Tuyển Anh không vào được chung kết thì biết khi nào?

Thủ đô Matxcơva đêm 3/7 chứng kiến giọt nước mắt trong sự bất lực đến từ James Rodriguez. Xém chút nữa, Colombia có thể tạo nên địa chấn trên mảnh đất Nga hùng vĩ. Cầu thủ Bayern Munich chỉ thể ngồi trên khán đài khóc như “đứa trẻ” khi “Los Cafeteros” phải dừng bước tại vòng 1/8 World Cup 2018 trước tuyển Anh.

Trái ngược nỗi buồn của kẻ bại trận Colombia, người Anh với những cốc bia trên tay có lẽ đang xuyên đêm để ăn mừng chiếc thắng của Harry Kane và các đồng đội. “Ngày hội đang diễn ra trên đất Anh. Lượng bia ở các cửa hàng không đủ để cung cấp người mua”, cựu HLV tuyển nữ Việt Nam Steve Darby khẳng định.

Không vui sao được. Bởi sau 28 năm, lần đầu tiên người Anh đã giành được chiến thắng trên chấm luân lưu 11 m ở trận đấu thuộc vòng knock-out tại một kỳ World Cup hay EURO.

Không vào được chung kết thì biết khi nào?

Kể từ chức vô địch năm 1966, tuyển Anh chưa thể thêm một lần nữa góp mặt ở trận đấu cuối cùng tại World Cup. Bao nhiêu tiền bạc, công sức từ thế hệ trước đến thế hệ sau đều “đổ sông đổ bể”.

Nhưng mùa hè 2018 trên đất Nga, cửa đến trận chung kết đang rộng mở cho “Tam sư”, dù rằng họ chỉ mới vào đến tứ kết.

Bước ngoặt đến từ thất bại 0-1 trước tuyển Bỉ ở lượt cuối bảng G, tuyển Anh khép lại vòng bảng với ngôi nhì và rơi vào nhánh đấu khá thuận lợi. Suôn sẻ đến nỗi đối thủ mạnh nhất của người Anh ở nhánh đấu này là Tây Ban Nha đã bị “hất văng” ra khỏi cuộc chơi bởi “chiếc xe bus” ba tầng của chủ nhà Nga tại vòng 1/8.

Nhưng người Anh cũng đừng nên quá vội mừng. Các đối thủ còn lại không phải dễ chơi. Hãy nhìn cái cách “Tam sư” bối rối như thế nào trước Colombia không có ngôi sao James Rodriguez.

Thầy trò HLV Gareth Southgate đã nắm lợi thế hơn 90 phút  với bàn thắng của Harry Kane (57’). Nhưng phải trả giá cho sự chủ quan là bàn thua ở phút 90+3’ đến từ Yerry Mina.

“Colombia không định hình được mình phải chơi như thế nào khi vắng James Rodriguez. Họ chơi quá quyết liệt và nóng nảy đúng chất Nam Mỹ, đôi khi không giữ được sự bình tĩnh", cựu tuyển thủ Vũ Như Thành đánh giá về màn trình diễn của Colombia.

"Bằng chứng là tình huống bị thổi phạt đền ở phút 56. Một tình huống không cần thiết của Sanchez, nhưng anh lại phạm lỗi quá ngớ ngẩn”, Vũ Như Thành nhận định.

Cần một cầu nối

Tuyển Anh nắm thế chủ động, thậm chí có thể giải quyết trận đấu trong hai hiệp chính trên Spartak Moscow. Nhưng đội bóng áo đỏ chỉ biết “đứng hình” sau bàn thắng gỡ hòa 1-1 của đối thủ và 30 phút bóng lăn của hai hiệp phụ và phải chờ Eric Dier thực hiện thành công pha luân lưu quyết định.

“Trận đấu gặp Thụy Điển khó khăn hơn Colombia. Không chỉ phòng ngự tập trung với số đông tốt, đội bóng châu Âu còn biết cách tổ chức phản công với những đường chuyền sắc lẹm. Họ có dàn cầu thủ đồng đều và bọc lót tốt cho nhau. Không có Zlatan Ibrahimovic, đội bóng này càng nguy hiểm hơn”, Như Thành nhận định về đối thủ của tuyển Anh ở tứ kết.

