Chưa tuyên bố ứng cử Tổng thống Nga nhiệm kỳ tiếp, ông Putin đang tính toán gì?

Có vi phạm Hiến pháp Nga?

Tính từ khi hình thành (năm 1991) cho đến nay, Liên bang Nga có 14 lần sửa đổi Hiến pháp. Tuy có nhiều cải cách về luật, song các điều khoản cơ bản hiện nay vẫn dựa vào Hiến pháp đầu tiên (năm 1993) dưới thời Tổng thống Boris Yeltsin.

Về bầu cử Tổng thống, Hiến pháp Liên bang Nga hiện hành quy định: “Chức vụ tổng thống Nga có thời hạn kéo dài 6 năm, do người dân Nga đi bầu trực tiếp với hình thức bỏ phiếu kín, áp dụng các quy định chung theo luật bầu cử công bằng” (Chương 4, điều 81).

Ngoài ra, Hiến pháp Nga cũng nêu rõ, ứng cử viên tranh chức tổng thống phải là công dân Nga, tuổi ngoài 35 và sống ít nhất ở Nga  trên 10 năm. Hiến pháp khẳng định: “Không cá nhân nào có thể giữ chức vụ tổng thống Nga quá 2 nhiệm kỳ liên tiếp”.

So sánh với luật bầu cử tổng thống ở nhiều nước trên thế giới, cho thấy ở Nga có nhiều điểm khác biệt. Như ở Hoa Kỳ, Hiến pháp nước này quy định “không ai được bầu vào vị trí tổng thống quá 2 lần”, không quan trọng là “liên tiếp” hay không liên tiếp. Ở châu Á, Hiến pháp Hàn Quốc  nêu ra chặt chẽ hơn: “Nhiệm kỳ Tổng thống là 5 năm và Tổng thống không thể được bầu lại”.

Như vậy, Hiến pháp Nga không giới hạn số lần giữ chức vụ tổng thống, mà chỉ quy định không được làm quá 2 nhiệm kỳ liên tiếp. Theo đó, tính từ năm 2012 đến nay, ông Putin đảm đương vai trò tổng thống Nga ở nhiệm kỳ 6 năm đầu tiên. Về luật định, ông Putin có quyền ứng cử thêm 1 nhiệm kỳ nữa và điều đó không trái với Hiến pháp nước Nga hiện nay.

Tuy vậy, một số học giả Nga và phe đối lập vẫn cho rằng, ông Putin vi phạm Hiến pháp năm 2012, khi mà ông lên nắm quyền lãnh đạo đất nước lần thứ 3, sau cuộc bầu cử tổng thống gây chia rẽ sâu sắc nền chính trị nước Nga thời kỳ hậu Xô Viết. Hàng loạt cuộc biểu tình và tuần hành diễn ra khắp nước Nga phản đối vai trò Tổng thống của ông Putin trước và sau năm 2012. Ngọn lửa biểu tình vẫn còn âm ỉ và có thể sẽ bùng cháy trở lại trong cuộc bầu cử năm 2018 này.

Nhìn lại Hiến pháp Nga năm 1993 và  bản Hiến pháp sửa đổi mới nhất năm 2014, tại điều 81 đều khẳng định, không ai có thể giữ chức vụ tổng thống Nga quá 2 nhiệm kỳ “liên tiếp”. Vladimir Putin giữ chức vụ tổng thống Nga trong 2 nhiệm kỳ từ năm 2000 đến 2008. Sau đó, chức vụ tổng thống Nga được chuyển giao cho ông Dmitry Medvedev. Năm 2012, ông Putin tiếp tục đắc cử tổng thống Liên bang Nga ở nhiệm kỳ mới. Rõ ràng, đây là sự tính toán khôn ngoan và hợp hiến của Vladimir Putin và đội ngũ thân cận.

Khi nào tuyên bố ứng cử?

Báo chí thế giới những ngày nay xôn xao về việc nữ nhà báo kiêm người dẫn truyền hình Ksenia Sobchak tuyên bố kế hoạch tranh cử Tổng thống Nga năm 2018. Sau đó, liên tiếp xuất hiện những tên tuổi khác tuyên bố chạy đua vào vị trí lãnh đạo nước Nga. Đó là nữ nhà báo Ekaterina Gordon hay chủ tịch Uỷ ban phụ huynh toàn Nga Irina Volynets.

Ngoài ra, những cái tên lớn khác của chính trường Nga, đại diện cho các đảng phái đối lập cũng tuyên bố tranh cử tổng thống, trong đó có chủ tịch Đảng Tự do dân chủ V. Zhirinovsky, chủ tịch Đảng Cộng sản Nga G.Zyuganov và  chính khách mới nổi A.Navalny của Đảng Tiến bộ Nga.

