(VTC News) - Hé lộ bức điện mật ngày 20/11/1953 của Tổng chỉ huy Navarre gửi về Paris, báo cáo cho quân nhảy dù xuống Điện Biên Phủ.
Nguyên nhân là bức điện mật ngày 20/11/1953 của Tổng chỉ huy Navarre gửi về Paris, báo cáo cho quân nhảy dù xuống Điện Biên Phủ. Bức điện viết: ‘Đại đoàn 316 tiến lên Tây – Bắc đe dọa nghiêm trọng đồn binh Lai Châu và có nghĩa là trong một thời gian ngắn sễ tiêu diệt lực lượng maquis (Chỉ lực lượng binh lính người Thái được tổ chức trong cái gọi là Binh đoàn không vận hỗn hợp) của ta tại vùng thượng du.
Tôi đã quyết định có một hành động ở Điện Biên Phủ là căn cứ hành binh đã được dự định cả 316 mà nếu ta chiếm lại sẽ bảo đảm che chở được cho Luông Phabăng, nếu không làm như vậy, chỉ trong vài tuần nữa, Luông Phabăng sẽ bị nguy hiểm nghiêm trọng’.
Căn cứ vào câu chữ thì việc đại đoàn 316 tiến lên Tây Bắc là lý do trực tiếp khiến Navarre phải đưa quân lên Điện Biên Phủ.
Navarre biết rõ mình là ai. Chỉ qua những biểu hiện bên ngoài, người ta cũng dễ nhận thấy điều đó. Lịch sự nhưng xa cách, thân tình nhưng kiêu kỳ, không tranh cãi, không giải thích khi gặp sự phản bác của cấp dưới, và cũng không khoe khoang về những chiến tích của mình…
Đó là cái thường gặp ở những người trí thức, có quyền lực và đầy tự tin. Mười tám tuổi đã làm lính bộ binh, được đào tạo ở trường Saint-Cyr rồi trường Chiến tranh, đã tham gia cả hai cuộc chiến thế giới lần thứ nhất và thứ hai tại châu Âu, từng chỉ huy sư đoàn thiết giáp số 5 đánh chiếm Karlsruhe 24 giờ trước De Lattre de Tassigny.
Navarre là một tướng chiến trận, nhưng không mang dáng vẻ của một thủ lĩnh như Leclerc, De Lattre, ông ta giống một chuyên gia tham mưu lạnh lùng, thâm trầm, một người xuất thân từ giai cấp quý tộc.
Không phải ngẫu nhiên Navarre được chọn sang Đông Dương. Những phẩm chất trí tuệ, cá tính cương nghị, trình độ tri thức chung và quân sự đã khiến cho ông được đánh giá là một nhà chỉ huy lớn. Lúc đầu, Navarre không mặn mà gì với cương vị Tổng chỉ huy quân đội viễn chinh, mà nhiều người tiền nhiệm lừng danh đã thất bại.
Ông ta từ chối với lý do là mình không có kinh nghiệm về Đông Dương. Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Rene’ Mayer đã biết cách thuyết phục viên tướng bằng sự khẳng định đó lại là lý do để lựa chọn ông, vì nhà cầm quyền ở Sài Gòn đang cần có ở Sài Gòn một con người mới để nhìn nhận vấn đề bằng cái nhìn mới.
Lời nói tri âm, tri kỷ này đã làm cho Navarre xiêu lòng. Đã vậy thì ông ta sẽ cố gắng mang lại cho Đông Dương một cái gì khác những người tiền nhiệm.
Chiến thuật ‘con nhím’
Ở Pháp, có một số người không ưa chiến thuật ‘con nhím’. Họ cho rằng những tiểu đoàn nằm chơ vơ giữa vùng rừng núi, đối phương không cần đến một cuộc tấn công, chỉ cần cắt đứt đường tiếp tế lương thực là nó sẽ bị tiêu diệt.
Trước ngày Navarre lên đường, một người bạn đã rỉ tai ông ta: ‘Hãy coi chừng cái con nhím tẩm độc!’. Navarre đáp: ‘Mình sẽ sớm chấm dứt cái trò này’.
