Chuyên gia Việt phân tích thách thức của Tổng thống Putin trong nhiệm kỳ tới

Ngày 19/3, kết quả bầu cử Nga được công bố với chiến thắng không khó dự đoán thuộc về Tổng thống Putin. Đây là lần thứ 4 của ông Putin đảm nhận vị trí Tổng thống Nga và lần đầu tiên nhiệm kỳ được kéo dài lên 6 năm.

Nhận định về kết quả bầu cử và những nhiệm vụ trong 6 năm tới của ông Putin, GS. TS Nguyễn Cảnh Toàn, chuyên gia lâu năm về Nga và Liên Xô cho rằng: “Trong nhiệm kỳ tổng thống này, gánh nặng trách nhiệm về đối nội và đối ngoại đặt nặng nề trên vai ông Putin.

Nhưng trách nhiệm nặng nề nhất có lẽ là ông Putin cần tìm bằng được người kế nhiệm để tiếp tục công việc của mình”.

- Với kết quả được dự đoán từ sớm, theo ông, ngoài việc chọn ra tổng thống mới cho nước Nga, cuộc bầu cử ngày 18/3 còn có ý nghĩa gì?

Lý do khiến người Nga chọn ông Putin chứ không phải người khác làm tổng thống  và kết quả bầu cử đã nói lên ý chí và nguyện vọng của đông đảo người dân Nga mong đợi: đó là vị tổng thống  mạnh mẽ sẽ chèo lái  nước Nga vượt qua những khó khăn, thách thức cả ở bên trong lẫn  bên ngoài, tiếp tục đưa nước Nga tiến lên về phía trước.

Việc Putin thắng cử có thể là cho ai đó  không hài lòng khi thấy một nước Nga đoàn kết, một nước Nga không bao giờ chịu đầu hàng hay khuất phục, một nước Nga tiến lên phía trước một cách mạnh mẽ. Ai đó sẽ khó chịu khi một nước Nga với tiềm lực mạnh mẽ,  phá thế độc tôn đơn cực sau chiến tranh lạnh. Ai đó sẽ khó chịu khi một nước Nga đã lấy lại vị thế một cường quốc lớn và tiếng nói có trọng lượng, trách nhiệm cao của trên trường quốc tế.

- Chiến thắng cách biệt của ông Putin với 7 đối thủ còn lại cho thấy điều gì, thưa ông?

Thông thường các nước khác, các ứng cử viên gần như tương đương nhau, không chênh lệch nhau quá nhiều. Ở nước Nga, mặc dù tiếng còi chưa khai cuộc, các cầu thủ chưa ra sân nhưng tỷ số trận đấu đã được ấn định: ông Putin nắm chắc phần thắng trong tay dẫu năm nay có số ứng cử viên đông nhất cùng nhiều chương trình tranh cử đặc sắc hơn các lần trước.

Từ năm 2000 đến nay, tính cả năm 2018 có 5 cuộc bầu cử, tất cả các ứng cử viên khác có tỷ lệ ủng hộ càng ngày càng giảm bởi họ không có cương lĩnh và không thể hiện được uy tín của mình, không thể hiện mình đủ sức lãnh đạo nước Nga.

Video: Tổng thống Putin cảm ơn người ủng hộ sau khi chiến thắng trong bầu cử ngày 18/3

Ở đâu đó, ai đó cho rằng ông Putin ở chức vụ quá lâu, rằng ông ham muốn quyền lực, nhưng hãy nhìn tỷ lệ tín nhiệm dân chúng Nga đối với Putin rất cao trong nhiều năm, điều mà nhiều  nguyên thủ quốc gia phương Tây không thể có.

Ai đó hãy khách quan nhìn sang nước Đức láng giềng của Nga: Thủ tướng Đức Angela Merkel đảm nhận cương vị này bao nhiệm kỳ rồi? Nước Đức bầu cử xong gần nửa năm nhưng việc thành lập chính phủ vẫn chưa xong. Truyền thông phương Tây luôn nêu cao tiêu chí khách quan, trung thực, công bằng… nhưng có lẽ họ không dành cho việc việc đưa tin về Putin, về nước Nga.

- Theo ông, 40 phút nói về những vũ khí tối tân trong Thông điệp liên bang ngày 1/3 của ông Putin có ý nghĩa gì với cuộc bầu cử nói riêng và nước Nga nói chung?

Điều này không có ý nghĩa gì khác hơn ngoài sự răn đe. Sự răn đe cần thiết trong thế giới phức tạp hiện nay.

Trước đây Nga nói người ta coi thường, không nghe thì bây giờ buộc họ phải nghe, phải tính, phải cân nhắc cẩn trọng. Putin đã đánh đi một tín hiệu mạnh: Hãy tôn trọng nước Nga, một nước Nga độc lập, chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ, một nước Nga không có ý định thôn tính hay xâm lược ai, một nước Nga muốn ổn định, hòa bình và phát triển và vì thế đừng có đụng vào nước Nga nếu không sẽ bị giáng trả đích đáng.

