Đẩy nhanh tích hợp chữ ký số vào Cổng dịch vụ công

Chữ ký số đóng vai trò quan trọng trong việc xác nhận, đảm bảo về trách nhiệm, quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tham gia ký kết văn bản hay giao dịch điện tử. Nhằm tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người dân, góp phần quan trọng vào xây dựng công dân số, tạo nền tảng cho một xã hội số bền vững.

Việc này tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp khi sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, qua đó góp phần thúc đẩy công cuộc chuyển đổi số tại các địa phương.

Tích hợp dịch vụ chứng thực chữ ký số (CKS) theo mô hình ký số từ xa vào Cổng dịch vụ công của các tỉnh, thành phố là một trong những nội dung công việc đã và đang được Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia - NEAC cùng các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ chữ ký số (CA) công cộng phối hợp với các địa phương triển khai.

Bên cạnh đó, thời gian qua, các CA công cộng cũng đồng hành cùng với NEAC trong việc phát triển chữ ký số cá nhân cho người dân, thông qua các hoạt động hỗ trợ cấp, phát miễn phí chứng thư số cũng như tuyên truyền, hướng dẫn người dân sử dụng chữ ký số trong giao dịch điện tử. Từ đó, thúc đẩy chuyển đổi nhận thức và định hình thói quen mới của người dân, xã hội trong giao dịch điện tử.

Theo bà Tô Thị Thu Hương, Giám đốc NEAC, CKS là giải pháp được quốc tế và Việt Nam công nhận về tính pháp lý, có thể giải quyết triệt để các nguy cơ an ninh trong giao dịch trực tuyến đặc biệt là các giao dịch đòi hỏi tính xác thực cao.

CKS được triển khai, áp dụng đúng sẽ có giá trị pháp lý như chữ ký tay và con dấu (của tổ chức, doanh nghiệp), có các thuộc tính định danh, xác thực đúng nguồn gốc, đảm bảo được tính toàn vẹn của dữ liệu nhận được và chống chối bỏ.

Đặc biệt, Luật Giao dịch điện tử 2023 mới đây có nhiều quy định quan trọng về CKS, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng CKS vào mọi hoạt động của người dân trên môi trường mạng. CKS được xem là một trong những tài sản số quan trọng nhất, một mắt xích không thể thiếu trong thời đại chuyển đổi số.

Tại Việt Nam, hiện nay 100% doanh nghiệp đã sử dụng CKS chủ yếu trong các dịch vụ như kê khai thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội… trong khi tỷ lệ người dân sử dụng CKS còn rất khiêm tốn.

Tính đến tháng 9/2023, có trên 2,2 triệu chứng thư số đang hoạt động trong đó khoảng 1,7 triệu chứng thư số DN, tổ chức và hơn 540.000 chứng thư số cá nhân đang hoạt động.

Theo các chuyên gia, việc triển khai áp dụng CKS rộng rãi sẽ gia tăng sự tin tưởng của người dân, doanh nghiệp và các tổ chức khi thực hiện các giao dịch trên môi trường điện tử, nâng cao hiệu quả, hiệu lực hoạt động của các dịch vụ công do chính phủ cung cấp tới người dân, doanh nghiệp.

Các chuyên gia cũng cho rằng cần nhiều hơn các giải pháp mới hiệu quả trong việc ứng dụng CKS như: Triển khai ký số trong giải quyết thủ tục hành chính trên môi trường điện tử phục vụ số hóa, bóc tách dữ liệu; tích hợp giải pháp ký số vào cổng dịch vụ công; ứng dụng CKS vào hóa đơn điện tử và các nền tảng hợp đồng điện tử…

Ông Đỗ Kế Công, Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ CKS và Giao dịch điện tử Việt Nam khẳng định: Giá trị CKS tạo ra sẽ giúp các ngành ứng dụng CKS dẫn đầu làn sóng chuyển đổi số; các tổ chức ứng dụng CKS dẫn đầu nền kinh tế số; trụ cột tiếp cận công nghệ thông tin được xếp hạng cao nhất (chỉ số năng lực cạnh tranh quốc gia); dịch vụ, ứng dụng tạo ra giá trị kinh tế, lao động cho nhà nước, doanh nghiệp, người dân; tạo xu hướng phát triển, mở rộng không giới hạn trên môi trường số.

