh có những “món” gì?”.

Anh đáp: “Bào ngư, vi cá, đông trùng hạ thảo, dương vật chúa sơn lâm, bào thai tê tê, mật bò tót..., có đủ em ạ”. Tôi hỏi tiếp: “Mật bò tót có công dụng gì?”.

Anh nói liền: “Bò tót là loài khỏe mạnh kinh hồn. Những tố chất đó đều nhờ cái túi mật mà ra. Nhờ vậy dược tính của mật bò tót cao cơ hơn mật rắn hổ chúa, mật gấu”. Anh cho biết, cứ mỗi lần mệt, hay nhậu tê tê, anh lại cắt một lát mỏng bỏ vào ly rượu khuấy đều lên uống, sau đó chừng tiếng đồng hồ là thấy khỏe, sẵn sàng “lâm trận”.

Công dụng như... mật trâu

"Trong đông y, mật bò tót ít được sử dụng vì công dụng của nó không khác gì mật trâu, bò. Trong cơ thể người, mật chỉ tiết ra một lượng nhỏ vừa đủ giúp tiêu hóa thức ăn hằng ngày, nếu đưa thêm một lượng mật, dù của động vật nào, vào cơ thể cao hơn mức bình thường đều có nguy cơ gây ngộ độc. Chưa kể nếu uống phải mật động vật bị bệnh (nhiễm khuẩn, thương hàn, bệnh do sán lá Fasciola gigantica ký sinh trong gan và ống dẫn mật gây ra) thì càng nguy hiểm hơn”, lương y Đinh Công Bảy.

Quá trình lân la tìm hiểu về mật bò tót ở phố thuốc đông y Hải Thượng lãn Ông, Q.5 (TP.HCM), nhiều tiệm khi nghe chúng tôi hỏi món mật bò tót đều nhìn khách từ đầu đến chân rồi nói muốn mua phải đặt trước, sau đó lảng đi, không tiếp chuyện. Duy có ông chủ tiệm H.V nằm trên đường Lương Nhữ Học khẳng định chưa bao giờ bán và vui vẻ tiếp chuyện.

Ông nói: “Gia đình tôi làm đông y mấy đời rồi, làm nghề không chỉ vì mục đích kiếm tiền, mà phải có tâm nữa. Nghề cứu người mà. Riêng tôi, khi nối nghiệp gia đình, tôi cũng đã học qua trường lớp nên biết rõ công dụng của mật bò tót”.

Theo phân tích của ông chủ tiệm này, trừ mật gấu ra, còn lại mật bò tót thật hay giả công dụng đều như nhau. Chỉ khác chút là nếu xui mua phải loại mật dỏm bị bơm bậy bạ các loại mật vào đó thì có nguy cơ ngộ độ, nhiễm khuẩn cao. Còn nếu không thì cũng chẳng có công dụng gì như lời đồn cả. Mua loại mật này là mua cục tức.

“Một khi đã được phơi khô rồi thì chẳng có chuyên gia nào đủ bản lĩnh, kinh nghiệm hay cơ sở gì để khẳng định cái túi mật mà ông khách mua hàng chục triệu đồng, có khi cả trăm triệu kia là mật gì. Khi mang về ngâm rượu rồi, thì càng khó biết hơn, vì đặc tính của mật là đắng, rượu ngâm mật có màu xanh”, ông chủ tiệm thuốc nói tiếp.

Tôi hỏi: “Nhưng có người uống thấy công hiệu?”, ông đáp: “Cái công hiệu đó do nhiều thứ. Có thể do người đó sức khỏe vẫn tốt, rồi uống vào khỏe về tâm lý là chính chứ không hẳn do mật bò tót. Cũng có khi do người bán có chút hiểu biết về đông dược, đã ngâm mật vào một vài loại thảo dược, hoặc chính là chất kích thích trong Tây y tương tự viagra. Nên khi uống vào, mấy ông cảm thấy có tác dụng ngay”.

Trong cuốn từ điển “Động vật và khoáng vật làm thuốc” của TS sinh học Võ Văn Chi mô tả: “Mật bò tót có vị hơi ngọt, tính hàn, không độc, có tác dụng thanh nhiệt giáng thấp”. Còn trong cuốn “Lĩnh nam bản thảo” của danh y Hải Thượng Lãn Ông ghi rằng mật bò tót chữa được chứng kinh giản (kinh phong), thanh tâm. Hoàn toàn không có tác dụng tăng lực, bổ thận, giúp cho yếu thành mạnh, dẻo dai… như các tay chơi lầm tưởng.

Đem chuyện ngưu hoàng đởm ra hỏi lương y Đinh Công Bảy, Chủ tịch Hội Đông y TP.HCM, ông bảo: “Mật bò tót mà người ta đang rao bán ầm ĩ hiện nay kỳ thực là mật trâu, bò nhà thôi. Thậm chí những con heo lớn cũng có túi mật tương đương kích cỡ mật bò, loại này sẽ được giới buôn bán nói là mật bò tót nhỏ, bán giá rẻ hơn những túi mật lớn mà chúng nói mật bò tót già.

Dù khô hay tươi, ngoại hình túi mật trâu bò nhà hay bò tót đều giống nhau, không thể nào phân biệt được. Và điều quan trọng là, theo các tài liệu đông y kim - cổ, chưa bao giờ nhắc đến mật bò tót có những công dụng thần kỳ như người ta nói”.

Nếu không có công dụng chữa bệnh, sao có tên đông y là “Ngưu hoàng đởm”?, tôi hỏi. Ông Bảy đáp: “Đây là sự nhầm lẫn. Đởm là mật, ngưu là trâu, bò nói chung. Ngưu hoàng đởm không phải là túi mật, mà là cục sỏi trong túi mật trâu, bò. Bất kể là trâu bò nhà hay bò tót, trâu rừng. Tức là con vật bị bệnh sỏi mật. Và như vậy không phải con nào cũng có ngưu hoàng.

Những con bò già, gầy yếu, mắt lờ đờ, khi đi đầu hay quay nghiêng, đứng hoặc nằm thường hay thở khò khè như bị hen, thường là bò có sỏi mật. Ngưu hoàng dùng trị bệnh sốt cao mê sảng, nói nhảm, phát cuồng, trẻ bị kinh phong co giật, sưng họng, miệng lưỡi lở, ung nhọt”.

 Nguồn: Phúc Lập (Nông nghiệp VN)