Nước Nga tuyên bố không sử dụng vũ khí hạt nhân trước, không bao giờ tấn công, không bao giờ xâm lược quốc gia nào. Nhưng cũng đừng tìm cách làm nước Nga suy yếu. Trước khi làm bất cứ điều gì tồi tệ với nước Nga thì hãy nhớ rằng nước Nga có những loại vũ khí đó. Hãy cân nhắc, cẩn trọng và hành động thông minh hơn.

- Vậy ngoài quân sự, trong nhiệm kỳ tổng thống này, ông Putin sẽ phải tập trung giải quyết những vấn đề nào của xã hội Nga?

Trong nhiệm kỳ này ông Putin sẽ phải giải quyết nhiều vấn đề đối nội và đối ngoại, mà  người Nga đặt rất nhiều kỳ vọng vào ông Putin. Putin phải đối phó hiệu quả với các lệnh trừng phạt kinh tế do phương Tây áp đặt, không những “hồi sinh” nền kinh tế Nga, mà còn phải đưa Nga trở thành một trong những cường quốc kinh tế trên thế giới.

Về đối nội, ông Putin phải nâng cao tiềm lực kinh tế, phát triển mạnh mẽ và có hiệu quả cao kinh tế - xã hội của đất nước Nga. Nói một cách đơn giản là nhiệm vụ của ông Putin phải đưa nước Nga mạnh lên về kinh tế, GDP tăng lên không phải chỉ 1%-2% mà phải cao hơn, đời sống người dân Nga tốt hơn, trong đó phát triển nông nghiệp chỉ là một trong những nhiệm vụ kinh tế.

Ông Putin phải tiếp tục nâng cao tiềm lực quốc phòng của Nga, nhưng không mắc mưu sa vào cái bẫy chạy đua vũ trang làm khánh kiệt của đất nước.

Về đối ngoại, ông Putin cần tiếp tục cải thiện quan hệ với Mỹ và phương Tây, tạo được niềm tin chiến lược, tăng cường sự hợp tác, cùng giải quyết những vấn đề căng thẳng và phức tạp trên thế giới như hòa bình trên bán đảo Triều Tiên, Syria, Trung Đông,  vấn đề hạt nhân của Iran, chứ không phải là sự sợ hãi, đề phòng và chống đối.

Nga phải thể hiện sức mạnh trên trường quốc tế để cả thế giới tôn trọng Nga, nhưng lại không được để thế giới cô lập mình. Putin cần đẩy nhanh và mạnh hơn với chiến lược hướng Đông: hợp tác mạnh mẽ, có hiệu quả với Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn độ, Australia, ASEAN góp phần hòa bình, ổn định và phát triển khu vực Châu Á- Thái Bình Dương.

Một nước Nga mạnh về kinh tế và quân sự thì tự khắc những chuyện ồn ào sẽ bị dẹp bỏ, còn nếu nội lực của Nga không mạnh lên thì chuyện này rất khó xảy ra.

Rõ ràng thách thức nhiệm kỳ tổng thống này, gánh nặng trách nhiệm về đối nội và đối ngoại đặt  trên vai ông Putin không hề nhẹ.

Một trong những trách nhiệm nữa không kém quan trọng, nếu như không muốn nói là rất quan trọng đó là tìm kiếm người kế nhiệm.

- Xin ông nói rõ hơn về việc tìm kiếm người kế nhiệm của Tổng thống Putin?

Một là, tìm được một Thủ tướng giỏi về quản lý, điều hành cỗ máy kinh tế khổng lồ của nước Nga, để biến tiềm năng khổng lồ của quốc gia rộng lớn nhất thế giới, tài nguyên giàu có bận chất thế giới…thành một nền kinh tế Top 5 của thế giới trong 10 năm tới & Top 1-2 vào năm 2050 (nền kinh tế Nga hiện đứng thứ 6 thế giới theo PPP, với GDP khoảng 4.000 tỷ USD. Hãng kiểm toán PwC dự đoán tới năm 2050, Nga sẽ trở thành nền kinh tế số 1 ở châu Âu, vượt cả Đức và Anh).

Hai là, trong 6 năm tiếp theo, ông Putin tìm bằng được người kế nhiệm để tiếp tục công việc của mình. Đã đến lúc nước Nga cần một khuôn mặt của một nhà lãnh mới tài năng, đức độ và uy tín như Putin và hơn thế.

Như tôi đã nói, nhiệm vụ tìm người kế nhiệm đặt ra đối với ông Putin là nhiệm vụ rất quan trọng, phải tìm được người xứng đáng và trung thành với nước Nga, trung thành với đường lối mà ông Putin đặt ra trong gần 2 thập kỷ qua nhưng cũng phải khắc phục được những điểm yếu của ông Putin trong những nhiệm kỳ trước.

