Thổ Nhĩ Kỳ - 'đất lành' mới của tài phiệt Nga?

Kể từ khi phương Tây bắt đầu tung ra các lệnh trừng phạt đối với giới tài phiệt Nga, nhiều tỷ phú nước này đã chuyển tài sản và du thuyền ra khỏi khu vực Liên minh châu Âu (EU) và lãnh thổ của Anh để tránh bị tịch thu. Một số người chọn Dubai làm nơi cất giữ tài sản mới, nhiều người lại tìm đến Maldives. 

Địa điểm được các đại gia Nga ưa chuộng nhất gần đây là Thổ Nhĩ Kỳ. Có ít nhất 8 du thuyền thuộc sở hữu của các nhà tài phiệt Nga đang neo đậu tại các cảng của Thổ Nhĩ Kỳ hoặc đã khởi hành tới đất nước này - bao gồm siêu du thuyền Roman Abramovich trị giá 438 triệu USD, chiếc Eclipse dài hơn 162 m và Solaris dài gần 140 m có giá 474 triệu USD. Theo các chuyên gia định giá tại VesselsValue, các du thuyền Nga tại Thổ Nhĩ Kỳ có tổng trị giá lên tới 1,1 tỷ USD.

Đầu tư - “tấm vé vàng” để lấy hộ chiếu Thổ Nhĩ Kỳ

Thổ Nhĩ Kỳ trở nên nổi tiếng trong giới tài phiệt không chỉ bởi khí hậu ôn hòa và bờ biển Địa Trung Hải ngập nắng. Mặc dù là thành viên của NATO, nước này đã bỏ qua các lệnh trừng phạt từ phương Tây và duy trì quan hệ với Nga. 

“Các lệnh trừng phạt của châu Âu và Mỹ khiến giới tỷ phú Nga phải tìm kiếm thị trường đầu tư mới. Rõ ràng Thổ Nhĩ Kỳ là lựa chọn khả thi với những lợi thế về vị trí địa lý, thị trường và hệ thống ngân hàng, cũng như quan điểm trung lập về vấn đề Nga-Ukraine”, ông Zeynep Fıratoğlu, giám đốc truyền thông tại công ty bất động sản Space có trụ sở tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), cho biết.

Theo dữ liệu từ Viện Thống kê Thổ Nhĩ Kỳ, doanh số bán nhà cho khách hàng ngoại quốc đã tăng 55% trong tháng 2/2022 so với cùng kỳ năm ngoái. Doanh số bán hàng cho khách hàng Nga cũng tăng 96%, trong khi doanh số bán cho người Ukraine tăng 85%. Xu hướng này tiếp tục bùng nổ vào tháng 3 - người nước ngoài mua nhà ở Thổ Nhĩ Kỳ tăng 21% so với tháng trước. 

“Kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự tại Ukraine, chúng tôi nhận thấy nhu cầu từ khách hàng Nga tăng lên đáng kể”, ông Fıratoğlu nói.

Một trong những nguyên nhân chính khiến Thổ Nhĩ Kỳ trở thành thị trường hấp dẫn người Nga là chương trình đầu tư để đổi lấy quốc tịch. Cụ thể, người nước ngoài sẽ được cấp hộ chiếu Thổ Nhĩ Kỳ trong vòng 3-4 tháng nếu họ đầu tư ít nhất 250.000 USD vào bất động sản hoặc 500.000 USD vào trái phiếu chính phủ, công ty, quỹ đầu tư hoặc tài khoản ngân hàng địa phương. Chính sách này đặc biệt thu hút những nhà tài phiệt Nga đang tìm kiếm hộ chiếu thứ hai. 

Một số quốc gia khác ở châu Âu cũng có chương trình “hộ chiếu vàng” cung cấp lợi ích tương tự, nhưng việc này có thể sớm chấm dứt do các biện pháp trừng phạt nhằm vào Moskva. Síp, nơi được coi như “thiên đường thuế” của người Nga, cũng bắt đầu gây áp lực lên giới tài phiệt - quốc đảo này đã thu hồi hộ chiếu của 8 nhà tài phiệt Nga.

Theo ông Şerif Nadi Varlı, nhà môi giới bất động sản hàng đầu tại công ty Vartur Real Estate, các tỷ phú Nga thường quan tâm tới các khoản đầu tư lớn có thể đem lại nhiều lợi nhuận và giúp họ có được hộ chiếu Thổ Nhĩ Kỳ.