Nhưng ở Đông Dương, con nhím Nà Sản được đánh giá là một giải pháp xuất sắc của Salan, chuyển nguy thành an, cứu được vùng Tây Bắc và số quân đồn trú ở đây.
Mở đầu cho chuyến đi thị sát các chiến trường, Navarre tới thăm con nhím Nà Sản. Trước khi lên máy bay, viên phi công hỏi tân Tổng chỉ huy muốn bay theo độ cao nào. Navarre đáp:
- Ở độ cao nào mà ta có thể nhìn thấy cái gì đó.
Tới vùng trời Mộc Châu, bất thần một loạt đạn súng máy phòng không vây quanh chiếc Dakota. Chiếc máy bay hạ xuống Nà Sản với đôi cánh lỗ chỗ vết đạn. Navarre hẳn càng không ưa cái loại con nhím này.
Người ra đón tân Tổng chỉ huy là một viên đại tá dáng vẻ khô khan lạnh nhạt. Đó là Berteil, quyền chỉ huy tập đoàn cứ điểm. Viên đại tá này cũng giống như nhiều sỹ quan đã gặp mà Navarre không mấy quan tâm.
Những người chỉ huy quân sự ở Đông Dương lúc này, trong đó có tướng De Linarès đang chỉ huy đồng bằng Bắc Bộ, một đồng môn trước kia của Navarre, là do De Lattre lựa chọn.
Nhiều người đã ngỏ ý muốn ra đi cùng với Salan. Navarre không giữ một ai, trừ tướng Cogny, người am hiểu cuộc chiến ở đồng bằng, được nhắm để thay thế chính De Linarès. Navarre đã chinh phục Cogny một cách không mấy khó khăn.
Trong một cuộc gặp tư lệnh các vùng chiến thuật, Navarre kéo viên tướng hai sao ra đứng riêng một chỗ, nhẹ nhàng nói:
- Một ngày gần đây nhất, tôi sẽ công bố tướng quân là người thay thế tướng De Linarès làm Tư lệnh Bắc Bộ với quân hàm tướng ba sao.
Mặt Cogny bừng sáng vì xúc động. Y đứng thẳng người, đáp:
- Ngài sẽ không phải hối tiếc vì việc làm này.
Trước khi sang Đông Dương, tình cờ nhà cầm quyền Pháp trao cho vị Tân chỉ huy quyết định thăng thưởng Cogny thêm một sao, lúc đó ông ta không nghĩ điều đó sẽ được việc cho mình. Navarre biết cách chinh phục người mà ông ta cần.
Berteil dẫn tân Tổng chỉ huy đi thăm tập đoàn cứ điểm Nà Sản. Cũng như một số sỹ quan tham mưu tinh khôn khác ở Đông Dương, Bertiel đã biết tân Tổng chỉ huy không ưa cách phòng ngự kiểu con nhím này, một sáng kiến tài tính của cựu Tổng chỉ huy đã cứu nguy cho Tây Bắc hồi cuối mùa đông năm trước.
Nhưng Berteil lại có một cách ứng xử khác với mọi người, trong khi nhiều người thấy cách khôn ngoan nhất là im lặng không nhắc tới nó để khỏi gây cho tân chỉ huy sự khó chịu, thì Bertiel suốt dọc đường, chỉ nói với Navarre những phẩm chất tuyệt vời của con nhím Nà Sản.
Cuối chiến dịch Tây Bắc, tinh thần quân viễn chinh và biệt kích ở Tây Bắc xuống tới mức thấp nhất, những đồn binh kiên cố chỉ bị đối phương động tới là tan vỡ.
Salan chọn đúng cái thung lũng nhỏ bé này cho làm gấp một sân bay dã chiến, cắm lên những đồi cao xung quanh sân bay một số đồn bốt với công sự dã chiến để kéo dài cuộc chiến đấu, không ngờ đã tạo nên một hiệu quả khác thường, khiến cho những quân đoàn tác chiến Việt Minh đang say sưa vì chiến thắng phải ăn bụi, khựng lại ngay sau vài trận đánh, và tướng Giáp phải cho quân rút lui mặc dù binh lính, đạn dược, lương thực đều còn rất nhiều.
