Vì sao ông Yeltsin lựa chọn ‘người đàn ông mạnh mẽ’ Putin làm người kế nhiệm?

Một chương mới trong lịch sử nước Nga hiện đại đã mở ra vào ngày 31/12/1999: sau sự từ chức trước thời hạn của Tổng thống đầu tiên Boris Yeltsin – điều hoàn toàn bất ngờ không chỉ đối với người dân Nga bình thường, mà cả đối với những người thân cận với ông - đất nước được lãnh đạo bởi một chính trị gia trẻ tuổi đầy nhiệt huyết Vladimir Putin.

Sau 20 năm, các nhà hoạt động chính trị được tờ RIA Novosti phỏng vấn tiết lộ tin tức về sự từ chức của ông Yeltsin gây bất ngờ thế nào đối với họ, ấn tượng đầu tiên của họ sau khi tiếp xúc với Putin là gì và phẩm chất cá nhân nào của nhà lãnh đạo mới giúp ông ổn định tình tình đất nước và đưa nước Nga trở lại nhóm các cường quốc hàng đầu thế giới.

Sự chờ đợi bất ngờ

Mặc dù việc từ chức của Yeltsin đến như một bất ngờ, nhưng nhiều người lại nói rằng, quyết định này là theo phong cách của vị Tổng thống đầu tiên.

“Đối với tất cả chúng ta, đó là một bất ngờ lớn: cho cả những người ở điện Kremlin cũng như tất cả những người khác. Toàn bộ quy trình này và quyết định từ chức sớm là một hoạt động được thực hiện hoàn hảo xét về mặt hiệu ứng bất ngờ” - cựu Thư ký báo chí của ông Yeltsin, Sergei Yastrzhembsky, nói.

Một trong những tác giả của Hiến pháp Nga, cố vấn cho người đứng đầu Chính phủ về các vấn đề pháp lý từ tháng 10/1998 đến tháng 11/2000, ông Sergei Shakhrai, cũng gọi sự ra đi của ông Yeltsin một mặt là không lường trước được, nhưng mặt khác là hoàn toàn trong dự tính.

“Lúc đó tôi không còn làm việc trong chính quyền Tổng thống nữa. Nhưng nói chung, đó là một quyết định theo kiểu Yeltsin, cần phải công nhận điều đó. Cũng giống như đối với đa số, điều đó đối với tôi phần lớn là bất ngờ, nhưng cũng không bất ngờ” - ông Shakhrai chia sẻ.

Theo ông Mikhail Shvydkoi, người giữ vị trí chủ tịch của Công ty Phát thanh và Truyền hình Nhà nước toàn Nga từ tháng 5/1998 đến tháng 2/2000, việc xem bài phát biểu của ông Yeltsin trước người dân Nga là không thể không có sự nao nao, bồi hồi, bởi chỉ đơn giản là chưa sẵn sàng cho một bước ngoặt sự kiện như vậy vào đúng ngày lễ năm mới.

“Tôi đến cơ quan (ngày 31/12) và biết rằng, mọi thứ sẵn sàng, tất cả được chuẩn bị xong. Tôi tính sẽ cùng với Mikhail Yuryevich Lesin rời khỏi vị trí tác nghiệp trong yên ả. Rồi Valentin Borisovich (Yumashev) gọi cho Lesin. Chúng tôi dừng lại và nhìn mọi thứ. Tôi không thể nói được rằng chúng tôi đã sẵn sàng cho việc này”, - Shvydkoi nhớ lại.

Ngoài ra, ông cũng lưu ý rằng, tất cả đều hiểu việc bổ nhiệm ông Putin vào tháng 8/1999 không phải là ngẫu nhiên.

“Chúng tôi hiểu rằng, tất cả các ngã rẽ đều ở phía trước, nhưng chúng tôi không nghĩ rằng mọi chuyển lại xảy ra như vậy... Chúng tôi đoán điều này là dành cho Vladimir Vladimirovich. Ông ấy không phải là một chính trị gia công khai. Chỉ có người có bộ não cực tốt mới có thể giữ được bình tĩnh” - ông giải thích.

“Ông Yeltsin là một người có ý chí nội tâm to lớn với tài chính trị nhạy bén, một người siêu lôi cuốn. Bước đi này là vô cùng khó khăn đối với ông ấy. Khoảng khắc ông ấy xin mọi người tha thứ cho tới nay vẫn khiến tôi nghẹn trong cổ” - ông Shvydko nói thêm.

Theo ông, việc lựa chọn người kế nhiệm đối với vị Tổng thống đầu tiên là rất khó khăn.

“Đôi lúc tôi nghĩ, dường như Boris Nikolayevich đang tìm kiếm bản sao hình thể của chính mình – cao lớn. Nhưng rồi ông ấy đã tìm thấy một người có ý chí nội tâm và tài chính trị nhạy bén, điều mà ít ai khi đó hiểu được. Tôi nghĩ ngày này đối với lịch sử đất nước là cực kỳ quan trọng” - ông Shvydko nói.