Các chuyên gia nghiên cứu chính trị, xã hội Nga đặt ra câu hỏi là tại sao tới thời điểm này, ông Putin vẫn chưa tuyên bố tranh cử tổng thống? Ông Putin còn băn khoăn điều gì mà chưa tuyên bố ứng cử, khi mà kết quả dường như đã rõ?

Năm 2015, trong bài phỏng vấn với kênh truyền hình Mỹ CBS, tổng thống V.Putin nói rằng, việc ông tiếp tục cương vị tổng thống kéo dài nữa hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Đầu tiên là quy định của Hiến pháp Nga (vẫn cho phép ông Putin tiếp tục tranh cử). Tiếp theo, đó là phụ thuộc vào hoàn cảnh cụ thể trong nước, thế giới và mong muốn cá nhân ông Putin.

Theo RIA, hồi tháng 8/2017, trong chuyến thăm nước Cộng hòa Buryatia, người dân khu vực này có lời thỉnh cầu Vladimir Putin tiếp tục ứng cử Tổng thống vào năm 2018. Ông Putin cảm ơn sự ủng hộ từ người dân và hứa sẽ xem xét vấn đề này.

Trước đó, chính đảng “Nước Nga thống nhất” tuyên bố ủng hộ ông Putin tranh cử Tổng thống vào tháng 3 năm sau. Người đứng đầu nước Nga vẫn chưa quyết định việc sẽ tham gia chạy đua vào nhiệm kì 6 năm tới. Hiện tại, điều ông Putin quan tâm là việc sẽ làm tất cả để đảm bảo bầu cử diễn ra theo đúng quy định của Hiến pháp, hãng RIA cho biết.

Rõ ràng, Vladimir Putin đang có “thiên thời, địa lợi và nhân hòa”. Một mặt, Hiến pháp không ngăn cản việc ông tham gia tranh cử Tổng thống. Mặt khác, tại chính trường Nga hiện này không có nhân vật tầm cỡ nào có đủ ảnh hưởng để song đấu với Vladimir Putin trong cuộc đua vào vị trí lãnh đạo nước Nga.

Tổng thống Nga đang dành được đông đảo sự ủng hộ của người dân Nga và cộng đồng quốc tế. Cá nhân ông Putin không có vấn đề gì về sức khỏe, cản trở việc tranh cử thêm một nhiệm kỳ 6 năm nữa.

Báo Độc lập của Nga mới đây đưa ra 2  lí do mà ông Putin chưa đưa ra lời tuyên bố tranh cử. Thứ nhất, Vladimir Putin không muốn trở thành tâm điểm chỉ trích của phe đối lập, báo chí trong nước và truyền thông quốc tế.

Thứ hai, đội ngũ thân cận của Putin muốn tất cả các ứng viên tiềm năng tiến hành chiến dịch tranh cử, để đánh giá năng lực của họ. Người dân Nga sẽ nghe các bài phát biểu và phương sách phát triển đất nước của các ứng cử viên.

Từ đó, cử tri Nga sẽ nhận thấy rằng, chính sách phát triển đất nước của chủ tịch Đảng Cộng sản Zyuganov hay chủ tịch Đảng Tự do dân chủ Zhirinovsky, rồi đến ứng cử viên tự do Sobchak đều không có triển vọng. Trên chính trường lúc này chỉ có Vladimir Putin, là nhân vật sáng giá nhất, đủ sức để chèo lái nước Nga phát triển thịnh vượng.

Theo các nhà phân tích, thời điểm Vladimir Putin tuyên bố chạy đua tranh cử được cho là vào trung tuần tháng 12/2017, sau khi Hội đồng Liên bang chính thức thông báo về cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng 3/2018. Theo đó, trong khoảng từ ngày 7 -17/12 năm nay, Thượng viện Nga cũng sẽ phải thông qua chiến dịch tranh cử Tổng thống vào năm sau.

Một số nguồn tin khác cho rằng, Vladimir Putin sẽ tuyên bố tranh cử tại Đại hội Đảng “Nước Nga thống nhất” diễn ra vào ngày 22-23/12 năm nay. Theo đó, ông Putin sẽ đại diện cho chính đảng “Nước Nga thống nhất” chạy đua tranh cử Tổng thống.

Cuộc bầu cử Tổng thống Nga năm 2018 đang bước vào giai đoạn kịch tính và chờ đợi những điều bất ngờ xảy ra. Có một điều dường như chắc chắn rằng, Vladimir Putin sẽ tiếp tục tái tranh cử Tống thống. Tuy vậy, liệu ông Putin sẽ trở thành người lãnh đạo nước Nga trong giai đoạn tiếp theo vẫn là một câu hỏi chưa lời đáp.