Berteil trỏ cho Navarre xem những công sự, lô cốt, chiến hào chẳng có gì đặc biệt nhưng đã gây ra cho đối phương những ảnh hưởng ngoài dự đoán.
Navarre lúc đầu hơi khó chịu, nhưng rồi bị cuốn hút về cách nói hồn nhiên, vô tư, đôi lúc còn pha thêm chút hài hước của viên đại tá, và cuối cùng thấy đây chính là người có phẩm chất đặc biệt của một sỹ quan tham mưu già dặn, những kinh nghiệm, suy nghĩ, lập luận mà ông đang rất cần.
Viên đại tá nói về sự có ích và cần thiết của con nhím Nà Sản trên chiến trường rừng núi phía Bắc hiện nay với sự phân tích sáng rõ và rất cuốn hút. Con nhím này chỉ là sự tập hợp rất nhanh những đồn bốt nằm lẻ loi không thể tự bảo vệ được mình vào một địa hình được lựa chọn, theo nguyên lý tạo nên một miếng mồi quá to khiến Việt Minh không thể nào gặm nổi.
Những tiểu đoàn chiến binh tinh thần xuống rất thấp trên đườn rút chạy, khi tập hợp lại trong tập đoàn cứ điểm, đã trở thành nhà vô địch.
Viên đại tá tính toán với trình độ trang bị như ở Việt Nam hiện nay, trong một vài năm trước mắt, Việt Minh chưa thể vượt qua được con nhím này; cũng như bảo vệ những vùng rừng núi ít lực lượng như Tây Bắc, sẽ không cần lo bảo vệ từng đồn bốt như trước, chỉ cần mỗi khi địch mở chiến dịch, rút các đồn bốt về tập trung như ở đây, thì buộc đối phương sớm muộn sẽ phải rút lui, khi họ rút rồi lực lượng đồn trú ở các con nhím lại trở về vị trí cũ.
Viên đại tá đã gây ấn tượng mạnh với Navarre. Đây chính là con người mà hiện nay mình không thể thiếu. Một thời gian ngắn sau đó, Bertiel trở thành phó ban tác chiến, và trợ thủ đắc lực nhất của Navarre.
Từ khi sang Đông Dương, Navarre và người tiền nhiệm Salan chỉ có những cuộc tiếp xúc, trao đổi mang tính thủ tục. Trong những Tổng chỉ huy, Salan là người có mặt lâu nhất trong chiến tranh Đông Dương. Ông ta từng làm đồn trưởng ở một vùng thượng du Bắc Kỳ. Ông ta đã trực tiếp chỉ huy cuộc tiến công chiến lược duy nhất vào căn cứ địa của Việt Minh tại Việt Bắc.
Ông ta đã từng là phó ban cho thống chế De Lattre, rồi lại là người thay thế De Lattre. Nhưng khi đã đưa Đông Dương tới tình thế bế tắc như hiện nay thì ông ta không còn gì để nói!
Navarre muốn tránh mọi ảnh hưởng của người cũ. Salan cũng tự nhận thấy mình là người đã thua trong chiến cuộc này, và chẳng hề muốn thanh minh cho những việc mình đã làm trước khi ra đi với một người mà ông ra đã nhận thấy quá tự tin tới mức kiêu ngạo.
Sau chuyến thị sát Nà Sản, Navarre nhận thấy không thể bỏ qua con cáo già ở Đông Dương, đã được mệnh danh là ‘người Tàu’. Navarre gợi lại trong cơ quan chỉ huy sự đánh giá về tập đoàn cứ điểm Nà Sản.
Cogny chắc đã biết ở Pháp có những người bài bác chiến thuật ‘con nhím’, chê Nà Sản thu hút nhiều tiểu đoàn cơ động mà vừa qua đã không ngăn được Việt Minh tiêu diệt Sầm Nữa!
Salan vẫn bảo vệ chiến thuật này, nếu không có phần rừng núi còn lại ở Cực Bắc Đông Dương đã rơi vào tay Việt Minh, và sẽ là một nguy cơ lớn cho cả cuộc chiến tranh.
