Sinh vật ‘bí ẩn nhất tự nhiên’: Không não vẫn 'học' được, có hơn 700 giới tính

Physarum polycephalum - nấm nhầy hay còn có biệt danh là “the blob”. "Blob" được đặt tên theo một bộ phim kinh dị - khoa học viễn tưởng hạng B hồi năm 1958, kể về một dạng sống ngoài hành tinh mang tên The Blob có khả năng ăn mọi thứ trên đường đi của nó tại một thị trấn nhỏ ở Pennsylvania.

Nấm nhầy giống như một đống dây nhớp nháp màu vàng. Sinh vật lạ này sở hữu rất nhiều đặc điểm kỳ quái: không miệng, không mắt, không bao tử, nhưng vẫn phát hiện và tiêu hóa được thức ăn. Và đặc biệt nhất, nó có đến hơn 700 giới tính.

Có một khoảng thời gian, các nhà khoa học đã gặp khó khăn trong việc phân loại sinh vật này. Nó trông như một loại nấm, nhưng di chuyển như một con vật. Nó không có não, nhưng vẫn có thể “học” cách định hướng di chuyển trên những cung đường phức tạp trong vài giờ để tìm kiếm thức ăn.

Trên thực tế, gọi the blob là nấm nhầy có thể khiến nhiều cảm thấy nó khá nhàm chán, giống dăm ba loại nấm mốc thông thường. Nhưng thực ra khoa học chỉ tạm đưa nó vào nấm nhầy thôi, chứ bản chất nó không phải nấm, cũng không phải thực vật, vi khuẩn hay động vật. 

Ở trạng thái bình thường, The Blob khá tĩnh lặng, giống trùng amip đơn bào. Nhưng khi kết hợp, chúng sẽ tạo ra một cấu trúc rộng hơn, phủ kín bề mặt tới vài mét vuông. 

"Nó khiến chúng tôi ngạc nhiên bởi không hề có não nhưng có khả năng học hỏi… và nếu bạn hợp nhất hai con blob lại với nhau, con đã được học sẽ truyền tải kiến thức của nó sang con còn lại" – Bruno David, giám đốc Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Paris, khẳng định.

Bên cạnh đó, các nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng nấm nhầy thực sự có thể đi theo đường mòn chất nhờn của chính chúng để quay trở lại chỗ có nguồn thức ăn cho các lần  ăn tiếp theo. Điều này cho thấy sinh vật không có não này có một bộ nhớ không gian và khả năng giải quyết vấn đề. 

Khi hai hoặc nhiều khuôn chất nhờn hợp nhất với nhau, chúng có thể chia sẻ những gì mình đã học và tiếp tục tìm ra con đường hiệu quả nhất đến chỗ có thức ăn. Đôi khi, hàng trăm khuôn chất nhờn riêng lẻ có thể kết hợp thành một “sinh vật hợp bào” khổng lồ, đưa ra quyết định theo kiểu “hive mind” (tâm trí tụ hợp – sự chia sẻ trí thông minh trong một nhóm).

Đối với nấm nhầy, thay vì chỉ có hai loại nhiễm sắc thể giới tính (X hoặc Y), giới tính của nó được xác định bởi ba vị trí khác nhau – gọi là “loci” trên nhiễm sắc thể của chúng, trong đó mỗi loại có nhiều gen đẳng vị (alen) khác nhau.

Loài sinh vật này có tới 720 tổ hợp nhiễm sắc thể giới tính. Nhưng 2 bào tử nấm nhầy không cần phải có cùng kiểu giới tính để giao phối. Vậy nên, thật không quá khi ông Bruno David gọi loài sinh vật này là “một trong những bí ẩn lớn nhất của tự nhiên”.