Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ không quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư

Chiều 17/3, phát biểu kết luận phiên họp cho ý kiến về dự án Luật Nhà ở (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, hồ sơ, thủ tục, quy trình chuẩn bị dự án luật đúng quy định, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, qua đó Chính phủ tiếp thu, trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5. 

"Để tiếp tục hoàn chỉnh hồ sơ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến tại phiên họp, ý kiến các cơ quan tổ chức, nhân dân, trong đó lưu ý không quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư. Tuy nhiên cần có quy định cụ thể về việc Nhà nước có quyền quyết định, có trách nhiệm trong việc tổ chức di dời, sửa chữa, cải tạo với các nhà chung cư không còn an toàn để đảm bảo sức khỏe, an toàn của người dân", Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Khắc Định lưu ý, nếu Chính phủ có phương án khác thì cần trình hai phương án, nêu rõ ưu điểm, nhược điểm, trình bày một cách toàn diện, lập luận rõ ràng làm cơ sở để các đại biểu Quốc hội xem xét, cho ý kiến, quyết định.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo, thẩm tra phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để đảm bảo quy định của dự án luật này phù hợp với các văn bản pháp luật liên quan, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và cả các luật đang được sửa cùng thời điểm, đặc biệt là Luật Đất đai (sửa đổi).

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, các cơ quan phối hợp chặt chẽ, tiếp tục rà soát, nghiên cứu, lấy ý kiến các tổ chức, đơn vị, người dân chịu tác động để đảm bảo quy định trong luật rõ ràng, chi tiết, phù hợp với thực tiễn. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo sớm hoàn thiện, trình lại hồ sơ để tiến hành thẩm tra đúng theo quy định.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhìn nhận, quyền sở hữu nhà chung cư là vấn đề hệ trọng và nhạy cảm được nhân dân, cử tri đặc biệt quan tâm và hiện còn nhiều ý kiến khác nhau.

"Nhiều ý kiến quan tâm đến quy định quyền sở hữu chung cư như phương án Chính phủ trình về có thời hạn, mục đích bảo vệ lợi ích công cộng, vì sức khỏe tính mạng người dân chứ không vì mục đích nào khác, nhưng cần cân nhắc kĩ lưỡng thận trọng, với các căn cứ cơ sở chính trị vững chắc, căn cứ Hiến pháp và các pháp luật có liên quan, trên cơ sở các vướng mắc thực tiễn với tinh thần vướng ở đâu sửa ở đó", Chủ tịch Quốc hội nói.

Nhấn mạnh "bắt cho đúng bệnh", ông Vương Đình Huệ đặt vấn đề: Vướng trong sửa chữa cải tạo nhà chung cư có thực sự xuất phát từ thời hạn sở hữu nhà chung cư? Do đó các cơ quan soạn thảo và thẩm tra cần tiếp tục thảo luận, làm rõ.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay đa số ý kiến của Thường trực Ủy ban Pháp luật, ý kiến phản biện chính sách của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam bày tỏ băn khoăn và không tán thành quy định này. Chủ tịch Quốc hội làm rõ, theo quy định của Hiến pháp và pháp luật thì quyền sở hữu đối với tài sản được Nhà nước bảo vệ và không ai có thể bị hạn chế, bị tước đoạt trái luật quyền sở hữu và quyền khác đối với tài sản. 

Cũng theo quy định của Bộ luật Dân sự, trường hợp nhà chung cư bị tiêu hủy thì quyền của chủ sở hữu căn hộ chung cư thực hiện theo quy định của pháp luật. Như vậy, quyền của chủ sở hữu nhà chung cư vẫn còn tồn tại và được quy định bằng một luật nào đó như Luật Nhà ở, chứ không phải quyền đó bị chấm dứt.

Hơn nữa loại ý kiến này cũng cho rằng không thể đồng nhất giữa 2 phạm trù quyền sở hữu và thời gian sử dụng. Luật Xây dựng 2014 và các văn bản hướng dẫn cũng đã có quy định chi tiết về thời hạn sử dụng của công trình xây dựng nói chung, trong đó bao gồm công trình nhà chung cư và các trường hợp cụ thể. 

"Đối với thời hạn sử dụng nhà chung cư mà dân gian nói nôm na là tuổi thọ nhà chung là khái niệm về mặt kĩ thuật xây dựng. Khái niệm về kỹ thuật xây dựng khác với khái niệm về quyền sở hữu là một khái niệm về pháp lý. Nếu quy định như điều 25 dự thảo luật vô hình trung gây ra sự nhầm lẫn giữa quyền sở hữu và thời hạn sử dụng", Chủ tịch Quốc hội phân tích.

Ngoài ra, nhiều phân tích khác theo giác độ quản lý nhà nước và quyền lợi của người dân cho rằng thời hạn sử dụng nhà chung cư là quy định can thiệp đến quyền sở hữu và tác động rất lớn đến quyền lợi, tâm tư tình cảm, nguyện vọng của người dân và tác động đến cả thị trường bất động sản nói chung.

Theo Chủ tịch Quốc hội, việc này phải được đánh giá một cách rất kỹ lưỡng, thận trọng, toàn diện hơn nữa. Đồng thời, luật này cần tập trung vào việc quy định chặt chẽ và cụ thể hơn nữa về thời hạn sử dụng nhà chung cư. Việc tiêu hủy, phá dỡ, cải tạo nhà chung cư trên cơ sở đánh giá những vướng mắc trong thực tế, luật hóa những nội dung trong nghị định. 

Phát biểu giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Bộ Xây dựng trình quy định này vì mục tiêu bảo vệ sức khỏe, tính mạng của nhân dân khi công trình mất an toàn, không đảm bảo điều kiện sử dụng.

Chia sẻ về lý do đưa ra quy định này trong dự thảo, dẫn các quy định luật, ông Nguyễn Thanh Nghị cho biết, trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi), quyền sở hữu chung cư chỉ chấm dứt khi nhà chung cư bị phá dỡ chứ không phải hết hạn sử dụng là chấm dứt. Chung cư chưa hết hạn sử dụng nhưng mất an toàn cũng sẽ buộc phải tháo dỡ.

"Việc quy định thời hạn cũng xuất phát từ thực tiễn công tác cải tạo chung cư cũ. Hiện cả nước có 5.687 chung cư, ở Hà Nội có hơn 3.015 chung cư, TP.HCM có 1.568 chung cư. Trong đó xây dựng trước năm 1994 có 1.850 chung cư Hà Nội và hơn 400 chung cư ở TP.HCM", Bộ trưởng Xây dựng nói.

Ông Nguyễn Thanh Nghị đánh giá chung cư là công trình đặc thù, có nhiều người sử dụng, khi xuống cấp, hư hỏng sẽ có nguy cơ ảnh hưởng lớn đến an toàn tài sản, tính mạng của cư dân. Từ thực tế như vậy, trên cơ sở kinh nghiệm của các nước trong khu vực và quốc tế, Bộ Xây dựng mới đưa ra đề xuất quy định như trong dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi.

Tuy nhiên, qua ý kiến của ủy ban thẩm tra và Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày hôm nay, đặc biệt là ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội, ông Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Bộ Xây dựng sẽ nghiêm túc rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng, quy định rõ hơn để đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của của người dân, đồng thời cũng đảm bảo được mục tiêu cải tạo chung cư cũ, đảm bảo an toàn sức khỏe, tính mạng của nhân dân.