Chuyện chưa biết phía sau chuyến quảng bá văn hóa Việt tại châu Phi

Văn hoá - món khai vị hoàn hảo

Cuối tháng 10/2019, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ dẫn đầu đoàn cấp cao đi thăm Cộng hoà Liên bang Nigeria nhấn mạnh sự quan tâm của Chính phủ trong việc thúc đẩy quan hệ hợp tác với Nigeria và với châu Phi. Nigeria đã thể hiện sẵn sàng ủng hộ Việt Nam mở rộng mối quan hệ với các quốc gia thành viên Cộng đồng Kinh tế Tây Phi (ECOWAS) và Liên minh châu Phi (AU), đồng thời đề xuất Việt Nam đóng vai trò cầu nối để Nigeria mở rộng hợp tác với các nước ASEAN.

Chúng ta muốn gia tăng kim ngạch thương mại với Nigeria và Châu Phi thông qua trao đổi các mặt hàng chủ lực, và cao hơn là khẳng định sự quan tâm và hiện diện của Việt Nam với các quốc gia Châu Phi.

Trong xu thế hòa bình, hội nhập nắm giữ vai trò chủ đạo trong đời sống kinh tế quốc tế thì ngoại giao văn hóa ngày càng trở nên quan trọng và được quan tâm. Ngoại giao văn hóa mà hiện đang được hiểu là “sức mạnh mềm” được các quốc gia ngày càng quan tâm thúc đẩy. Văn hóa đã và đang khẳng định vai trò cầu nối giữa các dân tộc, nâng cao hiểu biết lẫn nhau, tạo tiền đề thúc đẩy hợp tác phát triển.

Đầu tháng 12/2019, Ngài Đại sứ Nigeria tại Việt Nam có bức thư gửi Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch mời một đoàn nghệ thuật đại diện Việt Nam lần đầu tiên tham dự Lễ hội quốc tế lớn hàng đầu Nigeria và khu vực mang tên Calabar Carnival.

“Thời gian khá gấp, giáp Tết, phía Bạn hết sức nhiệt tình, lần đầu tiên tổ chức đoàn đến khu vực này, chúng tôi đã mất nhiều thời gian hơn để nghiên cứu các thông tin liên quan, đường bay quốc tế lẫn nội địa nước bạn, điều kiện tổ chức, đón tiếp, tiêm chủng, khác biệt văn hoá…”, ông Trần Nhất Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế, Bộ VH,TT&DL nói.

“Sau đó, chúng tôi đã mời đại diện ĐSQ sang hỏi đủ chuyện. Cuối cùng có 2 thông tin quan trọng nhất: Đây là lễ hội vào loại lớn hàng đầu Châu Phi, như vậy việc giới thiệu văn hoá Việt Nam tại đây là cơ hội tốt cho sự hiện diện của ta; Thứ hai là Bạn cam kết những điều kiện tốt nhất cho Việt Nam như tiền đề cho hợp tác trong tương lai”.

Việc kiến nghị đoàn tham dự được cân nhắc nhanh chóng dựa trên việc đảm bảo hai yêu cầu: Địa bàn xa và lạ, lễ hội quy mô lớn, đoàn phải có kinh nghiệm tham gia các Lễ hội ngoài trời quốc tế và “thiện chiến”; và thứ 2, Nigeria là quốc gia có 252 dân tộc cùng sinh sống, lễ hội này là nơi tôn vinh sự đa dạng văn hóa, vậy ta cũng cần góp các tiết mục đậm đà chất dân gian Việt Nam. Đoàn tham dự phải thực hiện một thủ tục mới đó là tiêm chủng”

Hành trình gần hai ngày đến châu Phi

Trải qua gần 2 ngày bay, đoàn nghệ thuật quốc gia Việt Nam mới tới được thành phố Calabar, thủ phủ của bang Cross River, Nigeria. Nơi đây được xem là “thủ đô du lịch” của Nigeria, nền kinh tế lớn thứ 3 châu Phi.

Lễ hội quốc tế Calabar Carnival là một sáng kiến của cựu thị trưởng bang Cross River – Donald Duke nhằm mục đích thu hút khách du lịch nhiều hơn nữa đến Calabar. Lễ hội lần thứ 16 diễn ra từ 01/12/2019 đến 01/01/2020 vừa qua có chủ đề “Nhân loại” bao gồm các hoạt động chính: Cuộc thi Hoa hậu Châu Phi, liên hoan văn hóa nghệ thuật ẩm thực, diễu hành đường phố, triển làm văn hóa làng nghề, triển lãm xe cổ và xe mui trần… Lễ hội thu hút 30 quốc gia trên toàn thế giới như Pháp, Nga, Ukraine, Hungary, Chile, Mexico, Brazil, Ai Cập…

Lần đầu tiên tham dự lễ hội quốc tế Calabar, các nghệ sỹ Việt Nam đã mang hình ảnh đất nước, con người và vẻ đẹp Việt Nam qua bộ áo dài truyền thống giới thiệu với bạn bè châu Phi.

Không chỉ tham dự lễ diễu hành trên đường phố, các nghệ sỹ Việt Nam còn mang đến điệu múa dân tộc Pà-thẻn “Những bông đỏ của rừng” trình diễn tại đêm diến chính của lễ hội, để lại ấn tượng sâu sắc với ban tổ chức và khán giả chủ nhà.

