Phương Tây ngỡ ngàng trước công nghệ tên lửa Nga sử dụng ở Ukraine

Tờ News York Times dẫn một báo cáo từ Conflict Armament Research (CAR) - nhóm nghiên cứu vũ khí độc lập có trụ sở tại London cho biết, nền tảng công nghệ, thành phần linh kiện điện tử được sử dụng trên các mẫu vũ khí hàng đầu của Nga đều lạc hậu hơn so với phương Tây. Báo cáo của CAR được xây dựng dựa trên việc thu thấp các linh kiện điện tử trên chính những vũ khí được Nga sử dụng ở chiến trường Ukraine trong 7 tháng qua.

Các chuyên gia của CAR còn nhận định, linh kiện điện tử trong tên lửa hành trình và trực thăng tấn công tiên tiến của Nga sử dụng các công nghệ có từ 10 năm trước, và được tái sử dụng lại từ các thiết kế vũ khí trước đó.

Tên lửa Nga sử dụng công nghệ nào?

Khi lực lượng Nga dùng các vũ khí tấn công chính xác bắn vào các mục tiêu Ukraine, các sĩ quan an ninh Ukraine và các nhà phân tích đã thu thập các bộ phận của những tên lửa này để mong tìm ra bí mật công nghệ của quân đội Nga.

Điều khiến giới phân tích bất ngờ là những loại vũ khí được xem là hàng đầu của Nga nhưng chúng lại chứa các linh kiện có thành phần công nghệ khá thấp, bao gồm cả một hệ thống định vị vệ tinh cơ bản sử dụng công nghệ cũ hơn so với phương Tây. Linh kiện này cũng được tìm thấy trong một số loại bom đạn dẫn đường khác của Nga.

Báo cáo của CAR được thực hiện dựa theo lời mời của chính phủ Ukraine vào tháng 7 vừa qua, có ít nhất 7 mẫu vũ khí tấn công Nga được thu thập để đánh giá.

Các chuyên gia của CAR cũng chỉ ra rằng hầu hết các công nghệ đang được Nga sử dụng để chế tạo tên lửa đều có nguồn gốc từ phương Tây, bất chấp các lệnh cấm vận đối với Moskva kể từ sau khi bán đảo Crimea sáp nhập vào Nga (2014). Các lệnh cấm này ngăn quân đội Nga tiếp cận với các công nghệ cao từ châu Âu nhưng có vẻ chúng không mang lại hiệu quả.

Ông Damien Spleeters, một trong những chuyên gia điều tra làm việc với tổ chức Conflict Armament Research cho biết: “Chúng tôi thấy rằng, Nga đã tái sử dụng nhiều linh kiện điện tử giống nhau của nhiều loại vũ khí, trong đó có cả tên lửa hành trình và trực thăng tấn công mới nhất. Đáng chú ý, một số vũ khí dẫn đường chính xác lại có những công nghệ và linh kiện không phải của Nga và hấu hết chíp máy tính mà chúng tôi thu thập được đều do các nước phương Tây sản xuất sau năm 2014”.

Ông Spleeters chất vấn nhà sản xuất chất bán dẫn của phương Tây làm thế nào mà hàng hóa của họ lại có mặt trong vũ khí Nga, do thông qua các giao dịch hợp pháp hay có bên thứ ba mua giúp Nga để tránh trừng phạt phương Tây.

Nhóm nghiên cứu đã phân tích các phần cứng bên trong của 3 loại tên lửa hành trình Nga, bao gồm tên lửa uy lực nhất Kh-101 và tên lửa dẫn đường mới nhất Tornado-S. Tất cả tên lửa đều có các linh kiện điện tử giống hệt nhau được đánh dấu SN-99 mà sau khi kiểm tra kỹ lưỡng, nhóm nghiên cứu cho biết đây là thiết bị thu nhận định vị vệ tinh quan trọng đối với hoạt động của tên lửa.

Chuyên gia Spleeters nhận định, việc Nga sử dụng các linh kiện giống nhau trong nhiều loại vũ khí cho thấy “điểm nghẽn” trong chuỗi cung ứng của nước này. Điều đó sẽ hạn chế khả năng của Moskva trong việc bổ sung các loại vũ khí dẫn đường chính xác vào kho dự trữ.

