Đã tìm ra cách xử lý núi thải cực độc ở Hải Phòng

Vấn đề ô nhiễm môi trường từ các bãi thải GYPS của nhà máy phân bón DAP Vinachem Đình Vũ, Hải Phòng là vấn đề nhức nhối nhiều năm qua.

Ông Phạm Quốc Ka, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng chia sẻ trong tất cả các nghị trường rồi cơ quan truyền thông liên tục chất vấn trong vai trò quản lý nhà nước của ngành trước điểm nóng ô nhiễm này. 

Ông Ka cho hay, nhà máy DAP là một trong những trọng điểm ô nhiễm, vị trí ô nhiễm nhất chính là bãi thải GYPS của nhà máy này.

Bãi thải nằm ngay vị trí hết sức nhạy cảm là cửa ngõ đi vào vùng du lịch Cát Hải, Cát Bà, lại đầu nguồn gió, rất nhạy cảm về vấn đề sinh thái. Trong quá trình vận hành xảy ra nhiều lần sự cố, đặc biệt là thu gom và xử lý nước rỉ từ bãi thải GYPS.

“Trong quá trình sản xuất, vận hành gây nên rất nhiều bức xúc trong nhân dân và cử tri thành phố”, ông Ka chia sẻ.

Phát biểu tại hội nghị khoa học này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết trong một kỳ họp HĐND thành phố Hải Phòng, đại biểu và cử tri rất quan tâm đến vấn đề chất thải nhà máy phân bón DAP Vinachem Đình Vũ.

Cử tri cũng đề nghị không xử lý được vấn đề môi trường ở đó thì có thể xảy ra sự cố Formosa thứ 2. 

Việc có đơn vị tự bỏ tiền nghiên cứu là một hướng rất đáng hoan nghênh, cái quan trọng cuối cùng là làm sao để sản phẩm thạch cao nhân tạo phải có tính ổn định, đảm bảo tiêu chí môi trường, tiêu chuẩn và hiệu quả kinh tếxã hội lâu dài.

Trong khi đó, Bộ trưởng Xây dựng Phạm Hồng Hà cũng hoan nghênh nỗ lực, cố gắn của các nhà đầu tư, sản xuất để giải quyết vấn đề này.

"Hiện nay, mỗi năm có 20 triệu tấn tro xỉ, 6-7 triệu tấn chất thải từ nhà máy sản xuất đạm, hóa chất. Chất thải này không được xử lý tốt sẽ có khả năng gây ra sự cố môi trường nặng nề", Bộ trưởng Phạm Hồng Hà nói.

Bã thải GYPS tiềm ẩn nguy cơ rất lớn với môi trường do chứa nhiều chất độc hại như axít HF, H2SO4, H3PO4 và các muối kim loại nặng, phóng xạ. Bã thải GYPS sẽ gây hại khi hàm lượng axit dư trong bã GYPS rò rỉ ra môi trường và không được xử lí triệt để.

Để giải quyết vấn đề này, Công ty TNHH Ngọc Linh  đã thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học chế biến bã thải GYPS thành thạch cao làm phụ gia điều chỉnh thời gian đông kết cho xi măng.

Đề tài do ba nhà khoa học nhiều lần nhận Giải thưởng Sáng tạo Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Vifotec) thực hiện gồm ThS Vũ Đức Tuấn, KS Trịnh Văn Tiến và ThS Trịnh Hồng Tú.

Đề tài đã thực hiện việc thu hồi thạch cao từ chất thải GYPS bằng công nghệ hóa học với một số hóa chất do công ty phát hiện và tổng hợp.

Sau nhiều năm nghiên cứu, triển khai, Đề tài đã thu hồi thành công thạch cao có chất lượng đảm bảo các yêu cầu theo tiêu chuẩn của Trung Quốc, Ấn Độ và dự thảo tiêu chuẩn của Việt Nam.