Salan không phủ nhận nhược điểm của Nà Sản như Cogny đã nói. Nhưng ông ta cho rằng đó không phải là nhược điểm của chiến thuật con nhím trong tương quan lực lượng hiện thời ở Đông Dương. Đó chỉ là nhược điểm về địa lý.
Khi thiết lập tập đoàn cứ điểm ở Nà Sản, ông ta không có quyền lựa chọn trước sự truy đuổi quá gấp của những binh đoàn chủ lực Việt Minh. Nhưng ngay sau đó ông ta đã thấy ngay Nà Sản không có tính chất của một vị trí chiến lược ở Tây Bắc. Con nhím Nà Sản đáng lẽ phải nằm ở Điện Biên Phủ.
Một con nhím nằm tại đây vừa có thể bảo vệ đồn binh Lai Châu, thủ đô xứ Thái tự trị của Quốc vương Đèo Văn Long, và hơn thế, bảo vệ cho cả thủ đô Luông Phabăng của Vương quốc Lào, một quốc gia liên kết.
Salan nói:
- Từ một năm qua, nhiều người ngồi đây hẳn còn nhớ tôi đã mơ ước điều này!
Chưa ai quên điều đó. Cơ quan tham mưu đều nghe Salan lập luận về sự lợi hại của một con nhím nằm ở Điện Biên Phủ, nối kết với đồn binh Lai Châu, và một số căn cứ ở Thượng Lào. Thậm chí họ đã đặt cho nó cái tên: ‘Quần đảo Salan’.
Cơ quan Phòng Nhì cũng hăng hái bày tỏ sự đồng tình với ý kiến của Salan. Họ bổ sung thêm: Phương tiện tiếp tế hiện thời của Việt Minh là đôi chân không, cho phép quân đoàn tác chiến chủ lực hoạt động tại một vùng thượng du nghèo quá xa căn cứ.
Điện Biên Phủ còn có một ưu thế mà Nà Sản không thể có, là khi quân đồn trú tại đây gặp nguy hiểm, nó có thể di tản khỏi xứ Thái bằng đường bộ, sang nước Lào.
Cogny lúc đầu bài bác con nhím Nà Sản, cũng chuyển sang tán thành việc thiết lập một con nhím ở Điện Biên Phủ.
Navarre ngồi nghe những ý kiến trao đổi không hề tỏ thái độ. Người nói vẫn rất phấn khích vì thấy lần đầu họ được tân Tổng chỉ huy lắng nghe. Họ hăng hái bày tỏ trình độ hiểu biết của mình. Cũng có thể Navarre bỏ ngoài tai tất cả những ý kiến của họ, coi như những ý kiến tào lao.
Nhưng cũng có thể ít nhất Navarre muốn tìm hiểu trình độ của những người trong cơ quan mà ông đang là người điều khiển. Họ phải cố gắng tìm mọi cách tự giới thiệu mình.
Cái im lặng của Navarre không chứng tỏ ông ta là người mới đến chưa hiểu biết hết về Đông Dương, mà nói bộ não náu sau vầng trán cao và tóc bạc kia có ẩn chưa những điều sâu sắc mà người ngồi đây chưa hiểu nổi.
Đúng là Navarre lúc này không có thời giờ dành cho những chuyện vô bổ. Navarre đang rất quan tâm đến chiến thuật con nhím. Nhưng ông không muốn mọi người biết đến sự quan tâm của mình.
Ông biết một giải pháp cho chiến tranh chỉ có thể tìm thấy trên chiến trường, ở chính những người đang chiến đấu. Những người không hề biết chính mình đang nắm giải pháp đó trong tay.
Đối với họ, những ý kiến đúng sai chẳng có giá trị gì. Nhưng đối với ông, những cuộc trao đổi thế này lại có thể giúp mình làm nên sự nghiệp.
