Hôm 5/4, Salvador Panelo - cố vấn pháp lý của Tổng thống Rodrigo Duterte, cho biết sự hiện diện dài ngày của hàng trăm tàu thuyền Trung Quốc ở Biển Đông là “vết nhơ” trong quan hệ song phương, "có thể gây ra những hành động thù địch không mong muốn đối với Manila và Bắc Kinh".
"Chúng ta có thể đàm phán về các vấn đề cùng quan tâm và cùng có lợi. Tuy nhiên, các vấn đề liên quan đến chủ quyền là điều không thể thương lượng", cố vấn Salvador Panelo cho hay.
Theo cố vấn pháp lý của Tổng thống Rodrigo Duterte, dù Trung Quốc đã viện trợ vaccine COVID-19 cho Philippines song Manila sẽ không vì thế mà bỏ qua các hành động vi phạm luật pháp quốc tế và xâm phạm quyền chủ quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Hàng trăm tàu Trung Quốc ồ ạt xuất hiện ở Biển Đông thời gian gần đây. (Ảnh: Reuters)
Cũng trong hôm 5/4, Thượng nghị sĩ Philippines Risa Hontiveros yêu cầu "những người Trung Quốc cứng đầu" rời khỏi vị trí đang đồn trú ở Biển Đông ngay lập tức. "Chúng tôi đang đối mặt với đại dịch COVID-19, và bây giờ là những hành vi gây rối từ Trung Quốc", Risa Hontiveros cho hay.
Gần đây, các nhà ngoại giao và tướng lĩnh hàng đầu của Philippines đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ sự hiện diện ngang ngược của tàu Trung Quốc ở Biển Đông, song tuyên bố của cố vấn pháp lý Salvador Panelo được xem là cứng rắn nhất đến từ văn phòng Tổng thống Tổng thống Rodrigo Duterte.
Hôm 25/3, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bày tỏ quan ngại với Đại sứ Trung Quốc tại Manila về việc tàu nước này xuất hiện hàng loạt ở Biển Đông. “Ông Duterte cho biết, Philippines thực sự lo ngại về việc tàu Trung Quốc xuất hiện hàng loạt. Bất kỳ quốc gia nào cũng sẽ quan tâm đến số lượng tàu lớn như vậy”, người phát ngôn của Tổng thống Rodrigo Duterte - Harry Roque cho hay.
Nhiều tàu Trung Quốc neo đậu gần đảo Sinh Tồn Đông từ hôm 7/3, bật đèn suốt đêm mà không đánh bắt. Hôm 31/3, Philippines cho biết khoảng 220 tàu đã tỏa đi các bãi đá ngầm và đảo khác trong khu vực.
Bộ Ngoại giao Philippines đã lên tiếng yêu cầu Trung Quốc rút toàn bộ tàu dân quân biển khỏi bãi cạn. Philippines cho rằng nhóm tàu này thuộc lực lượng dân quân biển Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh nói đây là các tàu cá trú ẩn trước diễn biến thời tiết xấu.
Trong cuộc điện đàm hôm 31/3, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan và Cố vấn an ninh quốc gia Philippines Hermogenes Esperon thảo luận về mối quan ngại chung đối với các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông. Philippines mô tả sự xuất hiện của hàng trăm tàu Trung Quốc tại Đá Ba Đầu mang tính “áp đảo và đe dọa”. Mỹ và Philippines cũng “nhất trí tiếp tục hợp tác chặt chẽ nhằm đối phó với những thách thức trên Biển Đông”.
Lập trường của Việt Nam về hành động của nước ngoài tại Biển Đông, quanh quần đảo Hoàng Sa - Trường Sa đã nhiều lần được thể hiện rõ ràng, nhấn mạnh các hành vi không có sự cho phép của Việt Nam là phi pháp, đi ngược lại luật quốc tế.
Bình luận