Bước đầu cung cấp sản phẩm cho một số nhà máy sản xuất xi măng như Xi măng VINACONEX Yên Bình, Xi măng Yên Bái và Xi măng Tân Quang.

Đánh giá về công nghệ này, ông Ka chia sẻ “Đây là tin vui đầu năm cho Hải Phòng”.

PGS.TS Lương Đức Long, Viện trưởng Viện Vật liệu Xây dựng, Bộ Xây dựng chia sẻ, việc tái chế chất thải GYPS làm thạch cao xây dựng là việc làm hết sức cấp bách và cần thiết.

Quy trình công nghệ của Công ty TNHH Ngọc Linh có cơ sở khoa học và có thể xử lý được các sản phẩm thạch cao đạt yêu cầu chất lượng với phụ gia điều chỉnh đông kết trong xi măng.

Ông Long đánh giá thạch cao tái chế có khả năng điều chỉnh thời gian đông kết cho xi măng tương tự thạch cao tự nhiên. Tính tương tác của xi măng dùng thạch cao tái chế và thạch cao tự nhiên là không có khác biệt lớn.

Vì thế, sản phẩm từ đề tài nghiên cứu có thể thay thế thạch cao tự nhiên làm phụ gia cho vật liệu xây dựng Bên cạnh ý nghĩa bảo vệ môi trường, việc sản xuất thành công thạch cao có ý nghĩa kinh tế.

Việt Nam không có mỏ thạch cao tự nhiên, nguồn thạch cao sử dụng trong công nghiệp sản xuất xi măng hoàn toàn được nhập khẩu từ nước ngoài như Lào, Thái Lan, Trung Quốc.

Theo số liệu thống kê, năm 2015 sản lượng xi măng ở nước ta khoảng 72 triệu tấn, tính trung bình lượng thạch cao sử dụng trong xi măng là 4%, thì lượng thạch cao cần sử dụng là 2,88 triệu tấn/năm.

Theo Quy hoạch phát triển công nghiệp xi măng Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và định hướng đến năm 2030, năm 2020 nhu cầu sử dụng xi măng ở nước ta khoảng 94 triệu tấn/năm, khi đó lượng thạch cao sử dụng sẽ là 3,76 triệu tấn/năm

Với công nghệ thu hồi thạch cao từ bã thải GYPS mà Công ty TNHH Ngọc Linh thực hiện thì 1,1 tấn GYPS sẽ thu hồi 1 tấn thạch cao. Giá sản phẩm khoảng 600.000 đồng/tấn, bằng 50% thạch cao nhập khẩu từ Lào, Thái Lan và 70% giá nhập khẩu từ Oman.

Hiện nay, ở nước ta không chỉ có bã thải GYPS của Công ty CP DAP Vinachem - Đình Vũ tại Hải Phòng, hai nhà máy nữa cũng phát thải gồm Công ty CP DAP số 2 tại Lào Cai và tại Công ty CP hóa chất và phân bón Đức Giang - Lào Cai.

Riêng Nhà máy DAP Đình Vũ, lượng phát sinh bã thải GYPS hàng năm là 750.000 tấn. Hiện nay bã thải GYPS được đổ tại bãi thải nhà máy, lượng phế thải này phần lớn chưa được xử lý và sử dụng làm vật liệu xây dựng, ước tính lượng bã thải GYPS tại nhà máy tính đến cuối năm 2016 khoảng trên 4 triệu tấn.

Nhà máy DAP số 2 đặt tại Lào Cai dự kiến cũng phát thải bã thải GYPS khoảng 750.000 tấn bã thải GYPS /năm.

Ngoài ra, Nhà máy hóa chất Đức Giang - Lào Cai cũng sẽ phát thải khoảng 463.000 tấn bã GYPS /năm. Tính đến nay đại đa số lượng bã thải GYPS chưa được sử dụng trong bất kỳ lĩnh vực nào. Lượng tồn đọng còn 5,6 triệu tấn. Dự báo đến năm 2020, bã GYPS thải ra mỗi năm là 3.885.000 tấn.