“Các vũ công Việt Nam vô cùng xinh đẹp, tôi rất ấn tượng với những sải bước tự tin của các bạn trên đường phố lễ hội Calabar của chúng tôi”, ông Gabe Onah, chủ tịch lễ hội Calabar nói.

“Chính quyền bang Cross River rất mừng khi chúng tôi mời được các bạn Việt Nam tham dự lễ hội năm nay. Các bạn đã thực sự mang đến một màu sắc mới cho lễ hội Calabar. Chúng tôi hy vọng những năm tới sẽ tiếp tục mời được các bạn Việt Nam đến với lễ hội của chúng tôi”.

Chuyện chưa biết sau hành trình quảng bá văn hóa Việt tại châu Phi

Lần đầu tiên đem văn hóa Việt quảng bá tại lễ hội đường phố lớn nhất châu Phi đem đến những trải nghiệm khó quên cho các nghệ sỹ Việt Nam. Ấn tượng đầu tiên là sự nhiệt tình, chu đáo của các bạn tình nguyện viên Nigeria. Ngày nào các bạn cũng có mặt tại khách sạn của đoàn Việt Nam từ 8h sáng đến tối mịt mới chịu ra về.

Trong đoàn, nhiều nghệ sỹ có con nhỏ, vừa ngỏ ý muốn có sim điện thoại để liên lạc về với gia đình ở Việt Nam, lập tức ngay hôm sau các bạn Nigeria đã tặng miễn phí sim điện thoại cho toàn bộ các thành viên của đoàn. Những hôm biểu diễn muộn, các bạn luôn chuẩn bị sẵn đồ ăn, thức uống cho các nghệ sỹ Việt Nam.

Dù bất đồng ngôn ngữ, nhưng những cái ôm, những cái bắt tay, những lần chạm má, những cử chỉ thân thiết… đã nói thay tình cảm mà các nghệ sỹ Việt Nam và các bạn Nigeria dành cho nhau. Họ học cách phát âm tên của nhau theo tiếng Việt và tiếng Nigeria, và mỗi lần nói đúng lại trao nhau những nụ cười, cái ôm thật chặt.  

Diễn viên múa Nguyễn Thị Tình, Nhà hát Ca múa nhạc Dân gian Việt Bắc kể: “Em rất ấn tượng với chị Tundun Oke. Chị ấy tình cảm lắm. Hôm chờ diễn ở sân vận động, em mỏi muốn ngả lưng, chị ấy ra hiệu là hãy nằm lên đùi của chị ấy. Chị ấy chăm sóc em và các bạn khác như một người mẹ, người chị vậy. Chuyện này em sẽ nhớ mãi không quên”.

Ngoài giờ diễn, các nghệ sỹ Việt Nam lại tích cực giới thiệu văn hóa Việt với bạn bè quốc tế. Họ dạy cho nhau cách đội nón lá, chia sẻ với nhau những động tác múa của Việt Nam và quốc tế. Họ kết bạn với nhau trên mạng xã hội để duy trì quan hệ lâu dài. Giao lưu văn hóa là từ những hành động nhỏ như thế, chứ đâu chỉ là những sự kiện biểu diễn chính thống.

Nói về sự tận tình, chu đáo có lẽ ít đâu bằng các bạn Nigeria. Chị Phùng Thị Thanh Thủy, Phó trưởng phòng Châu Mỹ - Châu Phi, Cục Hợp tác Quốc tế, Bộ VH,TT&DL đi cùng đoàn chia sẻ: “Trong quá trình chuẩn bị cho sự kiện, Ngài Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Đại sứ quán Nigeria tại Việt Nam, cán bộ, nhân viên sứ quán hỗ trợ hết sức trong việc trao đổi thông tin về Nigeria để chuẩn bị đón, cấp visa và hoàn thiện các thủ tục lãnh sự nhanh chóng cho đoàn. Ông Gabe Onah, Chủ tịch Lễ hội và các cộng sự, nhân viên của ông ấy làm việc bất kể ngày đêm.

Ban tổ chức lễ hội vô cùng chu đáo, tận tâm, làm việc ngày ngày đêm để đặt vé máy bay khứ hồi chặng thuận tiện nhất, lo ăn, ở, đi lại, an ninh cho đoàn rất chu đáo và tận tâm. Tại Nigeria chúng tôi cũng được bảo vệ rất tốt, đi đâu cũng có xe cảnh sát dẫn đường. Về nước lại được đích thân Ngài Đại sứ ra đón ở sân bay, sau đó mời đoàn qua trò chuyện, giao lưu văn hóa nghệ thuật tại Đại sứ quán”.      

Trước nay, do khoảng cách địa lý và những lý do khách quan không thuận lợi, Việt Nam và các nước châu Phi nói chung, Nigeria nói riêng ít có điều kiện giao lưu. Sự kiện lần đầu tiên một đoàn nghệ thuật quốc gia Việt Nam tham dự một sự kiện văn hóa lớn ở Nigeria mang những ý nghĩa đặc biệt.

Nếu sự hiện diện văn hóa của một đất nước tại một quốc gia khác chính là hình ảnh của quốc gia đó trong lòng người dân nước sở tại, thì đoàn lần này đã mang đến 1 nước Việt Nam hiền hoà, giàu bản sắc và con người vô cùng thân thiện. Đó là sự khởi đầu tốt đẹp của tình hữu nghị, hiểu biết lẫn nhau và hợp tác giữa hai quốc gia trong thời gian tới.