Hôm 10/5, tòa án Pháp bác đơn kiện của bà Trần Tố Nga chống lại 14 công ty liên quan việc cung cấp chất độc màu da cam dioxin trong chiến tranh tại Việt Nam.
Trong phán quyết đưa ra, Tòa đại hình ở thành phố Evry, ngoại ô thủ đô Paris cho biết họ không có thẩm quyền xét xử vụ án liên quan đến hành động trong thời chiến của Chính phủ Mỹ.
Bà Trần Tố Nga là một công dân Pháp gốc Việt, từng là nhà báo và nhà hoạt động xã hội ở Việt Nam. Bà Nga hiện bị tiểu đường loại 2 và bệnh dị ứng insulin hiếm gặp - các triệu chứng điển hình trên người bị ảnh hưởng chất độc màu da cam.
Bà Nga sinh được 3 người con, trong đó người con cả bị chết vì dị tật tim khi mới 17 tháng tuổi, con gái thứ 2 bị lây một chứng bệnh về máu từ bà.
Bà Trần Tố Nga. (Ảnh: Reuters)
Trong thông cáo ngày 10/5, ba luật sư của bà Trần Tố Nga là các ông William Bourdon, bà Amélie Lefebvre và ông Bertrand Repolt khẳng định phán quyết của tòa án thành phố Évry đã áp dụng một định nghĩa đã lỗi thời của quyền miễn truy tố, trái với các nguyên tắc hiện đại của luật pháp quốc tế và luật pháp của nước Pháp.
Về phán quyết của tòa nói "các tập đoàn này có thể đã sản xuất và cung cấp các loại hóa chất cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam dưới sự ép buộc của Chính phủ Mỹ”, nhóm luật sư khẳng định chính phủ Mỹ chỉ đưa ra một thông tin mời thầu và các tập đoàn này hoàn toàn có quyền đáp ứng hoặc không. Hơn nữa, chính phủ Mỹ thời điểm đó không yêu cầu các tập đoàn này phải sản xuất các hóa chất với nồng độ dioxin cao như chất độc da cam.
Vì vậy, loại chất độc này hoàn toàn là sáng chế của các tập đoàn hóa chất. Ngoài ra, theo nguyên tắc hoạt động, các tập đoàn này hoàn toàn không chấp nhận phục tùng từ bên ngoài.
Về phần mình, bà Trần Tố Nga khẳng định thất vọng về phán quyết của tòa án nhưng vẫn luôn tin tưởng vào luật pháp và sẽ tiếp tục kháng cáo.
“Tôi có hơi thất vọng, giận nhưng không có bất ngờ lắm. Tôi đã ngay lập tức quyết định kháng án, các luật sư đang chuẩn bị hồ sơ, mình sẽ làm kỹ hơn nữa, tốt hơn nữa, sẽ không bỏ cuộc. Sắp tới, việc cần làm là khỏe để đi tới cùng”, bà Nga trả lời trong cuộc họp báo hôm 11/5.
Cũng theo bà Nga, sau khi có thông tin về phán quyết của tòa, bà đã nhận được rất nhiều lời động viên, chia sẻ của những người ủng hộ, không chỉ ở Pháp, từ Việt Nam, mà còn từ nhiều nước trên thế giới. Những nhà báo từ Đức, Chile cũng đã gửi thư động viên. Các phóng viên từ Tây Ban Nha cũng đến phỏng vấn.
Cũng có mặt trong buổi họp báo, bà Hélène Luc, Thượng nghị sỹ danh dự, người luôn đồng hành cùng bà Nga trong nhiều năm qua bày tỏ phẫn nộ trước phán quyết của tòa.
“Dù tôn trọng luật pháp nhưng tôi vẫn phải nói rằng tôi thực sự phẫn nộ, bởi vì tòa án đã phán quyết hoàn toàn có lợi cho các tập đoàn hóa chất, những người phải chịu trách nhiệm đối với một tội ác chống lại loài người nhưng tòa án lại không hề chỉ trích. Tôi thấy điều này là hoàn toàn không thể tin nổi”, bà Luc cho hay.
Từ quê nhà, cuộc đấu tranh cho công lý của nữ Việt kiều Pháp nhận được rất nhiều sự quan tâm cũng như các tiếng nói ủng hộ.
Trong cuộc họp báo thường kỳ hôm 13/5, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng khẳng định Việt Nam ủng hộ các nạn nhân chất độc màu da cam yêu cầu trách nhiệm pháp lý đối với các công ty hóa chất và sản xuất thương mại chất độc da cam/dioxin của Mỹ trong cuộc chiến tranh tại Việt Nam.
"Việt Nam phải chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh, trong đó có tác động nặng nề và lâu dài của chất độc da cam dioxin. Chúng tôi cho rằng các công ty này phải có trách nhiệm khắc phục những hậu quả chất độc da cam/dioxin đã gây ra tại Việt Nam", bà Hằng khẳng định.
Trong tuyên bố đưa ra một ngày trước đó, Hội Nạn nhân chất độc da cam/Dioxin Việt Nam nhấn mạnh Tòa Đại hình thành phố Evry cần xem xét lại quyết định của mình và mong Tòa phúc thẩm xét xử vụ kiện của bà Trần Tố Nga xem xét đầy đủ các yếu tố liên quan để đưa ra phán quyết yêu cầu các công ty hóa chất của Mỹ bồi thường thiệt hại cho bà Trần Tố Nga.
"Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam hoàn toàn ủng hộ vụ kiện của bà Trần Tố Nga, ủng hộ quyết định kháng cáo, đưa đơn kiện lên tòa phúc thẩm của bà. Hội mong muốn, tất cả bạn bè, những người yêu chuông hòa bình, công lý và tiến bộ trên toàn thế giới ủng hộ mạnh mẽ hơn cho bà Trần Tố Nga, nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam và nhân dân Việt Nam; cùng nhân dân Việt Nam đấu tranh đòi công lý cho các nạn nhân chất độc da cam/dioxin", tuyên bố khẳng định.
Vụ kiện của bà Trần Tố Nga kéo dài suốt 7 năm, chưa kể thời gian chuẩn bị các hồ sơ, tài liệu. Trong khoảng thời gian này, bà Nga trải qua 19 phiên thủ tục cùng hàng loạt trở ngại do phía bị đơn gây ra. Phiên xét xử chính thức lẽ ra diễn ra vào tháng 10/2020 nhưng phải hoãn lại do đại dịch COVID-19.
Trong phiên phúc thẩm sắp tới, các luật sư sẽ yêu cầu phía bị đơn cung cấp toàn bộ các thông tin, tài liệu, các trao đổi giữa các tập đoàn hóa chất với Chính phủ Mỹ để tòa làm căn cứ xem xét, thay vì những nội dung nhỏ lẻ được lựa chọn theo chủ ý của các tập đoàn này.
Dù chưa rõ kết quả ra sao, nhưng chắc chắn chặng đường sắp tới của bà Nga sẽ còn rất gian nan.
Tuy nhiên, sự ủng hộ không chỉ ở Việt Nam mà còn tại Pháp và nhiều quốc gia khác chắc chắn sẽ tiếp thêm động lực cho cuộc chiến đi tìm công lý cho nữ Việt kiều 79 tuổi.
Bình luận