“Để kiểm soát hiệu quả việc xuất khẩu linh kiện công nghệ cao, phương Tây cần phải xác định rõ Nga đã cần gì và họ đang sử dụng những gì. Quan trọng hơn là biết rõ làm cách nào họ có thể sở hữu những linh kiện đó và họ thường sử dụng các bộ phận của những nhà cung cấp nào”, ông Spleeters nói

Chế tạo tên lửa dễ như máy chơi game?

Nhóm nghiên cứu CAR nhận thấy sự phụ thuộc lớn của Nga vào một số chất bán dẫn từ các nhà sản xuất phương Tây, không chỉ trong vũ khí mà còn trong máy bay không người lái (UAV) giám sát, thiết bị thông tin liên lạc, thiết bị điện tử trên trực thăng và hàng quân sự khác. Nếu "nắm thóp" được những hạn chế này thì sẽ làm giảm khả năng quân sự của Nga.

“Qua kiểm tra các bảng mạch điện tử, chúng tôi thấy rằng chúng thường do cùng một nhà sản xuất làm ra, dù ngày sản xuất khác nhau. Nga dường như chỉ sử dụng sản phẩm của một số nhà sản xuất nhất định mà họ đã lựa chọn. Một khi bạn biết điều đó, việc nhắm mục tiêu vào các mạng lưới cung cấp này sẽ dễ dàng hơn”, ông Spleeters lưu ý.

Báo cáo của CAR cũng tiết lộ sự khác biệt rõ nét giữa vũ khí hàng đầu của Nga và vũ khí mà lực lượng Ukraine nhận được từ Mỹ.

Thông thường trong một cuộc xung đột, các bên tham chiến phải kiểm tra và mổ xẻ những khí tài quân sự họ thu giữ được để nắm thông tin của đối phương. Và các nhà điều tra cho biết Nga có nhiều loại vũ khí mà đối phương có thể sao chép.

Arsenio Menendez, một kỹ sư nghiên cứu vũ khí của NASA, đã nghiên cứu các bức ảnh về thiết bị điện tử quân sự của Nga và cho biết: “Đôi khi Nga sử dụng công nghệ từng được áp dụng vào cuối những năm 1990 hoặc giữa những năm 2000. Về cơ bản, nó tương đương với bảng điều khiển trò chơi điện tử Xbox 360 và có vẻ như bất kỳ ai cũng có thể tách nó ra và xây dựng bản sao của riêng họ”.

Trái lại, Mỹ lại có những quy định mà các nhà thầu quân sự phải thực hiện theo để tránh các quốc gia đối đầu có thể sao chép và tạo thành phiên bản vũ khí của riêng họ.

Để bảo vệ các công nghệ và thông tin quan trọng, Lầu Năm Góc đã đưa ra nhiều hướng dẫn quân sự như "thông tin chương trình quan trọng" yêu cầu các nhà thầu sử dụng những công nghệ chống giả mạo nhằm bảo mật các dòng mã máy tính và hệ thống chỉ dẫn giúp vũ khí tìm mục tiêu.

Ông Menendez giải thích rằng điều này có nghĩa là có thể thiết kế một mạng lưới bao quanh con chip máy tính và nếu phát hiện chip bị thăm dò thì sẽ xóa nội dung trong chip ngay lập tức. Theo ông Menendez, các biện pháp bảo vệ như vậy đã được sử dụng trong lĩnh vực thương mại như máy đọc thẻ tín dụng để giảm trộm cắp và gian lận.

Ông nói rằng hệ thống định vị của Nga giống với kiến ​​trúc mã nguồn mở của máy thu GPS, không chịu các hạn chế của liên bang liên quan đến việc bán và xuất khẩu các mặt hàng quốc phòng.

Thậm chí ông còn cho rằng: “Một nhóm sinh viên chuyên ngành kỹ thuật điện của một trường đại học có thể xây dựng hệ thống này”.

Theo ông Menendez, việc Nga sử dụng các bộ phận hỗn tạp để chế tạo vũ khí dẫn đường cũng có thể giúp giải thích tại sao tên lửa hành trình của Nga đôi khi không chính xác lắm.

Những sai sót do các thiết bị định vị GPS không tiêu chuẩn gây ra trong quá trình xử lý tín hiệu vệ tinh cuối cùng có thể khiến tên lửa hành trình trượt xa mục tiêu.

Cách tiếp cận của Nga đối với công nghệ cao trên một số loại vũ khí dường như là “Nếu bạn không thể theo kịp, hãy đánh cắp công nghệ và cố gắng hết sức với nó”, ông Menendez nói.