“Tất cả các khách hàng Nga đều đang cố gắng lấy quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ bằng cách đầu tư”, ông Şerif Nadi Varlı nói.

Những điểm đầu tư bất động sản sáng giá nhất với các đại gia Nga là các thành phố ven biển như Bodrum, Fethiye và Marmaris. 4 trong số 8 du thuyền thuộc sở hữu của người Nga cũng được thả neo ở khu vực này: Chiếc Eclipse của tỷ phú Roman Arkadievich Abramovich và du thuyền Romea trị giá 110 triệu USD của ông Alexander Nesis đang neo đậu ở thị trấn Göcek gần Fethiye; chiếc Aurora trị giá 110 triệu USD của Andrei Molchanov tại Marmaris,...

Ngoài các vùng ven biển, chiếc Space trị giá 8 triệu USD của tỷ phú Vagit Alekperov đang ở bến du thuyền Tuzla ở Istanbul; siêu du thuyền 38 triệu USD Rahil của Arkady Rotenberg cũng dừng chân tại Tuzla trước khi khởi hành tới thị trấn Sochi của Nga vào ngày 27/4.

Cơn sốt mở công ty ở Thổ Nhĩ Kỳ

Ngoài đầu tư vào bất động sản, người Nga còn chuộng mở công ty ở Thổ Nhĩ Kỳ. Theo ông Eray Sayin tại công ty luật Sayin Law & Consulting có trụ sở ở Istanbul, công dân Nga đã thành lập kỷ lục 64 công ty ở Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 3 - gần gấp 4 lần so với tháng 2. Con số này dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng trong dữ liệu tháng 4. 

Quy trình lập công ty cũng không hề phức tạp: Chỉ mất 5 ngày và tiêu tốn khoảng 3.400 USD.

“Sau khi các lệnh trừng phạt đối với Nga được ban hành, số lượng công ty do người Nga thành lập ở Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng vọt”, ông Sayin cho biết riêng công ty của ông đã nhận được 25 yêu cầu từ khách hàng Nga muốn mở công ty ở Thổ Nhĩ Kỳ trong 25 ngày qua.

Hầu hết các công ty này được thành lập với mục đích đầu tư vào bất động sản, nhưng một số khác cũng quan tâm đến lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là năng lượng tái tạo và dầu khí. Ông Sayin hy vọng rằng các công ty Nga sẽ mở rộng sang các ngành công nghiệp khác như phân bón - một trong những mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Nga. Ông kỳ vọng giới tài phiệt Nga sẽ xây dựng thêm nhiều nhà máy và đầu tư hàng trăm triệu USD vào Thổ Nhĩ Kỳ.

“Có rất nhiều nhà đầu tư trong ngành năng lượng, nhưng ở giai đoạn này, họ chỉ đầu tư nhỏ lẻ vì mọi thứ đều không chắc chắn”, ông Sayin cho biết.

Tuy nhiên, các ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tránh phải vi phạm các lệnh trừng phạt từ phương Tây. Họ yêu cầu cá nhân hoặc công ty Nga mở tài khoản ngân hàng phải làm thủ tục chứng minh việc không nằm trong danh sách xử phạt. 

Từ lâu, Thổ Nhĩ Kỳ và Nga đã duy trì mối quan hệ kinh tế sâu sắc: Thổ Nhĩ Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn thứ năm của Nga và Nga là thị trường lớn thứ mười của Thổ Nhĩ Kỳ. Do đó, chừng nào Thổ Nhĩ Kỳ vẫn từ chối áp đặt lệnh trừng phạt kinh tế đối với Moskva, các nhà tài phiệt Nga ​​sẽ còn tiếp tục đầu tư vào quốc gia này. 

“Trong ngắn hạn, chúng tôi dự báo các cá nhân Nga sẽ tìm cách có được quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ bằng cách mua bất động sản. Trong trung và dài hạn, có thể những tỷ phú người Nga sẽ chuyển việc kinh doanh cùng tài sản của họ đến Istanbul và đưa gia đình của họ tới Thổ Nhĩ Kỳ hoặc các nước châu Âu khác”, ông Fıratoğlu phân tích.