Bác sĩ Oumaima Djarma, 33 tuổi, làm việc tại bệnh viện Farcha ở ở thủ đô N'Djamena của Chad, một trong những quốc gia châu Phi kém phát triển nhất trên thế giới, khoảng một phần ba đất nước bị nhấn chìm bởi sa mạc Sahara. Khác với đa số bệnh viện tại các nước khác, ở cơ sở y tế này không hề có cảnh các y bác sĩ tranh luận về loại vaccine COVID-19 tốt nhất trên thế giới.
Bởi lẽ không ai trong số họ từng được tiếp cận với vaccine COVID-19.
“Thật bất công và sai trái, tôi rất buồn trước tình trạng này, tôi thậm chí không có quyền lựa chọn. Ngay khi có lượt vaccine được phép tiêm đầu tiên, tôi sẽ chọn tiêm chủng”, cô Djarma nói.
Hiện đã có 9 nhân viên y tế tại bệnh viện Farcha mắc COVID-19.
Một số quốc gia châu Phi chưa hề được tiếp cận với vaccine COVID-19. (Ảnh: AP)
Trong khi một số quốc gia giàu có sở hữu hẳn nguồn vaccine dự trữ dành riêng cho công dân của họ, các quốc gia nghèo hơn vẫn phải giành giật để đảm bảo đủ liều lượng tiêm chủng. Và số ít còn lại, như Chad, chưa hề được tiếp cận với vaccine COVID-19. Ngay cả các nhân viên tuyến đầu và y bác sĩ chống dịch tại nước này, như bác sĩ Djarma, cũng chưa được tiêm chủng.
Cái nôi của biến chủng COVID-19 mới?
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có tới gần 10 quốc gia, hầu hết nằm ở châu Phi, vẫn đang chờ đợi những mũi vaccine đầu tiên. Một số nước “xếp cuối hàng” cùng Chad là Burkina Faso, Burundi, Eritrea và Tanzania.
“Sự chậm trễ và thiếu hụt nguồn vaccine đang khiến các quốc gia châu Phi tụt hậu so với phần còn lại của thế giới trong chiến dịch tiêm chủng phòng COVID-19, chỉ có 1% số vaccine trên toàn thế giới đã được chuyển đến châu lục này”, WHO cảnh báo.
Ông Gian Gandhi, điều phối viên bộ phận Cung ứng của chương trình Sáng kiến COVAX do quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) đồng tổ chức, cho biết những nơi không được tiếp cận với vaccine có tỉ lệ xuất hiện các biến chủng COVID-19 mới cao hơn.
“Vì vậy, chúng ta nên lo ngại về bất kỳ nơi nào không được phổ biến vaccine trên thế giới”, ông Gandhi nói, đồng thời kêu gọi các quốc gia giàu có hỗ trợ vaccine cho nước nghèo.
Có tới gần 10 quốc gia, hầu hết nằm ở châu Phi, vẫn đang chờ đợi những mũi vaccine COVID-19 đầu tiên. (Ảnh: AP)
Ai cũng phải có cơ hội tiêm chủng
Bệnh viện Farcha của Chad bố trí 13 máy thở và được tổ chức Bác sĩ không biên giới hỗ trợ nguồn cung cấp oxy cho bệnh nhân COVID-19, nhân viên bệnh viện đều được trang bị đồ bảo hộ. Tuy nhiên, chưa một ai được tiêm vaccine COVID-19, và họ cũng không nhận được bất kỳ thông báo nào về việc tiêm chủng.
Đây là tình trạng chung của thế giới vào đầu đại dịch. Nhưng sau khi Trung Quốc, Nga và các nước phương Tây phát triển thành công nhiều loại vaccine ngừa COVID-19 và tiến hành tiêm chủng hàng loạt, hầu hết các quốc gia đều đã được tiếp cận với vaccine.