Sau 4 trận đấu, “Tam Sư” ghi đến 9 bàn thắng, trong đó Harry Kane đang dẫn đầu danh sách “dội bom” với 6 pha lập công. Chân sút 25 tuổi là hạt nhân trong mọi đường tấn công, nhưng đó cũng là “con dao hai lưỡi”. Bởi nếu hàng thủ đối phương bắt “chết” Kane thì những đường lên bóng cũng trở nên lạc nhịp.

Tuyển Anh cần một cầu nối giữa hàng tiền vệ và tiền đạo. Với sơ đồ 3-5-2, HLV Gareth Southgate luôn sử dụng công thức Kane +1 trên hàng công, và vị trí +1 ấy thuộc về Raheem Sterling. Nhưng nhìn màn trình diễn của cầu thủ Man City ở trận đấu gặp Colombia, người ta chỉ biết lắc đầu ngao ngán.

Quá vụng về là từ phù hợp nhất để nói về sự tệ hại của Sterling. Cầu thủ 23 tuổi thăng hoa ở Man City bởi HLV Pep Guardiola biết cách xây dựng các vệ tinh xung quanh hỗ trợ tốt và giúp lối chơi Sterling phát huy hết công suất.

Nhưng ở tuyển Anh, cầu thủ gốc Jamaica trở nên đơn độc với thể hình nhỏ bé và dễ bị hàng thủ mạnh mẽ đến từ Colombia vô hiệu hóa.

Sơ đồ 3-5-2 vẫn là bản vẽ hoàn hảo

Trên quê hương của bản nhạc Kachiusa đầy hùng hồn và mạnh mẽ, tuyển Anh chơi với sơ đồ quen thuộc 3-5-2 vốn trở thành thương hiệu dưới triều đại Southgate. Với bộ ba trung vệ Harry Maguire, John Stones và Kyle Walker luôn án ngữ trước khung thành Jordan Pickford.

Ở hàng tiền vệ, Jordan Henderson đóng vai trò “máy quét”, thi đấu dưới bộ đôi tiền vệ trung tâm Jesse Lingard và Ashley Young, bên cạnh hai cầu thủ chạy cánh Dele Alli và Kieran Trippier. Trên hàng công, đội trưởng Harry Kane thi đấu cao nhất dưới sự hỗ trợ của Raheem Sterling.

Hiện tuyển Anh đang thành công với cách vận hành sơ đồ 3-5-2, thậm chí “Tam sư” còn chơi tốt hơn nhiều so với chiến thuật 4-4-2 quen thuộc ở các đời HLV trước. Hàng thủ tuyển Anh với bộ ba trung vệ không còn để lộ nhiều khoảng trống, bên cạnh còn có sự hỗ trợ đến từ tiền vệ phòng ngự.

Nếu bị đối thủ phản công thì hai tiền vệ biên sẽ lùi về thành hậu vệ biên, nhằm linh hoạt với chiến thuật phòng ngự 5-4-1 thì lúc đó hai cánh sẽ được bịt kín. Nếu tuyển Anh muốn kiểm soát chặt tuyến giữa, thì dễ thôi, ông Gareth Southgate sẽ bố trí ba tiền vệ trung tâm chơi gần lại với nhau.

Với một tiền vệ trụ và hai tiền vệ trung tâm trên sân, chiến lược gia 47 tuổi muốn giữ “sạch lưới” trước khi nghĩ đến chuyện ghi bàn.

Rõ ràng với cách vận hành 5 tiền vệ trong sơ đồ 3-5-2, tuyển Anh có thể linh hoạt được giữa khâu phòng ngự và tấn công rất nhanh nhưng cũng hợp lý.

Trên hàng tiền đạo là sự kết hợp giữa một Harry Kane sở hữu thể hình tốt, bên cạnh khả năng tranh chấp và làm tường tuyệt vời để thu hút hậu vệ đối phương, với một Raheem Sterling có tốc độ, kĩ thuật, lì lợm và độ tinh quái. Điều này khiến hàng thủ đối phương cảm thấy bối rối để theo kèm.

Nhưng 3-5-2 vẫn có những điểm khuyết? “Nếu tuyển Anh bị dẫn bàn thì điểm khuyết ở hành lang cánh sẽ lộ, bởi họ sẽ đẩy cao lên tấn công. Tuyển Anh thường chơi tấn công nhưng lại không có cầu thủ chạy biên đẳng cấp", Như Thành phân tích.

"Nên khi dâng cao sẽ để hở nhiều điểm khuyết vì họ chỉ chơi với đúng một cầu thủ cánh thực thụ. Tùy vào thời điểm, HLV cần đưa chiến thuật phù hợp”, Như Thành kết luận.