Nhu cầu giao tiếp, làm quen, tìm kiếm bạn tâm giao hay bạn đời thì ai ai cũng có, thời nào cũng có. Cách đây hơn 10 năm, hầu như các báo và tạp chí đều có một mục gọi là “tìm bạn bốn phương”. Trong đó người ta nêu tên hoặc biệt danh, tuổi tác, sở thích, đối tượng tìm kiếm, địa chỉ viết thư... Tôi vẫn hay phì cười với những đặc tính được lặp đi lặp lại như “yêu màu tím, ghét giả dối, thích thủy chung, tôn trọng tình bạn...”.
Hồi đó đọc hết tờ báo lại mở mục này ra coi và cười, tôi thật không hiểu vì sao người ta lại thích tìm bạn ở xa tới vậy, không lẽ xung quanh họ không có ai để làm bạn sao? Nếu thật vậy thì sao họ lại nghĩ rằng mình có thể tìm được một người bạn ở xứ xa xôi nào đó chứ?!
Ngày xưa người ta làm quen, yêu nhau qua thư từ và những tấm ảnh, nhiều người cũng từ đó mà có thú sưu tầm tem thư, ngoài ra bút máy và giấy viết thư cũng khá “hot”. Hồi đó điện thoại cũng có, nhưng không phổ biến và chi phí khá đắt đỏ nữa khiến người ta cũng ngại nên phần lớn là viết thư tay thôi, thân thiết lắm rồi mới gửi cho nhau một tấm ảnh để biết mặt nhau. Nhiều người lại thích chơi trò bí ẩn, chỉ tâm tình thôi chứ chẳng biết mặt mũi ra sao, tha hồ mà tưởng tượng.
Vào những năm 2003-2004, tình yêu online bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam và khai quốc đại thần chính là Yahoo Messenger. Những người trẻ theo nhiều nghĩa cùng nhau lên mạng, chen nhau vào những “chat room” và bắt đầu điệp khúc “chào bạn, bạn tên gì, ở đâu, bao nhiêu tuổi, có người yêu chưa…?”, bên nước ngoài họ chat nhiều thì rút gọn lại một câu hỏi dạo đầu “asl” (age = tuổi, sex = giới tính, location = nơi sống). Người ta lên mạng, làm quen hàng tá, hàng trăm người… như một trào lưu vui vẻ.
So với số người viết thư cho nhau, số người làm quen nhau qua mạng nhiều hơn gấp ngàn lần, chục ngàn lần. Có lẽ vì vậy mà tỉ lệ thành công viên mãn cũng như dở khóc dở cười cũng cao hơn nhiều. Và câu hỏi tình yêu qua mạng có tồn tại hay không” thật sự khó nói.
Ngày nay, công nghệ thông tin đã phát triển tới mức người ta có thể trao đổi với nhau như ngoài đời thật, trừ việc không thể chạm vào nhau, cùng với wifi, các ứng dụng trò chuyện kèm video như webcam, skype, viber, facetime… người ta có thể trò chuyện, nhìn ngắm nhau mọi lúc, mọi nơi. Điều này khiến cho “cư dân mạng” đôi khi tìm một người bạn online dễ dàng nhanh chóng hơn người bạn thật ngoài đời.
Thế giới ảo cũng như đời thật, cũng có những người thật thà và có kẻ gian ngoa. Người ta cũng lừa nhau bằng bao nhiêu thứ nghệ thuật đến từ bản thân và từ công nghệ. Những cô gái xinh lung linh trên mạng đôi khi chẳng thể nhận ra ở ngoài đời. Những chàng trai lãng mạn, hào hoa có thể là yêu râu xanh hay kẻ lừa tình hàng loạt. Những người bạo dạn, nói nhiều trên mạng có thể là kẻ nhút nhát, nhạt nhẽo ngoài đời. Sự khác biệt là quá lớn khi người ta chỉ muốn phơi bày những gì họ muốn người khác nhìn nhận về bản thân họ.
Tốt khoe, xấu che không có gì đáng trách, nhưng tạo nên một ảo ảnh hoàn toàn khác so với đời thực thì lại là hành vi "lừa đảo". Và "lừa đảo tình cảm" thì lại chính là điều đau đớn nhất. Vài tuần trước đây, một cô gái ở Trung Quốc vừa tự tử (nhưng được cứu sống) vì bạn trai trên mạng mà cô hẹn gặp quá khác ở ngoài đời. Hành vi này là khá hi hữu và mãnh liệt, có lẽ còn nguyên nhân khác bên trong. Tuy nhiên việc lừa dối hay lừa đảo qua mạng là có thật và cũng khá phổ biến. Ở Việt Nam từng có nhiều trường hợp nhiều cô gái vì quen bạn trai qua mạng bị lừa tình, lừa tiền, thậm chí bị lừa bán sang nước ngoài.
Ngoài chuyện lừa và bị lừa, phần lớn những người tham gia chat hoặc làm quen qua mạng xã hội với một thái độ đùa cợt, giải trí là chính. Họ không tin người khác vì chính mình cũng đang nói dối, cả hai biết điều đó, và họ cùng nhau giết thời gian thế thôi.
Mặt tích cực của internet là giúp những người có lòng gần nhau hơn, như trường hợp những người yêu nhau rồi một người phải đi du học, hay chuyển nhà đi xa, hay đi học đại học ở xa… Internet có thể giúp họ thu hẹp khoảng cách và đỡ nhớ nhung hơn.
Và mặc dù rất hiếm, nhưng tôi cũng có vài người quen cưới nhau và sống hạnh phúc xuất phát từ việc làm quen qua mạng xã hội. Đặc biệt là với những người bận rộn và không có điều kiện tiếp xúc với nhiều người, tôi có hai người bạn ở Mỹ, anh chị ở hai bang cách xa nhau và làm quen qua chat, họ quá bận rộn với công việc và cũng không có điều kiện giao tiếp thân mật với ai, qua vài năm họ quyết định gặp nhau để tìm hiểu và từ đó đi đến hôn nhân hạnh phúc hơn 10 năm nay.
Thư từ, hay mạng xã hội đều là các công cụ - đó là những dạng thức thể hiện khác nhau của mỗi người. Nói cách khác, thế giới ảo cũng rất thật, nó chỉ chứa phần ảo của chúng ta thôi. Ngoài đời thật hay đời ảo, chúng ta đều có thể hạnh phúc hay khổ đau, đó không phải là lỗi của thế giới, không phải “lỗi của định mệnh”.
Dù trong đời thật hay trong thế giới ảo, hãy sống thật với chính mình, và đừng ảo tưởng ở những người mình tiếp xúc.
Lam Dung
Bình luận