“Tôi nghe nói một số quốc gia đã hoàn thành mục tiêu tiêm chủng cho nhân viên y tế cùng người cao tuổi và đang hướng đến các đối tượng khác, điều đó làm tôi rất buồn. Liệu họ có thể chia sẻ cho chúng tôi số vaccine đó để chí ít cũng bảo vệ được các nhân viên y tế”, cô Djarma chia sẻ
“Ai cũng có thể chết vì căn bệnh này, dù giàu hay nghèo. Mọi người đều phải có một cơ hội, cơ hội được tiêm chủng, đặc biệt là nhóm đối tượng dễ bị lây nhiễm”.
Sau khi Trung Quốc, Nga và các nước phương Tây phát triển thành công nhiều loại vaccine ngừa COVID-19 và tiến hành tiêm chủng hàng loạt, hầu hết các quốc gia đều đã được tiếp cận với vaccine. (Ảnh: AP)
Số vaccine đến chậm
“Chúng tôi cũng mong muốn được tiêm chủng giống như các đồng nghiệp khác trên thế giới. Bởi chẳng ai dự đoán được căn bệnh này sẽ làm gì chúng ta trong tương lai", cô Chivanot Afavi, y tá tại Burkina Faso, cho biết.
Tuy nhiên, mong muốn của cô Afavi và các y bác sĩ khác ở những quốc gia chưa nhận được vaccine COVID-19 có lẽ còn phải chờ đợi lâu.
Sáng kiến COVAX, chương trình do Liên hợp quốc khởi xướng với nhiệm vụ phân phối vaccine COVID-19 trên toàn thế giới nhằm giúp các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình được tiếp cận vaccine một cách công bằng. Tuy nhiên, một số quốc gia châu Phi, bao gồm Chad, bày tỏ lo ngại về việc vaccine AstraZeneca do COVAX cung cấp có thể không có khả năng phòng ngừa mạnh đối với biến chủng COVID-19 được tìm thấy ở Nam Phi.
Chad có thể sẽ phải chờ tới tháng 6 để nhận vaccine Pfizer, trong điều kiện nước này đảm bảo được số tủ đông cần thiết để bảo quản loại vaccine này.
Các nước “cuối hàng” nhận vaccine khác cũng mất nhiều thời gian để hoàn thành các thủ tục cần thiết, bao gồm việc ký cam kết miễn trừ bồi thường với các nhà sản xuất và lên hoạch phân phối.
Tệ hơn nữa, một trong những nhà sản xuất vaccine COVID-19 chủ chốt của thế giới tại Ấn Độ đã cắt giảm nguồn cung trên toàn cầu do tình hình dịch bệnh ở nước này chuyển biến xấu. Vì vậy, những nước như Chad và Burkina Faso sẽ phải chờ đợi lâu hơn dự kiến.
Các quốc gia ở châu Phi đang chờ đợi vaccine COVID-19 đều có hệ thống chăm sóc sức khỏe yếu. (Ảnh: AP)
Tại Haiti, quốc gia nghèo với hơn 11 triệu dân ở Tây bán cầu, người dân chưa hề được tiếp cận một loại vaccine COVID-19 nào. Haiti dự kiến sẽ nhận được 756.000 liều vaccine AstraZeneca thông qua COVAX, nhưng các quan chức chính phủ cho biết họ không có cơ sở hạ tầng cần thiết để bảo quản và lo sợ phải vứt bỏ số vaccine quý giá này.
Một số quốc đảo nhỏ ở Thái Bình Dương cũng chưa nhận được bất kỳ loại vaccine nào.
Dù số ca nhiễm COVID-19 được ghi nhận ở những khu vực này tương đối thấp, các quan chức y tế thế giới cảnh báo rằng số liệu thực có thể cao hơn do các quốc gia ở châu Phi đang chờ đợi vaccine đều có hệ thống chăm sóc sức khỏe yếu, khả năng xét nghiệm thấp.
Bình luận