Ngày 1/1/2008, Việt Nam chính thức nhận vai trò Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2008-2009. Chỉ nửa năm sau khi đó, Việt Nam đảm nhận vị trí Chủ tịch Hội đồng Bảo an (HÐBA) của LHQ. Ðây là vinh dự to lớn, nhưng đồng thời cũng đặt lên vai chúng ta trách nhiệm nặng nề dù chỉ kéo dài trong 1 tháng.
Vào thời điểm đó, nước giữ chức Chủ tịch HÐBA phải soạn thảo Báo cáo năm của HÐBA (từ ngày 31/7/2007 đến ngày 31/7/2008), tổng kết các hoạt động của HÐBA trong một năm qua trên tất cả 60 đề mục trong Chương trình nghị sự gửi lên Ðại hội đồng LHQ.
Thêm vào đó, Chủ tịch HÐBA LHQ phải chủ trì và triển khai bốn loại công việc khác trong tháng. Ðó là, thứ nhất: Xây dựng chương trình làm việc trong tháng và chương trình nghị sự của các cuộc họp của HÐBA. Hai là, chủ trì và điều hành khoảng 40 cuộc họp kín và công khai của HÐBA với tuần. Ba là, thay mặt HÐBA phát biểu ý kiến với báo chí, trả lời các câu hỏi của nhà báo, thông báo cho các nước thành viên LHQ về kết quả của các cuộc họp của HÐBA.
Bốn là, một số công việc khác như đại diện HÐBA trong quan hệ với các nước và tổ chức trong và ngoài LHQ, trong đó có nhiệm vụ phải thường xuyên điều hành các cuộc họp với Tổng Thư ký và lãnh đạo cấp cao khác trong Ban Thư ký của LHQ, Ðại hội đồng LHQ, Chủ tịch Hội đồng Kinh tế và xã hội của LHQ (ECOSOC), các nước thành viên có yêu cầu gặp.
Video: Niềm vui của đoàn Việt Nam khi Đại hội đồng LHQ thông báo kết quả cuộc bỏ phiếu
Công việc mới mẻ với cường độ dày đặc là vậy nhưng Việt Nam đã hoàn thành rất tốt nhiệm vụ của mình, được các nước thành viên và dư luận quốc tế đánh giá cao. Nhiều đề nghị của Việt Nam đã được HÐBA ghi nhận và đưa vào các văn kiện của HÐBA. Tạp chí Nhà Kinh tế của Anh thời điểm đó đăng tải loạt bài viết về hoạt động của Việt Nam tại HÐBA, trong đó có nhận xét Việt Nam đã tích cực thể hiện quan điểm và tìm giải pháp cho các vấn đề quốc tế.
Chuyên gia Carl Thayer, Giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales, Australia cũng từng khẳng định trong nhiệm kỳ đầu tiên năm 2008-2009, Việt Nam được Mỹ ca ngợi vì những đóng góp tích cực và sự hợp tác chặt chẽ trong các vấn đề then chốt như không phổ biến vũ khí hạt nhân và chống khủng bố.
Các nhà ngoại giao Việt Nam cũng thể hiện vai trò của mình trong việc bảo vệ Myanmar, một thành viên của ASEAN, khỏi lệnh trừng phạt năm 2008-2009. Kết quả, Myanmar đã mở cửa cho Việt Nam.
Trong cuộc phỏng vấn với báo giới trước khi lên đường New York, Mỹ tham dự Phiên thảo luận chung cấp cao khóa 73 Đại Hội đồng Liên hợp quốc hồi tháng 9/2018, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khắng định với vai trò Ủy viên không thường trực, Việt Nam đã đóng góp vào nỗ lực chung xử lý xung đột ở một số khu vực, tăng cường hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ, có sáng kiến cụ thể về tăng cường vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực hòa bình và an ninh.
Theo đánh giá của các chuyên gia thế giới, nhìn chung trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Việt Nam đã đạt được 3 thành tựu nổi bật.
