Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ thăm Mỹ: Hàng loạt nút thắt cần được tháo gỡ

Mỹ hôm qua (10/11) cảnh báo sẽ trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ, nếu nước này không từ bỏ kế hoạch mua hệ thống phòng thủ của Nga. Vấn đề vốn làm rạn nứt mối quan hệ giữa hai nước, lại một lần nữa được nhấn mạnh trước thềm chuyến thăm của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan tới Mỹ vào ngày 13/11 tới, cho thấy những trách nhiệm nặng nề trong chuyến thăm này của nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ để giải quyết hàng loạt các vấn đề bất đồng còn tồn tại giữa hai đồng minh.

Cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien hôm 10/11 cho rằng, Mỹ đang rất không hài lòng về hợp đồng vũ khí giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga; đồng thời có thể sẽ áp đặt trừng phạt nếu Thổ Nhĩ Kỳ không "từ bỏ" hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 mới mua từ Nga. Mỹ đã loạiThổ Nhĩ Kỳ ra khỏi chương trình máy bay chiến đấu F-35, sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu nhận lô giao hàng đầu tiên S-400 từ Nga.

Tuy nhiên, Mỹ vẫn do dự áp đặt biện pháp trừng phạt nhằm vào Thổ Nhĩ Kỳ. Một quan chức Thổ Nhĩ Kỳ đầu tháng này cho biết, lô thứ 2 trong hợp đồng giao S-400 cho Thổ Nhĩ Kỳ có thể bị trì hoãn so với kế hoạch 2020. Cảnh báo của Cố vấn An ninh Quốc gia Nhà Trắng cho thấy Mỹ vẫn nuôi hi vọng Thổ Nhĩ Kỳ có thể hủy bỏ hợp đồng này với Nga.

Ông Robert O'Brien khẳng định: “Nếu Thổ Nhĩ Kỳ không từ bỏ hệ thống S-400, các biện pháp trừng phạt có thể được đưa ra. Các lệnh trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ theo đạo luật Đối phó với Kẻ thù của Mỹ nhất định sẽ được Quốc hội thông qua với sự ủng hộ đa số của cả hai đảng và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ biết được ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt đó. S-400 không có chỗ trong NATO. Các động thái mua vũ khí từ Nga không có chỗ trong NATO. Đó là thông điệp mà Tổng thống Trump sẽ làm rõ với ông Erdogan khi ông ấy tới Mỹ".

Những bình luận của Cố vấn an ninh Mỹ được đưa ra trước thềm chuyến thăm chính thức tới Washington của Tổng thống Tayyip Erdogan. Ông Erdogan dự kiến có cuộc gặp với người đồng cấp Mỹ để thảo luận về một loạt vấn đề quan trọng, trong bối cảnh mối quan hệ giữa hai đồng minh NATO đang có nhiều căng thẳng.

Thực tế việc mua S-400 chỉ là một trong những vấn đề mà hai bên chưa tìm được tiếng nói chung. Hạ viện Mỹ tuần trước đã thông qua dự luật trừng phạt nước này liên quan đến các cuộc tấn công lực lượng người Kurd tại miền Bắc Syria và công nhận vụ thảm sát người Armenia dưới thời Đế chế Ottoman là một cuộc diệt chủng. Bước đi này của Hạ viện Mỹ vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ của phía Thổ Nhĩ Kỳ, khiến nhiều quan chức Thổ Nhĩ Kỳ kêu gọi Tổng thống Erdogan hủy bỏ chuyến thăm Mỹ.

Ngay trước chuyến thăm, Tổng thống Erdogan cũng cáo buộc Mỹ không thực hiện thỏa thuận đã đạt được về vấn đề người Kurd tại phía Bắc Syria: “Người Mỹ đang làm gì với các tổ chức khủng bố như Các Đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd? Họ đang tiến hành các cuộc tuần tra theo cách của họ. Đáng nhẽ họ phải rút đi. Tuy nhiên Mỹ lại tổ chức tuần tra chung với các tổ chức khủng bố trong khu vực  mặc dù điều họ phải làm là phải rút đi. Điều này không nằm trong thỏa thuận của chúng tôi”.

Hàng loạt nút thắt chưa được tháo gỡ trong quan hệ giữa hai nước cho thấy trọng trách nặng nề trong chuyến thăm của Tổng thống Erdogan tới Mỹ lần này. Mặc dù vậy, đối với Thổ Nhĩ Kỳ, hai nhà lãnh đạo có mối quan hệ cá nhân tốt. Tổng thống Trump vẫn là hi vọng tốt nhất để cứu vãn mối quan hệ đối tác giữa hai nước, với tham vọng đưa thương mại song phương lên 100 tỉ USD/năm.

Rõ ràng chính quyền Mỹ đang rất “phiền lòng” với chính sách đối ngoại của Thổ Nhĩ Kỳ gần đây, nhưng với tầm quan trọng địa chính trị trong mối quan hệ Thổ-Mỹ, cố vấn an ninh nhà trắng Robert O'Brien cũng phải thừa nhận, “mất Thổ Nhĩ Kỳ là một đồng minh, không phải là điều tốt lành cho châu Âu hay cho nước Mỹ”.