Kinh sách kể rằng, thời gian trú ở núi Linh Thứu (Gijjhakùta), có lần Đức Phật Thích Ca dạy các đệ tử về việc "chọn bạn mà chơi". Theo ngài, các tỳ kheo nên thân cận với những người hội tụ 7 phẩm chất sau: "Cho những gì khó cho, làm những gì khó làm, nhẫn những gì khó nhẫn, nói lên những gì bí mật của mình, che giấu bí mật của người khác, không từ bỏ khi gặp bất hạnh, không khinh rẻ khi tài sản khánh tận". Phật khuyên các đệ tử nếu gặp những người có những phẩm chất đó thì nên thân cận như một người bạn.
Lời dạy này được viết thành dạng thơ trong kinh Tăng Chi Bộ III như sau:
"Bạn cho điều khó cho
Làm những điều khó làm
Kham nhẫn những lời nói
Thật khó lòng kham nhẫn
Nói lên bí mật mình
Che giấu bí mật người
Bất hạnh, không từ bỏ
Khánh tận, không chê khinh
Trong những trường hợp trên
Tìm được người như vậy
Với ai cần bạn hữu
Hãy gần bạn như vậy".
Quả thật, trong cuộc sống ai cũng có rất nhiều mối quan hệ, giao lưu vui vẻ thường xuyên, nhưng không phải ai cũng là bạn. Người bạn thực sự không phải người thường xuyên gặp gỡ, cùng tham gia các cuộc vui, nói với nhau những lời tốt đẹp, tặng quà cáp làm hài lòng đẹp ý. Bạn bè phải biết hy sinh vì nhau khi có thể cho nhau những điều khó cho, làm cho nhau những điều khó làm, nhẫn nhịn nhau những điều khó nhẫn nhịn. Như thế mới là vì nhau, nghĩ cho nhau mà hành xử.
Bạn bè thực sự không cứ phải chuyện trò tíu tít hết chuyện này đến chuyện khác không dứt, mà là có thể tin cậy chia sẻ bí mật của bản thân và trở thành nơi tin cậy để tiếp nhận, bảo vệ những bí mật của bạn mình.
Thực tế bao đời nay có rất nhiều người tự hào vì mình nhiều bạn hữu, nhưng khi hoạn nạn, mất hết tài sản, danh tiếng, chức tước thì cay đắng nhận ra bên mình không còn ai. Họ nghĩ là mình mất bạn, nhưng thực tế là họ không có bạn. Vì bạn bè chân chính sẽ không rời bỏ nhau khi gặp điều bất hạnh hay khánh kiệt.
Và nếu chúng ta may mắn có nhân duyên gặp được những người "bất hạnh không từ bỏ, khánh tận không chê khinh", hãy đừng bỏ lỡ cơ hội gần gũi, thân cận, trân trọng họ, bởi nhân duyên đó quý vô cùng. Kết bạn với những người tốt không phải để được giúp đỡ, mà để bản thân mình cũng nhận được ảnh hưởng tích cực của họ, để bản thân mình cũng dần tốt lên, và đến lượt mình cũng lan tỏa những điều tốt đẹp sang người khác. Cứ như vậy, xã hội sẽ càng thêm tốt đẹp.
4 kiểu kết bạn theo lời Đức Phật
Trong kinh Hiền Nhân, Đức Phật dạy có bốn kiểu kết bạn: Kết bạn như hoa, kết bạn như cân, kết bạn như núi và kết bạn như đất.
Thế nào là kết bạn như hoa? Đây là kiểu tình bạn chỉ lợi dụng lẫn nhau, hết khả năng lợi dụng thì tình bạn cũng tan rã. Giống như khi thấy hoa tươi thì nâng niu cài lên đầu, khi hoa khô héo thì thẳng tay vứt bỏ, nhiều người thấy kẻ giàu sang thì làm thân, xoắn xuýt, khi người ta nghèo, sa cơ thất thế thì lảng tránh, từ bỏ. Tình bạn kiểu lợi dụng vật chất này không thể bền lâu, vì ở đời có thịnh ắt có suy.
Thế nào là kết bạn như cân? Đây là kiểu tình bạn đòi hỏi phải có qua có lại mới toại lòng nhau, mình cho bạn cái gì thì cũng mong đợi được nhận lại cái đó, như cái cân sự qua lại. Và như cán cân nghiêng về bên nặng, những người kết bạn kiểu này khi thấy bạn có tiền, có quyền thì trọng vọng, ra sức gần gũi, khi bạn thất thế, gặp vận hạn thì né càng nhanh càng tốt, hoặc ghẻ lạnh, xem thường.
Kết bạn như núi là kiểu tình bạn san sẻ, bồi đắp, bổ sung cho nhau, giống như mối quan hệ giữa núi và chim muông cầm thú. Các loài động vật tụ về núi vì nơi ấy có nhiều thức ăn, núi cũng nhờ muôn loài mà trở nên phong phú, đầy sức sống. Tình bạn như núi không phân biệt sang hèn, giàu nghèo, thành bại, người này bồi đắp cho những khuyết thiếu của người kia, luôn tôn trọng và thấu hiểu.
Thế nào là kết bạn như đất? Đất là cái nền của sự sống, nơi vạn vật dựa vào để sinh trưởng và phát triển. Đây là mối quan hệ bạn bè nương tựa nhau để cùng phát triển, thấy bạn thành công thì không ghen tị, thấy bạn sa sút cũng không bỏ bê, xem thường.
Đức Phật nêu 4 kiểu bạn xấu
Nói về tình bạn, Đức Phật cũng chri ra 4 loại bạn xấu, gồm:
1. Loại bạn đến tay không và khi đi thì trong tay phải có, là những kẻ:
- Thăm chúng ta với ý định lấy đi cái gì đó.
- Tặng chúng ta ít thôi và mong muốn nhận lại nhiều.
- Chỉ giúp chúng ta khi bản thân họ đang bị nguy hiểm.
- Liên hệ với chúng ta chỉ vì những động cơ vị kỷ.
2. Loại bạn đầu môi chót lưỡi, tình bạn mỏng như cánh chuồn, là những kẻ:
- Niềm nở rồi hoang phí thời gian của chúng ta bằng những câu chuyện về quá khứ.
- Niềm nở rồi hoang phí thời gian của chúng ta bằng những câu chuyện về tương lai.
- Tìm cách đạt được những lợi ích từ chúng ta bằng cách xung phong giúp đỡ những lúc chúng ta không cần sự giúp đỡ.
- Những khi chúng ta cần giúp đỡ thì họ nêu lên nhiều lý do để thoái thác và không chịu ra tay.
3. Loại bạn nịnh hót và giả vờ quan tâm, là những kẻ:
- Khích lệ chúng ta khi chúng ta làm những điều không tốt.
- Ngăn cản chúng ta khi chúng ta làm những điều tốt.
- Ở trước mặt thì khen ngợi chúng ta.
- Ở sau lưng thì chỉ trích chúng ta.
4. Loại bạn khiến ta sa đọa, là những kẻ:
- Làm người đồng hành với chúng ta trong các buổi ăn chơi.
- Lang thang ngoài phố với chúng ta trong đêm hôm tăm tối.
- Cùng đi xem với chúng ta những buổi biểu diễn không lành mạnh.
- Đi chơi cờ bạc với chúng ta.
Bình luận