Bộ phim Tây du ký là tượng đài vững chắc, gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ khán giả. Đặc biệt, đây là một trong những tác phẩm hiếm hoi mà cả nhân vật chính lẫn nhân vật phụ đều để lại dấu ấn khó phai và cũng đây là cơ hội thành danh cho họ. "Sa Tăng" Diêm Hoài Lễ cũng là một trong số những diễn viên trở nên nổi tiếng sau thành công của bộ phim.
"Sa Tăng" Diêm Hoài Lễ.
Trước khi quay Tây du ký, Diêm Hoài Lễ là diễn viên kịch nói người Bắc Kinh, không có bất cứ kinh nghiệm diễn xuất nào. Khi Tây du ký bắt đầu tuyển diễn viên, Diêm Hoài Lễ tới đăng ký, thử vai quốc vương Ô Kê quốc nhưng vì vóc dáng cao to lại không có khí chất của quốc vương nên thất bại.
Tuy nhiên, đạo diễn Dương Khiết lại cho rằng Diêm Hoài Lễ rất hợp với vai Sa Tăng, chính vì thế ông tình cờ trở thành một trong 4 vai chính trong phim. Khi ấy, Diêm Hoài Lễ 46 tuổi.
Diêm Hoài Lễ theo đoàn phim Tây du ký đi khắp nơi quay, trải qua 6 năm vất vả, đồng thời sắm vai rất nhiều nhân vật phụ trong phim. Dù là vai chính nhưng nhân vật Sa Tăng vẫn chênh lệch rất nhiều so với 3 vai chính khác.
Lời thoại của nhân vật không nhiều, chủ yếu là mấy câu như: "Đại sư huynh, sư phụ bị yêu quái bắt đi rồi", "Đại sư huynh, sư phụ và nhị sư huynh đều bị yêu quái bắt đi rồi"… Cứ như vậy, Diêm Hoài Lễ không có nhiều cơ hội để thể hiện diễn xuất của mình.
Diêm Hoài Lễ đồng thời sắm vai rất nhiều nhân vật phụ trong Tây du ký.
Sau Tây du ký, Diêm Hoài Lễ còn góp mặt trong bộ phim Tam quốc diễn nghĩa với vai Trình Phổ. Tuy nhiên, vai diễn này có rất ít cảnh và vài lời thoại ngắn ngủi. Mãi đến phim Bản lĩnh Kỷ Hiểu Lam, Diêm Hoài Lễ mới có cơ hội chứng tỏ tài năng diễn xuất.
Đáng tiếc là khi ấy Diêm Hoài Lễ tuổi cao, lại đúng vào giai đoạn phim ảnh Trung Quốc đang nhanh chóng phát triển, xuất hiện vô số diễn viên trẻ tài năng nên ông không có nhiều cơ hội toả sáng.
Sự nghiệp không mấy thuận lợi, đời tư của Diêm Hoài Lễ còn thảm thương hơn rất nhiều. Diêm Hoài Lễ vốn là người chịu thương chịu khó, thích giúp đỡ người khác. Ông thích làm từ thiện, chẳng hề tính toán chi li về tiền cát-xê, thậm chí còn sẵn sàng chia sẻ thù lao của mình cho người khác. Thế nhưng, một người tốt bụng như vậy lại không gặp được nhiều may mắn.
Năm 1993, có lần, đoàn phim Tây du ký phun một lượng lớn thuốc trừ sâu DDVP (một loại thuộc trừ sâu cực kỳ độc hại) để đuổi muỗi. Trong khi mọi người rời đi vì mùi quá gắt, Diêm Hoài Lễ lại vì mắc bệnh viêm mũi mà chẳng hay biết gì, vẫn tiếp tục chăm chỉ công tác.
Khi ấy, mọi người đều đang bận rộn nên cũng không ai để ý, cứ như vậy, Diêm Hoài Lễ sống trong bầu không khí độc hại suốt một đêm. Hít phải lượng thuốc trừ sâu quá liều, hơn nữa công việc đóng phim vất vả, ông bị mắc bệnh nghiêm trọng về phổi.
Điều này khiến cho cả đoàn phim cực kì áy náy, cảm thấy họ hại Diêm Hoài Lễ mắc bệnh nan y. Năm 2009, Diêm Hoài Lễ ra đi vì nhiễm trùng phổi, hưởng thọ 73 tuổi.
Trước khi Diêm Hoài Lễ qua đời, "Ngộ Không" Lục Tiểu Linh Đồng, "Trư Bát Giới" Mã Đức Hoa, "Đường Tăng" Trì Trọng Thụy tới bệnh viện thăm ông. Khi ấy, Lục Tiểu Linh Đồng đến sớm nhất, còn Mã Đức Hoa vì kẹt xe nên là người đến muộn nhất.
Lúc ấy, Diêm Hoài Lễ hấp hối nhưng vẫn cố chờ đến lúc nhìn thấy được "Nhị sư huynh" lần cuối mới yên tâm nhắm mắt xuôi tay.
Lục Tiểu Linh Đồng tiết lộ, trong đoàn phim, Diêm Hoài Lễ và Mã Đức Hoa thân nhau nhất, coi nhau như anh em ruột thịt, bởi lẽ hầu như cảnh quay nào họ cũng cùng nhau thực hiện. Khi ấy, kinh phí của đoàn phim thiếu thốn, thậm chí đến tiền cơm hộp cũng không chi trả nổi, Mã Đức Hoa và Diêm Hoài Lễ cùng nhau ăn chung một hộp cơm trong một khoảng thời gian.
"Trư Bát Giới" Mã Đức Hoa cũng chia sẻ, trong Tây du ký, Diêm Hoài Lễ đóng vai hơn 20 nhân vật nhưng chẳng lấy một đồng tiền cát-xê. Bởi lẽ, "Sa Tăng" có niềm đam mê mãnh liệt với con đường nghệ thuật, chỉ cần được đóng phim thì đóng vai gì cũng được.
Bình luận