Người đàn ông mạnh mẽ và là một quý ông coi trọng tình bạn

Cựu Tổng thống Kazakstan Nursultan Nazarbayev nhớ lại rằng, ông Yeltsin đã lựa chọn người kế nhiệm rất lâu, và cuối cùng chọn Putin, người không giống với bất kỳ người tiền nhiệm nào.

“Vào buổi bình minh của thế kỷ XXI, một chính trị gia mới, người không giống bất kỳ người tiền nhiệm nào, đã đến điện Kremlin. Khi đó, khó mà có ai đó có thể nói rằng, thời kỳ của ông Putin đã bắt đầu ở Nga” - ông nói.

Ông Nazarbayev lưu ý rằng, ở Putin, ông bị ấn tưởng bởi sự uyên bác, năng lượng và sẵn sàng giải quyết các vấn đề phức tạp nhất. “Khi đó, 20 năm trước, tôi có cảm giác rằng, chính trị gia trẻ tuổi này đã sẵn sàng cho mọi thức trong cuộc sống, rằng anh ta sẽ có thể trả lời rõ ràng và chính xác bất kỳ thách thức nào” - ông nói thêm.

Tỉnh trưởng tỉnh Kaluga Anatoly Artamonov nói rằng, ông rất ngạc nhiên về cách ông Yeltsin có thể “nhìn ra” Putin và gọi ông là người kế nhiệm, nhưng ngay lập tức hiểu ra rằng, con người này đủ sức đảm đương vai trò của người đứng đầu nhà nước.

Nghị sĩ từ Tatarstan Oleg Morozov, người lãnh đạo nhóm nghị sĩ “Các khu vực Nga” tại Duma vào năm 1999, nhớ lại rằng, lần đầu tiên ông nhìn thấy Putin là trong bài phát biểu của ông Yeltsin với thông điệp gửi Hội đồng Liên bang – gần như ngay sau khi ông Putin trở thành giám đốc của FSB. Ông Morozov kể rằng, nhà khoa học Nga nổi tiếng và giờ là viện sĩ Artur Chilingarov khi đó có chỉ vào Putin và nói với ông: “Một người đàn ông mạnh mẽ!”.

Theo ông Alexei Zudin, giảng viên cao cấp tại MGIMO, nếu so sánh tình hình của Nga bây giờ và tình hình của Nga trước khi ông Putin lên nắm vị trí cao nhất trong hệ thống chính quyền, thì có thể thấy hai quốc gia hoàn toàn khác nhau.

“Vào thời kỳ ông Putin mới nắm quyền, đó là một đất nước yếu ớt, không tin tưởng vào chính mình, nghèo đói, mất phương hướng. Một đất nước bị xâu xé bởi những mâu thuẫn nội bộ ngày càng nghiêm trọng, với mức phúc lợi công dân thấp, với sự nghèo đói lớn, với sự bất công xã hội ngày càng tăng. Bây giờ mọi thứ đã thay đổi” - ông nói.

Người dẫn chương trình RTS (Công ty phát thanh truyền hình Thụy Sĩ) Darius Roshben, người đã phỏng vấn ông Putin vào năm 2016, lại nhấn mạnh đến sự thông minh và lối giao tiếp cởi mở của nhà lãnh đạo Nga. Theo ông Roshben, những người đứng đầu các quốc gia phương Tây mà ông từng nói chuyện thường có vẻ sợ điều gì đó, nhưng Putin dường như “rất cở mở và có kiểm soát”.

Cựu Bộ trưởng Ngoại giao Áo Karin Kneissl cho biết bà thường xuyên quan sát Tổng thống Nga, người luôn tư duy theo cách địa chính trị.

Bà Kneissl nói: “Tôi luôn thích quan sát điều này, bởi Vladimir Putin thực sự có thể suy nghĩ theo cách địa chính trị, để thấy các mối liên hệ nhân quả lớn trong bối cảnh lịch sử, địa lý và áp dụng các biện pháp thích hợp để làm dịu sự phát triển nhất định của tình hình”.

“Điều này không phải lúc nào cũng có thể kiểm soát được, bởi có quá nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tình hình. Nó có thể được giải quyết nếu bạn ghi nhớ bức tranh địa chính trị, và theo tôi, ông Putin là người làm được điều đó” - bà cho biết thêm.

Bà Kneissl cũng lưu ý đến phẩm chất cá nhân của ông Putin, gọi ông là một quý ông biết truyền thống của “trường phái cổ điển”.

Cựu Bộ trưởng Ngoại giao Ý, cựu Phó Chủ tịch Ủy ban Châu Âu, Franco Frattini, xếp Putin trong số ít các nhà lãnh đạo thế giới coi trọng và duy trì tình bạn cá nhân.

Ông cũng bày tỏ ý kiến rằng, Tổng thống Nga sẽ quyết định có nên tiếp tục hoạt động chính trị sau năm 2024 hay không, dựa trên cách ông sẽ đánh giá thế nào về công việc của mình. “Tôi tin rằng, Tổng thống Putin sẽ tốt hơn bất kỳ ai khác trong việc đánh giá có nên ở lại vào năm 2024 hay không. Tôi nghĩ, phần nhiều sẽ phụ thuộc vào việc ông ấy có coi nhiệm vụ của là đã hoàn thành hay không”, - ông Frattini nói.