Xe tải của Đồng Minh giúp đỡ Liên Xô thế nào trong Thế chiến 2?

Trong Thế chiến thứ hai, Mỹ và Anh đã gửi cho Liên Xô rất nhiều loại vũ khí và thiết bị quân sự. Trong đó, những người lính Hồng quân Liên Xô đánh giá rất cao những chiếc xe tải Studebaker và xe quân sự đa dụng Willys.

Năm 1941, khi Quân đội Đức bắt đầu tấn công Liên Xô, tình hình vận tải cơ giới trong quân đội Xô Viết gần như kiệt quệ. Lực lượng Hồng quân chỉ có khoảng 280.000 xe tải, bằng 1/3 số lượng so với yêu cầu trong thời chiến.

Việc huy động các phương tiện vận tải từ khu vực dân sự phục vụ cho nhiệm vụ quân sự diễn ra cực kỳ chậm chạp và khó khăn, khi vận chuyển đến nơi thường bị hỏng hóc và trang bị không đầy đủ. Mặt khác, ngành công nghiệp Liên Xô khi chuyển sang sản xuất thiết bị quân sự không còn đủ năng lực để sản xuất xe tải.

Tình trạng thiếu hụt trầm trọng các xe tải như GAZ, ZIS và Yag để vận chuyển binh lính và vũ khí, đạn dược cũng như lương thực, thực phẩm có thể dẫn đến nguy cơ làm giảm khả năng cơ động chiến đấu của quân đội Liên Xô.

Viện trợ từ Đồng Minh

Trong lúc Hồng quân Liên Xô đang gặp khó khăn, thì Mỹ, Anh và Canada đã ra tay giải cứu đồng minh của mình. Trong suốt thời gian còn lại của cuộc chiến, họ đã gửi cho Liên Xô khoảng 400.000 xe tải, các động cơ mới, xe sửa chữa và bảo dưỡng, xe quân sự đa dụng và xe lội nước. 

Từ năm 1941 cho đến khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, các loại xe tải như Chevrolet, Ford, Dodge, Studebaker và nhiều chủng loại phương tiện vận tải khác từ nước ngoài đã được chuyển đến phục vụ trong Hồng quân Liên Xô. Đặc biệt, phía Mỹ còn viện trợ xe tải chở hàng chủ lực của Quân đội Mỹ là GMC (biệt danh là Jimmy) và xe tải Diamond Tprime. 

Những người lính Hồng quân rất thích những chiếc xe tải của phương Tây vì độ tin cậy cao, cabin ngồi thoải mái, tránh gió lùa ngay cả trong cái lạnh của mùa đông, thuận tiện và dễ điều khiển, động cơ mạnh mẽ, khả năng hoạt động trên mọi địa hình.

Trung úy Pavel Gurevich, thuộc một tiểu đoàn súng cối Hồng quân Liên Xô nhớ lại “Những chiếc xe tải ZIS của chúng tôi là loại hai trục và dễ bị chết máy khi gặp đường xấu. Tuy nhiên, Studebakers là loại xe chạy trên mọi địa hình có cả dẫn động cầu trước và cầu sau. Chúng cũng cơ động hơn”.  

Xạ thủ phòng không Pavel Gladkov cũng khẳng định rằng, ngay cả trên địa hình nhiều đất sét và mưa nhiều, "những chiếc Chevrolet của chúng tôi vẫn di chuyển như những con tàu". 

Tuy nhiên, các phương tiện của phương Tây cũng có những nhược điểm. Đó là, động cơ của những chiếc Chevrolet quá yếu để có thể mang theo bệ phóng tên lửa BM-13 Katyusha trong điều kiện địa hình khó khăn. Hơn nữa, khung của những chiếc xe tải này không thể chịu được trọng lượng của bệ phóng tên lửa Katyusha.

Một số quân nhân Liên Xô phàn nàn rằng, bánh của xe Ford-6 bắt đầu quay tròn khi có dấu hiệu bị dính bùn lầy. Ngoài ra, đặc điểm chung của tất cả các xe tải của phương Tây theo thoả thuận “cho vay-cho thuê” (Lend-Lease) là nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu và dầu bôi trơn cao cấp, điều này đã gây ra nhiều vấn đề cho quân đội Liên Xô trong quá trình sử dụng chúng.

Những chiếc xe được yêu thích

Xe tải Mỹ cấp cho Hồng quân có số lượng nhiều và phổ biến nhất là Studebaker (khoảng 200.000 chiếc). Những chiếc xe này được sử dụng để kéo pháo cỡ nòng lên tới 150mm, vận chuyển hàng hóa và binh lính cũng như làm khung cho nhiều hệ thống để phóng tên lửa khác nhau.

Người lính radar Semyon Brevdo nhớ lại “Những chiếc xe tải của Liên Xô bị sa lầy trên đường và để có thể kéo chúng ra khỏi bùn, chúng tôi thực sự phải nhấc chúng lên vai. Trong khi đó, những chiếc xe tải Studebaker của Mỹ là cứu tinh, chúng có một tời cáp thép phía trước. Tời được dẫn động bằng động cơ. Xe tải có thể tự kéo ra miễn là có vật gì đó để gắn đầu cáp cuộn vào và nó cũng có thể kéo các xe tải nào khác gặp sự cố. Chỉ cần có một hoặc hai chiếc Studebakers trong đội hình là đủ để cứu vãn tình thế”. 

Trong số các phương tiện quân sự Mỹ chuyển giao cho Liên Xô còn có xe Willys và Dodge WC-51. Xe Dodge WC-51 ban đầu được dùng để kéo pháo dã chiến hạng nhẹ, nhưng sau đó được các kỹ sư, lính điều khiển radar, quân y và trinh sát Hồng quân Liên Xô sử dụng rộng rãi trên chiến trường. 

Hồng quân Liên Xô cũng nhận được 52.000 chiếc Willy, nhiều gấp đôi so với 25.000 chiếc Dodge WC-51. Những chiếc xe Willys này có thể kéo theo súng chống tăng 45mm và nhờ tốc độ tốt (105 km/h), khả năng cơ động cao và kích thước nhỏ gọn, dễ dàng che giấu nên chúng  được chỉ huy và đội trinh sát ưa chuộng.

Ngoài ra, trong những năm chiến tranh, Liên Xô còn nhận được hơn 3.000 xe lội nước Ford GPA được phát triển từ mẫu Willy tiêu chuẩn. Quân đội Liên Xô nhận thấy chúng rất hữu ích trong việc tấn công vượt qua nhiều rào cản nước ở Đông Âu, đặc biệt trong biên chế Hồng quân Liên Xô không có phương tiện quân sự loại này.

Sau khi chiến tranh kết thúc, phần lớn các xe vận tải quân sự của phương Tây được trả lại Mỹ theo các điều khoản của thỏa thuận “cho vay-cho thuê”. Tuy nhiên, một tỷ lệ nhất định xe Dodges và Studebakers vẫn ở lại và được sử dụng trong quân đội Liên Xô cho đến cuối những năm 1940 và được coi là một phần của nền kinh tế quốc gia này cho đến giữa những năm 1960.