Còn nữa…
Tướng Navarre
Nửa thế kỷ sau chiến thắng Điện Biên Phủ, nhiều người ở Việt Nam và Pháp vẫn còn nhiều điều chưa rõ về Điện Biên Phủ. Những người muốn tìm hiểu về chiến tranh Đông Dương ở Pháp cho rằng họ bị chi phối bởi một số nhà nghiên cứu ít ỏi có tính độc quyền.
Một câu hỏi lớn vẫn tồn tại: Vì sao cả đôi bên tham chiến bỗng dưng dồn những lực lượng tinh nhuệ nhất của mình vào một thung lũng giữa vùng rừng núi cực tây Bắc Bộ heo hút, tiến hành trận quyết đấu cuối cùng mà trước đó họ chưa hề nghĩ tới?
Mọi người đều tin là việc đánh chiếm Điện Biên Phủ không hề có trong kế hoạch của Navarre; Tổng chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp phải làm việc này do phát hiện ra đại đoàn 316 tiến lên Tây Bắc, đe đọa đồn binh Lai Châu và thủ đô Vương quốc Lào.
 |
| Đại tướng Võ Nguyên Giáp phân tích tình hình chiên sự. |
Tôi đã quyết định có một hành động ở Điện Biên Phủ là căn cứ hành binh đã được dự định cả 316 mà nếu ta chiếm lại sẽ bảo đảm che chở được cho Luông Phabăng, nếu không làm như vậy, chỉ trong vài tuần nữa, Luông Phabăng sẽ bị nguy hiểm nghiêm trọng’.
Căn cứ vào câu chữ thì việc đại đoàn 316 tiến lên Tây Bắc là lý do trực tiếp khiến Navarre phải đưa quân lên Điện Biên Phủ.
Navarre biết rõ mình là ai. Chỉ qua những biểu hiện bên ngoài, người ta cũng dễ nhận thấy điều đó. Lịch sự nhưng xa cách, thân tình nhưng kiêu kỳ, không tranh cãi, không giải thích khi gặp sự phản bác của cấp dưới, và cũng không khoe khoang về những chiến tích của mình…
Đó là cái thường gặp ở những người trí thức, có quyền lực và đầy tự tin. Mười tám tuổi đã làm lính bộ binh, được đào tạo ở trường Saint-Cyr rồi trường Chiến tranh, đã tham gia cả hai cuộc chiến thế giới lần thứ nhất và thứ hai tại châu Âu, từng chỉ huy sư đoàn thiết giáp số 5 đánh chiếm Karlsruhe 24 giờ trước De Lattre de Tassigny.
Navarre là một tướng chiến trận, nhưng không mang dáng vẻ của một thủ lĩnh như Leclerc, De Lattre, ông ta giống một chuyên gia tham mưu lạnh lùng, thâm trầm, một người xuất thân từ giai cấp quý tộc.
Không phải ngẫu nhiên Navarre được chọn sang Đông Dương. Những phẩm chất trí tuệ, cá tính cương nghị, trình độ tri thức chung và quân sự đã khiến cho ông được đánh giá là một nhà chỉ huy lớn. Lúc đầu, Navarre không mặn mà gì với cương vị Tổng chỉ huy quân đội viễn chinh, mà nhiều người tiền nhiệm lừng danh đã thất bại.
Ông ta từ chối với lý do là mình không có kinh nghiệm về Đông Dương. Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Rene’ Mayer đã biết cách thuyết phục viên tướng bằng sự khẳng định đó lại là lý do để lựa chọn ông, vì nhà cầm quyền ở Sài Gòn đang cần có ở Sài Gòn một con người mới để nhìn nhận vấn đề bằng cái nhìn mới.
Lời nói tri âm, tri kỷ này đã làm cho Navarre xiêu lòng. Đã vậy thì ông ta sẽ cố gắng mang lại cho Đông Dương một cái gì khác những người tiền nhiệm.
Chiến thuật ‘con nhím’
Ở Pháp, có một số người không ưa chiến thuật ‘con nhím’. Họ cho rằng những tiểu đoàn nằm chơ vơ giữa vùng rừng núi, đối phương không cần đến một cuộc tấn công, chỉ cần cắt đứt đường tiếp tế lương thực là nó sẽ bị tiêu diệt.
