Các bài thuốc chữa bệnh từ cây mã đề

Đặc điểm và tác dụng của cây mã đề

Báo Sức khoẻ & Đời sống dẫn lời ThS.BS Nguyễn Quang Dương, Trưởng khoa Ung bướu - Bệnh viện Tuệ Tĩnh cho biết, từ thời cổ, mã đề được nhân dân ta và nhân dân Trung Quốc dùng làm thuốc. Theo sách cổ, mã đề tính hàn, vị ngọt, không độc, vào 3 kinh can, thận và tiểu trường. Tác dụng lợi tiểu, thanh phế, can, phong nhiệt, thẩm bàng quang thấp khí, ho, trừ đờm, chỉ tả (cầm đi ngoài), sáng mắt, làm thuốc bổ.

Trên thực tế, mã đề được dùng làm thuốc thông tiểu, chữa ho lâu ngày, viêm khí quản, tả lỵ, mắt đỏ đau. Ngày dùng 6 đến 12g dưới dạng thuốc sắc, hay dùng làm thuốc ho cho trẻ em, nhưng nhược điểm của loại thuốc này là gây cho trẻ tiểu dầm.

Trong sách cổ có nói: Phàm những người đi tiểu quá nhiều, đại tiện táo, không thấp nhiệt, thận hư, nội thương dương khí hạ giáng thì không nên dùng.

Dùng ngoài: Nhân dân ta dùng lá tươi giã nát đắp mụn nhọt, làm mụn nhọt chóng vỡ và mau lành. Dùng ngoài không kể liều lượng.

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây mã đề

Dưới đây là các món ăn, bài thuốc từ cây mã đề do Lương y Đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội cung cấp.

Các món ăn có cây mã đề

Canh mã đề: Được trích trong sách Thánh Tuế Tổng Lục quyển thứ 190, canh mã đề nấu từ lá mã đề, gừng, hành, muối ăn có công dụng chữa bệnh tiểu ra máu và đau buốt niệu đạo khá hiệu.

Cháo mã đề: Được nấu từ lá mã đề, gạo tẻ, hành, muối, công dụng thanh nhiệt, trị đờm, sáng mắt, lợi tiểu. Hiện cháo mã đề khá nổi tiếng và là món ăn được ưa chuộng ở Trung Quốc.

Các bài thuốc từ cây mã đề

Trị viêm cầu thận cấp tính: Mã đề 16g, Ma hoàng 12g, Sinh thạch cao làm thuốc 20g, Mộc thông 8g, Bạch truật 12g, Gừng 6g, Đại táo 12g, Quế chi 6g và Cam thảo 6g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang.

Trị viêm cầu thận mạn tính: Mã đề 16g, Phục linh 12g, Hoàng bá 12g, Rễ cỏ tranh 12g, Hoàng liên 12g, Mộc thông 8g, Trư linh 8g, Bán hạ chế 8g và Hoạt thạch 8g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang.

Trị viêm bàng quang cấp tính: Mã đề 16g, Hoàng liên 12g, Phục linh 12g, Hoàng bá 12g, Trư linh 8g, Rễ cỏ tranh 12g, Mộc thông 8g, Bán hạ chế 8g và Hoạt thạch 8g. Mỗi ngày sắc uống 1 thang.

Trị viêm đường tiết nệu cấp: 20g Mã đề, 15g Bồ công anh, 15g Hoàng cầm, 15g Sơn chi tử (dành dành), 20g Kim tiền thảo, 20g Cỏ nhọ nồi, 15g Ích mẫu, 30g Rễ cỏ tranh và 6g Cam thảo. Mỗi ngày sắc uống 1 thang, liên tục trong 10 ngày.

Trị viêm bể thận cấp tính: 50g Mã đề tươi, 50g Rễ cỏ tranh tươi, 50g Cỏ bấc đèn tươi. Mỗi ngày sắc một thang uống 2 lần. Khoảng 5 - 7 ngày là được.

Trị sỏi bàng quang: 30g Mã đề, 30g Ngư tinh thảo (diếp cá), 30g Kim tiền thảo. Mỗi ngày sắc một thang uống 2 lần. Uống liên tục trong 5 ngày.

Trị sỏi đường tiết niệu: Mã đề 20g, Rễ cỏ tranh 20g, và Kim tiền thảo 30g. Mỗi ngày sắc uống một thang hoặc hãm uống giống trà nhiều lần trong ngày.

Trị chứng bí tiểu tiện: Hạt mã đề 12g sắc uống thành nhiều lần trong ngày, có thể kết hợp thêm Lá mã đề.

Trị đi tiểu ra máu: Lá mã đề 12g và Ích mẫu thảo 12g. Mang giã nát, vắt lấy nước cốt uống.

Trị chứng tiểu ra máu, cơ thể nhiệt ở người già: Hạt mã đề giã nát, dùng khăn vải sạch bọc vào, cho vào 2 bát nước sắc còn một bát, bỏ bã, cho vào nước ấy 3 vốc Hột kê nấu thành cháo ăn lúc đói. Ăn nhiều tác dụng làm mát người, giúp mắt sáng.

Làm lợi tiểu: Hạt mã đề 10g, Cam thảo 2g, 600ml nước, sắc lấy 200ml chia thành 3 lần uống trong ngày.

Trị chảy máu cam: Rau mã đề tươi mang rửa sạch và giã nát, tẩm vào ít nước, vắt lấy nước cốt uống. Người chảy máu cam nằm yên trên giường để gối cao đầu, bã mã đề thì đắp lên trán, nếu chảy nhiều cần dùng bông sạch nút bên mũi chảy, uống khoảng vài ngày sẽ khỏi.

Trị chốc lở ở trẻ nhỏ: Một nắm rau mã đề tươi mang rửa sạch và thái nhỏ nấu cùng 100g -150g giò sống, ăn vài ngày trẻ sẽ khỏi. Dùng canh này thường xuyên giúp phòng ngừa chốc lở.

Trị chứng sốt xuất huyết: 50g mã đề tươi, 30g củ sắn dây, 1000ml nước sắc đến khi còn 500ml uống thành 2 lần trong ngày lúc đói (uống 3 ngày), từ ngày thứ 4 mỗi ngày uống 1 lần.

Trị rụng tóc: Mã đề rửa sạch phơi khô, mang đốt thành than. Trộn với giấm ngâm khoảng 1 tuần rồi bôi lên chỗ bị rụng tóc.

Trị chứng ngứa đau bộ phận sinh dục: Một nắm to Hạt mã đề nấu lấy nước để ngâm rửa thường xuyên sẽ khỏi (theo Nam Dược Thần hiệu).

Trên đây là các bài thuốc chữa bệnh từ cây mã đề. Những bài thuốc trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Cần tham khảo ý kiến của người có chuyên môn, bác sĩ để được kê liều lượng đúng phù hợp với bệnh trạng và thể chất của mỗi người.