Tuy nhiên, một trong những vấn đề  được NEAC, CA công cộng và các chuyên gia quan tâm là hồ sơ thuê bao, triển khai cấp chứng thư số HSM và việc tích hợp CKS vào cổng dịch vụ công.

Cụ thể, đối với vấn đề hồ sơ thuê bao, thời gian vừa qua đã có nhiều cá nhân tổ chức lợi dụng kẽ hở về việc cung cấp hồ sơ thuê bao để làm giả chứng thư số. Điều này tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn thông tin và mất niềm tin của các cơ quan, doanh nghiệp vào chứng thư số. 

Bên cạnh đó, công nghệ HSM chưa thể áp dụng cho tất cả các đối tượng sử dụng chứng thư số do chưa chắc chắn về khả năng bảo đảm an toàn thông tin của hệ thống này. 

Về việc cấp chứng thư số HSM, NEAC và các CA công cộng đang trong quá trình nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn về kỹ thuật để xem xét hạ tầng HSM có đáp ứng được các yêu cầu về bảo mật của chứng thư số hay không.

Chính vì vậy, NEAC cho rằng cần có những chế tài xử phạt theo quy định đối với các CA công cộng không thực hiện nghiêm túc quy trình cấp chứng thư số.

Đại diện của NEAC cũng yêu cầu các thuê bao phải có đầy đủ hồ sơ trước khi được cấp chứng thư số, tránh tình trạng cấp chứng thư số trước và hoàn thiện hồ sơ sau.

Bên cạnh đó, đối với việc tích hợp tính năng ký số vào các cổng dịch vụ công qua hệ thống eSign, NEAC cho biết hiện nay đang được gấp rút triển khai tại các địa phương. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, NEAC nhận thấy có tình trạng nhiều địa phương và một số CA công cộng đang sử dụng hệ thống tích hợp riêng dẫn đến việc người dân không có nhiều lựa chọn sử dụng chứng thư số của các nhà cung cấp khác nhau.

NEAC yêu cầu các CA công cộng và các địa phương phối hợp và thống nhất sử dụng hub eSign của NEAC vào cổng DVC nhằm đảm bảo việc tích hợp trở nên đơn giản hơn và tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các DN. Hiện tại, hệ thống eSign cũng đang trong quá trình tích hợp vào cổng DVC quốc gia.

Ngoài ra, các CA công cộng cũng đưa ra ý kiến về việc cần tạo thêm nhiều môi trường để người dân, tổ chức, doanh nghiệp có thể sử dụng chứng thư số. Điều này là rất cần thiết và quan trọng để chữ ký số đi vào thực tiễn.

Trao đổi về hiệu quả cũng như khó khăn trong việc triển khai việc cấp miễn phí chữ ký số, đại diện VCDC nhấn mạnh một trong những khó khăn để chữ ký số đi vào thực tiễn, đó làm sao để chữ ký số sau khi cấp có thể được sử dụng thường xuyên.

Trên thực tế nhiều người dân biết đến và cũng quan tâm đến chữ ký số, tuy nhiên, họ lại chưa biết sử dụng vào cái gì, khi thiếu ứng dụng sử dụng, thiếu môi trường để ký số.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, đại diện của Viettel cũng cho biết các doanh nghiệp vẫn tích cực trong việc hỗ trợ cấp, phát miễn phí CKS nhưng kết quả triển khai cũng như tần suất sử dụng của người dân chưa được như mong muốn do còn thiếu môi trường để sử dụng.

“Để chương trình này đi vào thực chất và hiệu quả, đạt được mục tiêu như mong muốn cần nhanh chóng mở rộng môi trường ký số cho người dân, doanh nghiệp”, đại diện Viettel nhấn mạnh.