Trước ngày Navarre lên đường, một người bạn đã rỉ tai ông ta: ‘Hãy coi chừng cái con nhím tẩm độc!’. Navarre đáp: ‘Mình sẽ sớm chấm dứt cái trò này’.
Nhưng ở Đông Dương, con nhím Nà Sản được đánh giá là một giải pháp xuất sắc của Salan, chuyển nguy thành an, cứu được vùng Tây Bắc và số quân đồn trú ở đây.
Mở đầu cho chuyến đi thị sát các chiến trường, Navarre tới thăm con nhím Nà Sản. Trước khi lên máy bay, viên phi công hỏi tân Tổng chỉ huy muốn bay theo độ cao nào. Navarre đáp:
- Ở độ cao nào mà ta có thể nhìn thấy cái gì đó.
Tới vùng trời Mộc Châu, bất thần một loạt đạn súng máy phòng không vây quanh chiếc Dakota. Chiếc máy bay hạ xuống Nà Sản với đôi cánh lỗ chỗ vết đạn. Navarre hẳn càng không ưa cái loại con nhím này.
Người ra đón tân Tổng chỉ huy là một viên đại tá dáng vẻ khô khan lạnh nhạt. Đó là Berteil, quyền chỉ huy tập đoàn cứ điểm. Viên đại tá này cũng giống như nhiều sỹ quan đã gặp mà Navarre không mấy quan tâm.
Những người chỉ huy quân sự ở Đông Dương lúc này, trong đó có tướng De Linarès đang chỉ huy đồng bằng Bắc Bộ, một đồng môn trước kia của Navarre, là do De Lattre lựa chọn.
Nhiều người đã ngỏ ý muốn ra đi cùng với Salan. Navarre không giữ một ai, trừ tướng Cogny, người am hiểu cuộc chiến ở đồng bằng, được nhắm để thay thế chính De Linarès. Navarre đã chinh phục Cogny một cách không mấy khó khăn.
Trong một cuộc gặp tư lệnh các vùng chiến thuật, Navarre kéo viên tướng hai sao ra đứng riêng một chỗ, nhẹ nhàng nói:
- Một ngày gần đây nhất, tôi sẽ công bố tướng quân là người thay thế tướng De Linarès làm Tư lệnh Bắc Bộ với quân hàm tướng ba sao.
Mặt Cogny bừng sáng vì xúc động. Y đứng thẳng người, đáp:
- Ngài sẽ không phải hối tiếc vì việc làm này.
Trước khi sang Đông Dương, tình cờ nhà cầm quyền Pháp trao cho vị Tân chỉ huy quyết định thăng thưởng Cogny thêm một sao, lúc đó ông ta không nghĩ điều đó sẽ được việc cho mình. Navarre biết cách chinh phục người mà ông ta cần.
Berteil dẫn tân Tổng chỉ huy đi thăm tập đoàn cứ điểm Nà Sản. Cũng như một số sỹ quan tham mưu tinh khôn khác ở Đông Dương, Bertiel đã biết tân Tổng chỉ huy không ưa cách phòng ngự kiểu con nhím này, một sáng kiến tài tính của cựu Tổng chỉ huy đã cứu nguy cho Tây Bắc hồi cuối mùa đông năm trước.
Nhưng Berteil lại có một cách ứng xử khác với mọi người, trong khi nhiều người thấy cách khôn ngoan nhất là im lặng không nhắc tới nó để khỏi gây cho tân chỉ huy sự khó chịu, thì Bertiel suốt dọc đường, chỉ nói với Navarre những phẩm chất tuyệt vời của con nhím Nà Sản.
 |
| Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng các chiến sỹ. |
Salan chọn đúng cái thung lũng nhỏ bé này cho làm gấp một sân bay dã chiến, cắm lên những đồi cao xung quanh sân bay một số đồn bốt với công sự dã chiến để kéo dài cuộc chiến đấu, không ngờ đã tạo nên một hiệu quả khác thường, khiến cho những quân đoàn tác chiến Việt Minh đang say sưa vì chiến thắng phải ăn bụi, khựng lại ngay sau vài trận đánh, và tướng Giáp phải cho quân rút lui mặc dù binh lính, đạn dược, lương thực đều còn rất nhiều.