Một là tham gia đóng góp tích cực, chủ động và toàn diện trên tất cả các vấn đề của Hội đồng Bảo an LHQ, làm Chủ tịch và Phó Chủ tịch một số tiểu ban của Hội đồng Bảo an, xây dựng Báo cáo năm về công việc của Hội đồng Bảo an cũng như chủ trì soạn thảo, thương lượng giúp Hội đồng Bảo an thông qua 1 Nghị quyết về phụ nữ và hòa bình an ninh…
Hai là, triển khai hiệu quả đường lối đối ngoại yêu chuộng hoà bình, đóng góp tích cực trong giải quyết xung đột, khủng hoảng trên thế giới, ủng hộ các giải pháp thông qua thương lượng hoà bình, hạn chế các biện pháp trừng phạt dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế và các nguyên tắc của Hiến chương LHQ và bảo đảm các quyền dân tộc cơ bản, qua đó đóng góp cho hoà bình, an ninh thế giới nói chung, đảm bảo môi trường an ninh, tạo thuận lợi cho công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Ba là tham gia và biểu quyết tại HĐBA về các vấn đề chống chiến tranh, giải trừ quân bị, chống khủng bố, hạn chế việc áp dụng các biện pháp trừng phạt, đóng góp cho việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, đẩy lùi những âm mưu lợi dụng dân chủ, nhân quyền để can thiệp… góp phần bảo đảm lập trường nguyên tắc cũng như các lợi ích quốc gia.
Đặc biệt, việc duy trì trao đổi và tham vấn thường xuyên với các nước thành viên HĐBA LHQ ở các cấp giúp Việt Nam xử lý tốt quan hệ với các nước lớn, các nước có lợi ích liên quan và các bạn bè truyền thống; tạo được mối quan hệ hợp tác, thẳng thắn, tin cậy.
Theo nhà báo nhà báo Phạm Phú Phúc, chuyên gia phân tích các vấn đề quốc tế, điều đáng ghi nhận là Việt Nam đã hoàn thành rất tốt nhiệm vụ của mình khi lần đầu tiên đảm nhận một vị trí quan trọng trong cơ quan quyền lực cao nhất của LHQ, vốn là nhiệm vụ khó khăn với cả các nước lớn chưa nói gì tới các nước nhỏ.
"Tại nhiệm kỳ này, Việt Nam đã có những sáng kiến được HĐBA và Đại Hội đồng ghi nhận và được thực thi rất tốt ở LHQ. Ví dụ như sáng kiến về xóa đói giảm nghèo. Dù đây là mục tiêu chung của LHQ nhưng Việt Nam đã đi đầu trong việc xóa đói giảm nghèo, thực hiện rất tốt, trở thành tấm gương để các nước noi theo", ông Phúc cho hay.
Các quân nhân gìn giữ hòa bình thuộc bệnh viện dã chiến cấp 2 của Việt Nam tại lễ xuất quân 1/10/2018.
Trong nhiệm kỳ của mình, Việt Nam cũng bắt đầu manh nha việc tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình LHQ. Tới năm 2014, Việt Nam chính thức tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ, thể hiện trách nhiệm là quốc gia thành viên, đóng góp vào một lĩnh vực mà Việt Nam rất coi trọng là gìn giữ hòa bình và an ninh quốc tế.
Chính những thành tựu đáng ghi nhận này giúp Việt Nam nâng cao vị thế trong mắt bạn bè quốc tế và là tiền đề để chúng ta ứng cử vào vị trí này lần 2 trước khi trúng cử với số phiếu kỷ lục trong 75 năm phát triển của LHQ.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc từng nhấn mạnh: "Với kinh nghiệm đã đúc kết được, với tinh thần hợp tác tích cực và chân thành và sự ủng hộ của các nước thành viên LHQ, chúng ta tự tin đảm đương và hoàn thành tốt trọng trách tại HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2020-2021, tiếp tục đóng góp lớn hơn vào hòa bình, phát triển và thịnh vượng trên thế giới".
Bình luận