Ủy ban Tư pháp của Quốc hội: Mua bán nam giới có xu hướng tăng

Sáng 8/5, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội tổ chức phiên giải trình việc chấp hành pháp luật về phòng, chống mua bán người.

Trên cơ sở các báo cáo của 12 bộ, ngành và kết quả khảo sát về tình hình chấp hành pháp luật về mua bán người ở 9 tỉnh biên giới, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã xây dựng Báo cáo nghiên cứu về chấp hành pháp luật về phòng, chống mua bán người giai đoạn 2018-2022.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Mai Thị Phương Hoa dẫn báo cáo của Bộ Công an cho thấy, trong kỳ báo cáo, cả nước đã phát hiện 440 vụ, với 876 đối tượng vi phạm pháp luật và tội phạm về mua bán người, 1.240 nạn nhân bị mua bán và nghi bị mua bán.

"Mua bán người ở trong nước và mua bán nam giới có xu hướng tăng lên. Đã xuất hiện tình trạng mua bán thai nhi, mua bán nam giới để cưỡng bức lao động trên tàu cá", bà Mai Thị Phương Hoa nhấn mạnh và cho biết ở một số nơi nổi lên tình trạng mua bán trẻ sơ sinh núp bóng tinh vi các tổ chức mang danh thiện nguyện tự phát.

Việt Nam không những là nơi xuất phát tội phạm nguồn, mà còn là địa bàn trung chuyển mua bán người từ một số nước trong khu vực đi nước thứ ba.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm về mua bán người diễn biến phức tạp, ngày càng nghiêm trọng và có xu hướng gia tăng, với tính chất, thủ đoạn ngày càng tinh vi, xảo quyệt, mang tính vô nhân đạo, có sự câu kết chặt chẽ giữa các đối tượng ở trong nước với nước ngoài, được thực hiện bởi các đối tượng chuyên nghiệp, có tiền án, tiền sự về tội phạm mua bán người.

Bà Mai Thị Phương Hoa cũng chỉ ra thực tế xuất hiện nhiều đường dây phạm tội mua bán người với các thủ đoạn như "việc nhẹ, lương cao", tổ chức cho nạn nhân vượt biên để ép buộc làm việc bất hợp pháp trên nước bạn, muốn về nước phải trả một khoản tiền chuộc lớn.

Một thủ đoạn phạm tội khác là lợi dụng thủ tục đơn giản trong việc kết hôn với người nước ngoài, cho nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài, du lịch, thăm thân… để tổ chức cho nạn nhân ra nước ngoài, sau đó thu giữ giấy tờ tùy thân, bán sang tay nhiều chủ để cưỡng bước lao động, cưỡng bức mại dâm, ép thực hiện các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản…

Ngoài ra, còn có tình trạng lợi dụng quy định về hiến, ghép tạng, các đối tượng tìm gặp những nạn nhân khó khăn về kinh tế có nhu cầu bán nội tạng, thương lượng mua với giá rẻ, làm giả giấy tờ, con dấu, sau đó bán cho người bệnh với giá cao.

Liên quan thủ đoạn phổ biến của tội phạm, công an thống kê có 55 vụ lợi dụng môi giới hôn nhân, 57 vụ lợi dụng việc môi giới đưa người đi lao động nước ngoài và 282 vụ với thủ đoạn khác.

Trong kỳ báo cáo (2018-2022), cơ quan điều tra các cấp thuộc Bộ Công an đã thụ lý 560 tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố có liên quan đến mua bán người. Cơ quan có thẩm quyền thuộc Bộ Quốc phòng thụ lý 120 tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố có liên quan đến mua bán người.

Sau đó, cơ quan điều tra các cấp thuộc Bộ Công an đã khởi tố 386 vụ/808 bị can; cơ quan có thẩm quyền thuộc Bộ Quốc phòng đã khởi tố sau đó chuyển sang cơ quan điều tra có thẩm quyền 54 vụ/68 đối tượng.

Tuy nhiên, theo Thường trực Ủy ban Tư pháp, số lượng các vụ phạm tội mua bán người được phát hiện, điều tra, xử lý còn ít so với tình hình thực tế. Thậm chí, số lượng các vụ án bị khởi tố về các tội mua bán người ít hơn so với giai đoạn trước.

Giai đoạn 2012-2020, trung bình khởi tố 162 vụ/năm; giai đoạn năm 2018-2022, trung bình khởi tố 77,2 vụ/năm.

Thường trực Ủy ban Tư pháp nhận định chất lượng điều tra còn có mặt hạn chế, vẫn còn 56 bị can phạm tội mua bán người bỏ trốn phải truy nã. Có những vụ án xảy ra trong thời gian dài, phạm tội có tổ chức, nhiều đối tượng cấu kết cùng thực hiện tội phạm với nhiều nạn nhân bị mua bán, trong đó có nhiều người dưới 16 tuổi nhưng không được kịp thời phát hiện.

Trong kỳ báo cáo, các cơ quan có thẩm quyền đã giải cứu và phối hợp giải cứu 352 nạn nhân; tiếp nhận, xác minh nạn nhân từ nước ngoài trở về với 545 nạn nhân và vẫn còn số lượng lớn nạn nhân chưa được giải cứu.