Berteil trỏ cho Navarre xem những công sự, lô cốt, chiến hào chẳng có gì đặc biệt nhưng đã gây ra cho đối phương những ảnh hưởng ngoài dự đoán.
Navarre lúc đầu hơi khó chịu, nhưng rồi bị cuốn hút về cách nói hồn nhiên, vô tư, đôi lúc còn pha thêm chút hài hước của viên đại tá, và cuối cùng thấy đây chính là người có phẩm chất đặc biệt của một sỹ quan tham mưu già dặn, những kinh nghiệm, suy nghĩ, lập luận mà ông đang rất cần.
Viên đại tá nói về sự có ích và cần thiết của con nhím Nà Sản trên chiến trường rừng núi phía Bắc hiện nay với sự phân tích sáng rõ và rất cuốn hút. Con nhím này chỉ là sự tập hợp rất nhanh những đồn bốt nằm lẻ loi không thể tự bảo vệ được mình vào một địa hình được lựa chọn, theo nguyên lý tạo nên một miếng mồi quá to khiến Việt Minh không thể nào gặm nổi.
Những tiểu đoàn chiến binh tinh thần xuống rất thấp trên đườn rút chạy, khi tập hợp lại trong tập đoàn cứ điểm, đã trở thành nhà vô địch.
Viên đại tá tính toán với trình độ trang bị như ở Việt Nam hiện nay, trong một vài năm trước mắt, Việt Minh chưa thể vượt qua được con nhím này; cũng như bảo vệ những vùng rừng núi ít lực lượng như Tây Bắc, sẽ không cần lo bảo vệ từng đồn bốt như trước, chỉ cần mỗi khi địch mở chiến dịch, rút các đồn bốt về tập trung như ở đây, thì buộc đối phương sớm muộn sẽ phải rút lui, khi họ rút rồi lực lượng đồn trú ở các con nhím lại trở về vị trí cũ.
Viên đại tá đã gây ấn tượng mạnh với Navarre. Đây chính là con người mà hiện nay mình không thể thiếu. Một thời gian ngắn sau đó, Bertiel trở thành phó ban tác chiến, và trợ thủ đắc lực nhất của Navarre.
Từ khi sang Đông Dương, Navarre và người tiền nhiệm Salan chỉ có những cuộc tiếp xúc, trao đổi mang tính thủ tục. Trong những Tổng chỉ huy, Salan là người có mặt lâu nhất trong chiến tranh Đông Dương. Ông ta từng làm đồn trưởng ở một vùng thượng du Bắc Kỳ. Ông ta đã trực tiếp chỉ huy cuộc tiến công chiến lược duy nhất vào căn cứ địa của Việt Minh tại Việt Bắc.
Ông ta đã từng là phó ban cho thống chế De Lattre, rồi lại là người thay thế De Lattre. Nhưng khi đã đưa Đông Dương tới tình thế bế tắc như hiện nay thì ông ta không còn gì để nói!
Navarre muốn tránh mọi ảnh hưởng của người cũ. Salan cũng tự nhận thấy mình là người đã thua trong chiến cuộc này, và chẳng hề muốn thanh minh cho những việc mình đã làm trước khi ra đi với một người mà ông ra đã nhận thấy quá tự tin tới mức kiêu ngạo.
Sau chuyến thị sát Nà Sản, Navarre nhận thấy không thể bỏ qua con cáo già ở Đông Dương, đã được mệnh danh là ‘người Tàu’. Navarre gợi lại trong cơ quan chỉ huy sự đánh giá về tập đoàn cứ điểm Nà Sản.
Cogny chắc đã biết ở Pháp có những người bài bác chiến thuật ‘con nhím’, chê Nà Sản thu hút nhiều tiểu đoàn cơ động mà vừa qua đã không ngăn được Việt Minh tiêu diệt Sầm Nữa!
Salan vẫn bảo vệ chiến thuật này, nếu không có phần rừng núi còn lại ở Cực Bắc Đông Dương đã rơi vào tay Việt Minh, và sẽ là một nguy cơ lớn cho cả cuộc chiến tranh.
