Vai trò thực sự của xe tăng T-54/55 Nga ở Ukraine

Vào đầu tháng 3 vừa qua, Nga đã quyết định đưa những chiếc xe tăng T-54/55 ra khỏi kho niêm cất và gửi chúng đến Ukraine. Nhiều video và hình ảnh chứng minh việc vận chuyển xe tăng từ vùng Viễn Đông đến Đông Âu xuất hiện trên mạng xã hội.

Theo Bulgarian Military, mới đây nhất, trên mạng xã hội xuất hiện bức ảnh được chụp trong vùng Zaporizhzhia, cho thấy một người lính Nga đứng cạnh một chiếc T-54/55 có kí hiệu 69, điều này chứng tỏ rằng những chiếc T-54/55 đã sẵn sàng tham chiến.

Nga có thể trang bị bao nhiêu xe tăng T-54/55? 

Không có thông tin chính xác, theo một số dự báo của các chuyên gia quân sự cho rằng ít nhất là vài trăm chiếc hoặc có thể lên tới hàng ngàn. T-54/55 từng là loại xe tăng được sản xuất nhiều nhất trên thế giới với hơn 100.000 chiếc. 

T-54/55 được sản xuất ngay sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc – năm 1948. Theo các chuyên gia, sau 75 năm, mặc dù xuất hiện liên tục trong nhiều cuộc chiến trên khắp thế giới, nhưng đây có thể sẽ là cuộc xung đột quy mô cuối cùng mà nó tham gia.

Một số tuyên bố của phương tiện truyền thông Nga cho rằng những chiếc xe tăng này sẽ trải qua một số hình thức hiện đại hóa, nhưng có lẽ điều này không đúng sự thật. Đơn giản vì chỉ trong vòng một tháng sau khi được đưa khỏi các kho cất giữ, những chiếc xe tăng này đã xuất hiện ở chiến trường Ukraine. Một tháng không đủ để thực hiện bất kỳ hình thức nâng cấp nào cho loại xe tăng này.

Theo các chuyên gia NATO, T-54/55 có nhiều bộ phận đã lỗi thời, đặc biệt là giáp xe tăng không thể chống lại súng chống tăng hiện đại của phương Tây. 

Trên thực tế, nhìn chiếc xe tăng xuất hiện trong tấm ảnh không khác với loại xe đã ngừng hoạt động vào những năm 1990. Rõ ràng, chiếc xe tăng lỗi thời này sẽ rất khó có thể tích hợp được các hệ thống mới của thế kỷ 21. 

Vai trò của T54/55 tại Ukraine

Nga đã đưa một số lượng lớn xe tăng T-54/55 ra tiền tuyến và những chiếc xe tăng này có chi phí hoạt động rất thấp. Theo các nhà phân tích, vai trò chính của T54/55 ở mặt trận sẽ chỉ tham gia hỗ trợ hỏa lực cho các lực lượng vũ trang Nga và làm vũ khí phòng thủ. Chúng không thể thực hiện nhiệm vụ tấn công, bởi các vị trí phòng thủ của Ukraine được trang bị tên lửa Javelin và ít nhất 10 mẫu ATGM khác nhau.

Các chuyên gia nhận định lý do thực sự cho sự hiện diện của chiếc xe tăng này ở Ukraine là cung cấp thêm thời gian và tiết kiệm kinh phí cho Nga. T54/55 sẽ là một bổ sung cần thiết và kịp thời cho các lực lượng Nga chiến đấu ở tiền tuyến, điều đó sẽ giúp các nhà máy sản xuất xe tăng, đặc biệt là UralVagonZavod, sẽ có thêm thời gian và tập trung thêm nguồn kinh phí để sản xuất những loại xe tăng hiện đại.

UralVagonZavod có thể tăng năng suất sản xuất T-90M. Còn việc sửa chữa và hiện đại hóa xe tăng T-72 và T-80 sẽ được chuyển hướng sang các nhà máy khác, mang lại nhiều thời gian cho các dây chuyền sản xuất sản xuất T-90M của UralVagonZavod.

Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, ông Dmitry Medvedev từng tuyên bố Nga bắt đầu sản xuất quy mô lớn xe tăng T-90M. Theo ông, quy mô sản xuất sẽ vượt trên 1.500 chiếc mỗi năm. Để có thể thực hiện được nhiệm vụ này, nhà máy UralVagonZavod phải dành toàn bộ nguồn lực và thời gian cho việc sản xuất T-90M.

Trong những năm gần đây, Nga đầu tư hàng triệu USD vào việc hiện đại hóa các cơ sở sản xuất của UralVagonZavod, đặc biệt là việc nâng cấp hai nhà máy sản xuất xe tăng quy mô lớn. Một nhà máy gần Moskva, một nhà máy trên đường hướng tới Rostov-on-Don. 

Các chuyên gia phương Tây cũng nhận thấy các nhà máy sản xuất thiết bị chiến đấu bọc thép hạng nặng của Nga đang hoạt động rất tích cực, bắt đầu nhận và thực hiện các đơn đặt hàng hiện đại hóa nhiều loại xe tăng, chẳng hạn như T-72, T-62 và T-80. 

Xe tăng T-54/55

Lịch sử của T-54/55 bắt đầu từ sau Thế chiến thứ hai và chiếc xe tăng này là biểu tượng của nền công nghiệp quốc phòng Liên Xô. Công nghệ của nó đã đi trước một thập kỷ so với các loại xe tăng của phương Tây vào thời điểm đó. Cho đến năm 1956, người Mỹ mới tiếp cận được T-54/55 và khẳng định sự lạc hậu của họ trước xe tăng Liên Xô.

Xe tăng chủ lực của khối NATO khi đó là M48A2, chiếc xe này nặng hơn 10 tấn so với T-54/55, đồng thời vũ khí trang bị và lớp bảo vệ kém hơn nhiều. Trong khi Mỹ đang tự hỏi làm thế nào để giải quyết những thiếu sót của M48A2 so với T-54/55, thì Moskva đã cho ra mắt dây chuyền sản xuất T-62 hiện đại hơn nhiều. 

Đến những năm 1980, T-54/55 không còn phù hợp để tham chiến và T-62 với lớp giáp tốt hơn thực sự là lựa chọn thay thế hiệu quả. Trên thực tế, T-62 là xe tăng đầu tiên trên thế giới có giáp bảo vệ và cảm biến. 

Trong những năm qua, T-54/55 đã nhận được một số sửa đổi, chủ yếu là theo đơn đặt hàng nước ngoài. Ví dụ như Al Zarrar – một phiên bản của T-55 do Trung Quốc sản xuất riêng cho Pakistan, được đánh giá còn tốt hơn cả xe tăng gốc của Liên Xô.

T-54/55 vẫn đang còn phục vụ ở một số quốc gia trên thế giới. Ukraine cũng có loại xe tăng này, nước này cũng đã nhận được những chiếc M-55 – phiên bản hiện đại hóa do Slovakia viện trợ.

Những chiếc T-54/55 chắc chắn sẽ chịu nhiều tổn thất trong cuộc xung đột Nga - Ukraine. Nhưng chiếc xe tăng này không ở đó để giành chiến thắng mà là để “câu giờ” cho quân đội Nga. Liệu T-54/55 có thể hoàn thành được mục tiêu này, câu trả lời sẽ có trong thời gian tới.