Kiếm được người có tố chất như ông Putin là điều rất khó, chỉ riêng về mặt sức khỏe, tôi tin chắc rằng khó có người nào có thể lực tốt như ông Putin. Tất nhiên không phải ai cũng được như ông Putin.

Nhưng phải thấy rõ thế này, ông Putin là người cứng rắn có thừa, thông minh có thừa, phản ứng nhanh có thừa, chính xác có thừa nhưng hình như thiếu sự mềm dẻo, linh hoạt và khôn khéo trong việc tìm cách hòa hoãn để làm cho nước Nga bớt đi kẻ thù.

Theo quan điểm của tôi, người ta sợ ông Putin nhiều hơn người ta nể ông Putin. Do đó, tôi cho rằng, người kế nhiệm sau nhiệm kỳ tổng thống này của ông Putin phải là người vừa cứng rắn lại vừa mềm dẻo, vừa kiên quyết lại vừa khôn khéo, vừa thông minh lại vừa đầy mưu lược để có thể chèo lái con thuyền Nga.

Phải tìm được người trẻ hơn ông Putin - ở độ tuổi 45 đến 50 tuổi, mà lại phải có các tố chất như ông Putin hoặc dần dần người này sẽ có được những tố chất đấy.

Người đó phải hết sức trung thành với nước Nga, hết lòng hết dạ vì nhân dân Nga, phục vụ lợi ích của đất nước và nhân dân Nga.

- Ngoài tìm kiếm người kế nhiệm, nhiệm vụ phát triển kinh tế trong nhiệm kỳ mới của ông Putin sẽ thế nào khi mới đây thống kê cho thấy nông nghiệp mới đem lại nhiều ngoại tệ nhất cho nước Nga chứ không phải vũ khí, thưa ông?

Nga bị cấm vận và không thể nhập khẩu các loại lương thực, thực phẩm thì Nga phải tự sản xuất. Ông Putin đã giải phóng được sức lao động trong nông nghiệp thành công đến mức bản thân ông Putin lẫn những người quản lý ngành nông nghiệp Nga cũng không nghĩ rằng sau 2 năm cấm vận, Nga lại xuất khẩu nhiều mặt hàng nông sản đến như vậy.

Khi Nga bị cấm vận, các nhà lãnh đạo Nga không hề đặt mục tiêu phát triển nông nghiệp đủ ăn và sau khi đủ thì sẽ xuất khẩu. Nhưng do giải phóng sức lao động cùng chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp, trong đó mỗi công dân Nga  được nhận 1 hecta đất để canh tác nông nghiệp không phải trả một đồng lệ phí, nên nước Nga thu được những thành quả như ta biết.

Video: Ông Putin hát quốc ca cùng hàng ngàn người ủng hộ

Đương nhiên Nga vẫn đẩy mạnh việc xuất khẩu vũ khí và làm sao việc xuất khẩu vũ khí ít nhất phải ngang bằng hoặc vượt qua xuất khẩu nông nghiệp. Nông nghiệp Nga đang làm rất tốt nhưng xuất khẩu vũ khí thì phải vươn lên hàng thứ 2 hoặc thậm chí hàng đầu thế giới.

Nhưng với nền kinh tế nước Nga hiện nay thì điều quan trọng nhất không phải là việc xuất khẩu, mà trước hết cần tiếp tục cải cách cơ cấu kinh tế mới là nhiệm vụ quan trọng nhất.

- Theo ông nhận định, việc cải cách kinh tế này sẽ được thực hiện thế nào?

Lâu nay, người ta thường nghĩ Nga chỉ bán vũ khí và khai thác các loại khoáng sản để xuất khẩu, hàm lượng chất xám trong mỗi sản phẩm xuất khẩu còn rất thấp. Điều này nếu nói cách 10 năm thì có thể còn đúng, còn bây giờ thì không hẳn như vậy.

Vũ khí Nga hiện nay có chứa hàm lượng chất xám rất cao. Nhiều thành tựu về khoa học cơ bản (Basic), khoa học ứng dụng và khoa học phát triển (R&D) được Nga áp dụng thành công trong nhiều lĩnh vực trong đó có ngành công nghiệp quốc phòng. Ngoài ra,  nhiều lĩnh vực khác của Nga như y học, toán học... đều được phát triển với nhịp độ cao. Tuy nhiên, nước Nga còn phải phát triển gấp nhiều lần nữa các lĩnh vực này để đưa nền kinh tế Nga trở thành nền kinh tế tri thức.

Tóm lại, cải cách cơ cấu kinh tế, giảm thành phần xuất khẩu dầu trong ngân sách đưa kinh tế Nga nền kinh tế tri thức chiếm vị trí đầu của thế giới,  tăng đóng góp của các thành phần kinh tế khác lên nữa.

Hiển nhiên, thu nhập bình quân đầu người của Nga phải tăng lên đứng hàng trong TOP 10 của thế giới  và, nếu Nga đạt được điều này, thế giới sẽ nhìn Nga bằng con mắt hoàn toàn khác.

Xin cảm ơn ông!