Salan không phủ nhận nhược điểm của Nà Sản như Cogny đã nói. Nhưng ông ta cho rằng đó không phải là nhược điểm của chiến thuật con nhím trong tương quan lực lượng hiện thời ở Đông Dương. Đó chỉ là nhược điểm về địa lý.
Khi thiết lập tập đoàn cứ điểm ở Nà Sản, ông ta không có quyền lựa chọn trước sự truy đuổi quá gấp của những binh đoàn chủ lực Việt Minh. Nhưng ngay sau đó ông ta đã thấy ngay Nà Sản không có tính chất của một vị trí chiến lược ở Tây Bắc. Con nhím Nà Sản đáng lẽ phải nằm ở Điện Biên Phủ.
Một con nhím nằm tại đây vừa có thể bảo vệ đồn binh Lai Châu, thủ đô xứ Thái tự trị của Quốc vương Đèo Văn Long, và hơn thế, bảo vệ cho cả thủ đô Luông Phabăng của Vương quốc Lào, một quốc gia liên kết.
Salan nói:
- Từ một năm qua, nhiều người ngồi đây hẳn còn nhớ tôi đã mơ ước điều này!
Chưa ai quên điều đó. Cơ quan tham mưu đều nghe Salan lập luận về sự lợi hại của một con nhím nằm ở Điện Biên Phủ, nối kết với đồn binh Lai Châu, và một số căn cứ ở Thượng Lào. Thậm chí họ đã đặt cho nó cái tên: ‘Quần đảo Salan’.
Cơ quan Phòng Nhì cũng hăng hái bày tỏ sự đồng tình với ý kiến của Salan. Họ bổ sung thêm: Phương tiện tiếp tế hiện thời của Việt Minh là đôi chân không, cho phép quân đoàn tác chiến chủ lực hoạt động tại một vùng thượng du nghèo quá xa căn cứ.
Điện Biên Phủ còn có một ưu thế mà Nà Sản không thể có, là khi quân đồn trú tại đây gặp nguy hiểm, nó có thể di tản khỏi xứ Thái bằng đường bộ, sang nước Lào.
Cogny lúc đầu bài bác con nhím Nà Sản, cũng chuyển sang tán thành việc thiết lập một con nhím ở Điện Biên Phủ.
Navarre ngồi nghe những ý kiến trao đổi không hề tỏ thái độ. Người nói vẫn rất phấn khích vì thấy lần đầu họ được tân Tổng chỉ huy lắng nghe. Họ hăng hái bày tỏ trình độ hiểu biết của mình. Cũng có thể Navarre bỏ ngoài tai tất cả những ý kiến của họ, coi như những ý kiến tào lao.
Nhưng cũng có thể ít nhất Navarre muốn tìm hiểu trình độ của những người trong cơ quan mà ông đang là người điều khiển. Họ phải cố gắng tìm mọi cách tự giới thiệu mình.
Cái im lặng của Navarre không chứng tỏ ông ta là người mới đến chưa hiểu biết hết về Đông Dương, mà nói bộ não náu sau vầng trán cao và tóc bạc kia có ẩn chưa những điều sâu sắc mà người ngồi đây chưa hiểu nổi.
Đúng là Navarre lúc này không có thời giờ dành cho những chuyện vô bổ. Navarre đang rất quan tâm đến chiến thuật con nhím. Nhưng ông không muốn mọi người biết đến sự quan tâm của mình.
Ông biết một giải pháp cho chiến tranh chỉ có thể tìm thấy trên chiến trường, ở chính những người đang chiến đấu. Những người không hề biết chính mình đang nắm giải pháp đó trong tay.
Đối với họ, những ý kiến đúng sai chẳng có giá trị gì. Nhưng đối với ông, những cuộc trao đổi thế này lại có thể giúp mình làm nên sự nghiệp.
Còn nữa…
Trích đăng từ 'Không phải huyền thoại' – Hữu Mai – Nhà xuất bản Trẻ ấn hành
Bình luận